SAMENVATTING BMZ2023
Alle taken + colleges samengevat bij de taak
,Taak 1 – Patient empowerment
Vanaf jaren ’60 → steeds meer aandacht voor empowerment.
In jaren ’70 omslag van paternalistisch ziektegericht zorgmodel naar een persoonsgericht zorgmodel
dat uitgaat van participatie van de patiënt.
- Dit gaat samen met een omslag van een passieve naar een actieve patiënt
Bron: Castro (2016)
Patient empowerment
Patient empowerment volgens WHO: “Een proces waarin patiënten hun rol begrijpen, de kennis en
vaardigheden van hun zorgverlener krijgen om een taak uit te voeren in een omgeving die
maatschappelijke en culturele verschillen erkent en de participatie van patiënten aanmoedigt.”
- WHO is gericht op empowerment → o.a. deze invloedrijke organisatie heeft het concept op
de agenda gezet in verschillende landen en het belang benadrukt.
Patient empowerment is een concept dat is geïntroduceerd om patiënten in staat te stellen hun
passieve rol af te werpen en een actieve rol te spelen in het besluitvormingsproces over hun
gezondheid en kwaliteit van leven. Nadruk ligt op het helpen van mensen om controle te krijgen over
factoren die hun gezondheid kunnen beïnvloeden.
Patient empowerment zeer complex begrip:
- Kan voorkomen op verschillende niveaus
o Micro → patiënt-zorgverlener interactie
o Meso → zorgorganisatie
o Macro → zorgsysteem
- Verschillende toepassingen (individueel en collectief)
- Verschillende perspectieven (patiënt, zorgverlener en zorgsysteem)
- Op veel verschillende manieren gedefinieerd
- Hangt nauw samen met patient participation, -centredness en health related empowerment
Antecedenten/voorwaarden (= gebeurtenissen die voorafgaan aan het optreden van het concept)
- Effectieve communicatie tussen zorgverleners en patiënten → focus moet liggen op co-
creëren van kennis i.p.v. alleen op kennisoverdracht.
- Een patiëntgerichte benadering; afstemmen van zorg op wensen, behoeften en/of
omstandigheden van patiënten.
- Vergroten van de competenties (kennis, vaardigheden en attitudes) van patiënten → om
keuzes te maken over voor hun belangrijke onderwerpen.
- Actieve participatie
van patiënten in de
zorg.
Patient empowerment is
een persoonlijk proces dat
men zelfstandig voltooit;
zorgverleners kunnen dit
proces alleen
ondersteunen door
patiënten te betrekken bij
beslissingen die hun
kwaliteit van leven
beïnvloeden.
,Attributes (= kenmerken die het concept uniek maken en onderscheiden van andere concepten)
- Het proces van instaat stellen van patiënten om empowered te zijn (door het verzorgen van
gereedschappen en technieken)
- Het bereiken van persoonlijke verandering in relatie tot anderen
- Zelfbeschikking van de patiënt: vermogen om eigen keuzes te maken
Consequences (gevolgen van het optreden van het concept)
- In balans zijn als persoon; evenwicht tussen gedachten, emoties en acties
- Gevoel van controle; in staat zijn tot zelfmanagement
o Zelfmanagement: het vermogen van het individu om symptomen, behandeling,
fysieke en psychosociale gevolgen en veranderingen in levensstijl die inherent zijn
aan het leven met een chronische aandoening te beheersen en om de cognitieve,
gedrags- en emotionele reacties te beïnvloeden die nodig zijn om een bevredigde
kwaliteit van leven te behouden → dynamisch en continu proces van zelfregulering.
- Betere kwaliteit van leven
Empirical referents (= de manieren waarop het concept gemeten kan worden)
Er is geen generiek meetinstrument voor patient empowerment. De meeste instrumenten focussen
op een specifieke ziekte of aandoening.
Definitie patient empowerment → 2 componenten
- Individuele patient empowerment: een proces dat patiënten in staat stelt meer invloed uit
te oefenen op hun individuele gezondheid door hun vaardigheden te vergroten om meer
controle te krijgen over zaken die zij zelf belangrijk vinden.
o Bijvoorbeeld: meer informatie geven, inzet hulpmiddel voor zelfmanagement zoals
SanaCoachCOPD.
- Collectieve patient empowerment: een proces dat groepen de macht geeft om hun
behoeften te uiten en actie te ondernemen om aan die behoeften te voldoen en hun
kwaliteit van leven te verbeteren.
o Bijvoorbeeld: patiëntenorganisaties, cliëntenraad binnen zorgorganisatie
Zowel individuele als collectieve empowerment wordt benadrukt als cruciaal voor het vermogen van
patiënten om hun eigen leven te beheersen.
