Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
Taaltips communicatie 1
Spelling – niveau 1
1. Een enkele of een dubbele klinker?
Een enkele of een dubbele klinker? a en aa? o of oo?
We maken een onderscheid tussen korte (of gedekte) klinkers en lange (of
vrije) klinkers.
Een korte klinker wordt altijd geschreven met één letterteken. Deze
klinkers worden telkens gevolgd door een medeklinker in dezelfde
lettergreep.
Lange klinkers kunnen geschreven worden met één letterteken maar ook
met twee lettertekens of een combinatie van twee lettertekens die geen
tweeklank vormen.
Wanneer schrijven we en lange klank enkel en wanneer dubbel?
Om te weten of je een klinkerklank enkel of dubbel moet schrijven, moet je
weten of je met een open of een gesloten lettergreep te maken hebt. Dit
ontdek je door woorden te splitsen in lettergrepen.
- Een open lettergreep eindigt op een klinker. (Bv. af-me-ting)
- Een gesloten lettergreep eindigt op een medeklinker. (Bv. aard-bei)
De basisregel luidt als volgt: in een open lettergreep schrijven we lange
klinkers met één letterteken (enkel) en in een gesloten lettergreep
schrijven we lange klinkers met twee lettertekens (dubbel).
- Lange klinker in open lettergreep dus enkel. (Bv. af-me-ting)
- Lange klinker in gesloten lettergreep dus dubbel. (Bv. aard-bei)
Voor de lange linker /ie/ geldt die regel slecht gedeeltelijk. In een gesloten
lettergreep schrijven we altijd -ie-, behalve in het achtervoegsel -isch. In
open lettergrepen komt zowel de schrijfwijze -i als de schrijfwijze -ie voor.
Hiervoor zijn geen sluitende regels.
- Gesloten lettergreep: fiets, lief,… maar praktisch.
- Open lettergreep: gitaar, ski,… maar die, gieter, spiegel.
Aanvullingen en uitzonderingen
De lange klinker /e/ schrijf je dubbel aan het einde van inheemse woorden
en in samenstellingen en afleidingen met die woorden.
1
,Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
- zee, zeevis, twee, tweeling
De lange klinker /e/ schrijf je dubbel in afleidingen op -eeën, -eeër, -ees
van uitheemse woorden en in samenstellingen en afleidingen met die
woorden.
- Europeeër, Europees, Pyreneeën, Pyrenees
MAAR: de lange klinker /e/ in deze woorden schrijf je enkel in de verbogen
vorm op -ese en in de afleidingen op -isme en -isch.
- Europese, Pyrenese
De lange klinker /o/ schrijf je dubbel voor de medeklinker ch, ook in een
open lettergreep.
- goochelen
De lange klinker /u/ schrijf je altijd enkel voor de medeklinker w, ook in
een gesloten lettergreep.
- schaduw, afschuwelijk
De lange klinkers /a/, /o/, /e/ en /u/ schrijf je dubbel in de lettergreep voor
de achtervoegsels -aard-, -aardig en -achtig. We beschouwen die
lettergreep als een gesloten lettergreep.
- boosaardig, geelachtig
2. Een enkele of een dubbele medeklinker?
Basisregel
We schrijven een medeklinker dubbel na een korte (of gedekte) klinker als
die medeklinker gevolgd wordt door een onbeklemtoonde lettergreep. Het
gaan om de medeklinkers b, d, f, g, k, l, m, n, p, r, s, t, z en c
(uitgesproken als /k/) na de korte klinkers a, e, i, o en u. we verdubbelen
een medeklinker enkel om te voorkomen dat een lettergreep eindigt op
een gedekte klinker.
- ballen, kunnen, petten, poppen, remmen,…
Let op!
We verdubbelen alleen na een korte (of gedekte) klinker, dus niet na:
- Een lange klinker: politie. (Je spreekt de ‘o’ lang uit)
- Na een tweeklank: tuinen.
2
,Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
- Na een doffe /e/ of /i/: rekenen, ademen, bezigen, hinniken,
kanunniken,…
Let ook hierop!
Een Nederlands woord eindigt nooit op een dubbele medeklinker. Dit kan
enkel voorkomen bij sommige leenwoorden.
- Bv. paintball, cross,…
3. Tweeklanken
Tweeklanken zijn de klanken die gespeld worden met de lettertekens au
en ou (gauw - gouw), ei en ij (leiden - lijden) en ui (tuin). Ook de klanken
die met de lettertekens ai (bonsai), oi (ahoi), aai (maai), ooi (mooi) en
oei (groei) gespeeld worden, beschouwen we als tweeklanken.
Veel woorden worden nog helemaal of gedeeltelijk volgens hun oorsprong
gespeld. De spelling gaat dan terug op de vroeger uitspraak of op de
spelling in de taal van herkomst (principe van de etymologie). In veel
gevallen bestaan geen sluitende regels.
Om te weten of we nu ei of ij spellen, raadplegen we het beste het groene
boekje of het woordenboek. Er bestaan wel een paar regels, maar daar zijn
nogal wat uitzonderingen op:
- Sterke werkwoorden worden met ij geschreven.
o kijken, blijken, blijven, snijden, drijven
o lijden (sterk) – leiden (zwak)
o rijzen (sterk) – reizen (zwak)
- Sommige zwakke werkwoorden hebben toch ij.
o mijmeren, hijgen, kwijlen, kwijnen, wijden
- We schrijven ij als in het overeenkomstige Franse woord i of y staat;
we schrijven ei als in het overeenkomstige woord ai, ée of ei staat.
o bijbel, vijg, fontein, gelei, balein
- We schrijven ij waar in dialecten vaan /i/ wordt gezegd.
o tijd, kijk
4. Meervouden
Meervoud met -en
3
, Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
Veel woorden krijgen in het meervoud -en
- deur deuren
- vest vesten
Woorden met een korte klinker, gevolgd door een enkele medeklinker,
krijgen vaak een dubbele medeklinker in het meervoud
- kip kippen
- vet vetten
Er zijn uitzonderingen:
- vat vaten
- pad paden
- weg wegen
Let op!
Sommige woorden krijgen in het meervoud een klinkerwisseling.
- schip schepen
Woorden met een lange klinker met twee lettertekens (gesloten
lettergreep), gevolgd door 1 medeklinker, krijgen in het meervoud één
klinker en één medeklinker.
- teen tenen
Bij sommige woorden verandert in het meervoud de -f in een -v en de -s in
een -z.
- brief brieven
- roos rozen
Meervoud met -s
Woorden die eindigen op een lange klinker met één letterteken (open
lettergreep) zonder accent (a, e (uitgesproken als ‘ee’), i, o, u of y) krijgen
in het meervoud een –‘s.
- oma oma’s
- ave Maria ave’s
- taxi taxi’s
- foto foto’s
- reçu reçu’s
- baby baby’s
4
Taaltips communicatie 1
Spelling – niveau 1
1. Een enkele of een dubbele klinker?
Een enkele of een dubbele klinker? a en aa? o of oo?
We maken een onderscheid tussen korte (of gedekte) klinkers en lange (of
vrije) klinkers.
Een korte klinker wordt altijd geschreven met één letterteken. Deze
klinkers worden telkens gevolgd door een medeklinker in dezelfde
lettergreep.
Lange klinkers kunnen geschreven worden met één letterteken maar ook
met twee lettertekens of een combinatie van twee lettertekens die geen
tweeklank vormen.
Wanneer schrijven we en lange klank enkel en wanneer dubbel?
Om te weten of je een klinkerklank enkel of dubbel moet schrijven, moet je
weten of je met een open of een gesloten lettergreep te maken hebt. Dit
ontdek je door woorden te splitsen in lettergrepen.
- Een open lettergreep eindigt op een klinker. (Bv. af-me-ting)
- Een gesloten lettergreep eindigt op een medeklinker. (Bv. aard-bei)
De basisregel luidt als volgt: in een open lettergreep schrijven we lange
klinkers met één letterteken (enkel) en in een gesloten lettergreep
schrijven we lange klinkers met twee lettertekens (dubbel).
- Lange klinker in open lettergreep dus enkel. (Bv. af-me-ting)
- Lange klinker in gesloten lettergreep dus dubbel. (Bv. aard-bei)
Voor de lange linker /ie/ geldt die regel slecht gedeeltelijk. In een gesloten
lettergreep schrijven we altijd -ie-, behalve in het achtervoegsel -isch. In
open lettergrepen komt zowel de schrijfwijze -i als de schrijfwijze -ie voor.
Hiervoor zijn geen sluitende regels.
- Gesloten lettergreep: fiets, lief,… maar praktisch.
- Open lettergreep: gitaar, ski,… maar die, gieter, spiegel.
Aanvullingen en uitzonderingen
De lange klinker /e/ schrijf je dubbel aan het einde van inheemse woorden
en in samenstellingen en afleidingen met die woorden.
1
,Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
- zee, zeevis, twee, tweeling
De lange klinker /e/ schrijf je dubbel in afleidingen op -eeën, -eeër, -ees
van uitheemse woorden en in samenstellingen en afleidingen met die
woorden.
- Europeeër, Europees, Pyreneeën, Pyrenees
MAAR: de lange klinker /e/ in deze woorden schrijf je enkel in de verbogen
vorm op -ese en in de afleidingen op -isme en -isch.
- Europese, Pyrenese
De lange klinker /o/ schrijf je dubbel voor de medeklinker ch, ook in een
open lettergreep.
- goochelen
De lange klinker /u/ schrijf je altijd enkel voor de medeklinker w, ook in
een gesloten lettergreep.
- schaduw, afschuwelijk
De lange klinkers /a/, /o/, /e/ en /u/ schrijf je dubbel in de lettergreep voor
de achtervoegsels -aard-, -aardig en -achtig. We beschouwen die
lettergreep als een gesloten lettergreep.
- boosaardig, geelachtig
2. Een enkele of een dubbele medeklinker?
Basisregel
We schrijven een medeklinker dubbel na een korte (of gedekte) klinker als
die medeklinker gevolgd wordt door een onbeklemtoonde lettergreep. Het
gaan om de medeklinkers b, d, f, g, k, l, m, n, p, r, s, t, z en c
(uitgesproken als /k/) na de korte klinkers a, e, i, o en u. we verdubbelen
een medeklinker enkel om te voorkomen dat een lettergreep eindigt op
een gedekte klinker.
- ballen, kunnen, petten, poppen, remmen,…
Let op!
We verdubbelen alleen na een korte (of gedekte) klinker, dus niet na:
- Een lange klinker: politie. (Je spreekt de ‘o’ lang uit)
- Na een tweeklank: tuinen.
2
,Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
- Na een doffe /e/ of /i/: rekenen, ademen, bezigen, hinniken,
kanunniken,…
Let ook hierop!
Een Nederlands woord eindigt nooit op een dubbele medeklinker. Dit kan
enkel voorkomen bij sommige leenwoorden.
- Bv. paintball, cross,…
3. Tweeklanken
Tweeklanken zijn de klanken die gespeld worden met de lettertekens au
en ou (gauw - gouw), ei en ij (leiden - lijden) en ui (tuin). Ook de klanken
die met de lettertekens ai (bonsai), oi (ahoi), aai (maai), ooi (mooi) en
oei (groei) gespeeld worden, beschouwen we als tweeklanken.
Veel woorden worden nog helemaal of gedeeltelijk volgens hun oorsprong
gespeld. De spelling gaat dan terug op de vroeger uitspraak of op de
spelling in de taal van herkomst (principe van de etymologie). In veel
gevallen bestaan geen sluitende regels.
Om te weten of we nu ei of ij spellen, raadplegen we het beste het groene
boekje of het woordenboek. Er bestaan wel een paar regels, maar daar zijn
nogal wat uitzonderingen op:
- Sterke werkwoorden worden met ij geschreven.
o kijken, blijken, blijven, snijden, drijven
o lijden (sterk) – leiden (zwak)
o rijzen (sterk) – reizen (zwak)
- Sommige zwakke werkwoorden hebben toch ij.
o mijmeren, hijgen, kwijlen, kwijnen, wijden
- We schrijven ij als in het overeenkomstige Franse woord i of y staat;
we schrijven ei als in het overeenkomstige woord ai, ée of ei staat.
o bijbel, vijg, fontein, gelei, balein
- We schrijven ij waar in dialecten vaan /i/ wordt gezegd.
o tijd, kijk
4. Meervouden
Meervoud met -en
3
, Zahna Vanhorenbeke 2022-2023
Veel woorden krijgen in het meervoud -en
- deur deuren
- vest vesten
Woorden met een korte klinker, gevolgd door een enkele medeklinker,
krijgen vaak een dubbele medeklinker in het meervoud
- kip kippen
- vet vetten
Er zijn uitzonderingen:
- vat vaten
- pad paden
- weg wegen
Let op!
Sommige woorden krijgen in het meervoud een klinkerwisseling.
- schip schepen
Woorden met een lange klinker met twee lettertekens (gesloten
lettergreep), gevolgd door 1 medeklinker, krijgen in het meervoud één
klinker en één medeklinker.
- teen tenen
Bij sommige woorden verandert in het meervoud de -f in een -v en de -s in
een -z.
- brief brieven
- roos rozen
Meervoud met -s
Woorden die eindigen op een lange klinker met één letterteken (open
lettergreep) zonder accent (a, e (uitgesproken als ‘ee’), i, o, u of y) krijgen
in het meervoud een –‘s.
- oma oma’s
- ave Maria ave’s
- taxi taxi’s
- foto foto’s
- reçu reçu’s
- baby baby’s
4