Patient participation
- Kan ook op micro-, meso en macroniveau plaatsvinden
- 5 verschillende soorten participatie:
o Individuele participatie (d.m.v. meebeslissen over behandeling)
o Betrokkenheid bij de ontwikkeling van zorg
o Betrekken van het perspectief van de gebruiker bij de evaluatie van zorg
o Deelname aan onderwijs en opleiding van zorgverleners
o Deelname aan onderzoeksactiviteiten
Patient participation is een voorwaarde voor patient empowerment
Antecedents
- Geïnformeerd zijn
- Educatie en steun voor patiënten en zorgaanbieders. Beide moeten de benodigde
vaardigheden, kennis en attitude hebben.
- Steunende zorgomgeving. Tijd en financiële bronnen moeten aanwezig zijn voor succesvolle
patiëntenparticipatie.
- Zorgaanbieders moeten een positieve attitude hebben tegenover patiënten participatie.
, Attributes
- Betrokkenheid van patiënten op verschillende participatieniveaus in het
besluitvormingsproces (bv. door informed consent of een therapeiplan).
- Actieve houding van de zorgaanbieders en de patiënt (bv. door SDM en focusgroepen).
- Werken in partnerschap is belangrijk om tot succes te komen. De ervaring van de patiënt
moet als belangrijk worden gezien
Consequences
- Hogere toegankelijkheid van zorg, toegenomen patiëntveiligheid en toegenomen
patiënttevredenheid.
- Aanbieders hebben meer empathie en betere communicatievaardigheden → meer
empowerde en geïnformeerde patiënten.
De meest gebruikte meetinstrumenten zijn gericht op individueel niveau en richten zich op
besluitvorming
Definitie patient participation
- Individuele patient participation: draait om de rechten en mogelijkheden van een patiënt
om invloed uit te oefenen op en betrokken t zijn bij besluitvorming over zijn zorg te, d.m.v.
een dialoog die is afgestemd op zijn voorkeuren en mogelijkheden, waarbij de ervaringen van
de patiënt gecombineerd worden met de kennis van professionals.
o Voorbeeld: SDM.
- Collectieve patient participation: de actieve bijdrage van patiënten(organisaties) aan het
vormgeven van zorg- en welzijnsvoorzieningen op individueel (micro), organisatie- (meso) en
beleidsniveaus (macro), waarbij de ervaringen van patiënten(organisaties) gecombineerd
worden met kennis van professionals.
o Bijvoorbeeld: cliëntenraden die advies geven over beleid binnen een zorgorganisatie.
Patient centredness (patiëntgerichtheid)
Antecedenten
- Individuele patiënten participatie is een randvoorwaarde
- Communicatie tussen patiënt en verzorger
- Een organisatiestructuur waarin iedereens waarden gerespecteerd worden
- Coördinatie en continuïteit van zorg: geode samenwerking tussen verschillende disciplines
Kenmerken
- Biopsychosociaal perspectief wordt gezien als noodzakelijk om naar alle problemen die een
patiënt kan ervaren te kijken.
- De patiënt moet behandeld worden als een uniek persoon. Patient centredness wordt
meestal gezien als een aanpak van zorg die kijkt door de ogen van de patiënt naar behoeften
en waarden van patiënten.
Gevolgen
- Patient centredness verbetert gezondheidsuitkomsten
- Verbeterde kwaliteit van zorg, toegenomen patiënttevredenheid, verminderde
gezondheidszorgkosten
- Toegenomen therapietrouw, verminderd zorggebruik
Definitie patiëntgerichtheid
Alle taken + colleges samengevat bij de taak
,Taak 1 – Patient empowerment
Vanaf jaren ’60 → steeds meer aandacht voor empowerment.
In jaren ’70 omslag van paternalistisch ziektegericht zorgmodel naar een persoonsgericht zorgmodel
dat uitgaat van participatie van de patiënt.
- Dit gaat samen met een omslag van een passieve naar een actieve patiënt
Bron: Castro (2016)
Patient empowerment
Patient empowerment volgens WHO: “Een proces waarin patiënten hun rol begrijpen, de kennis en
vaardigheden van hun zorgverlener krijgen om een taak uit te voeren in een omgeving die
maatschappelijke en culturele verschillen erkent en de participatie van patiënten aanmoedigt.”
- WHO is gericht op empowerment → o.a. deze invloedrijke organisatie heeft het concept op
de agenda gezet in verschillende landen en het belang benadrukt.
Patient empowerment is een concept dat is geïntroduceerd om patiënten in staat te stellen hun
passieve rol af te werpen en een actieve rol te spelen in het besluitvormingsproces over hun
gezondheid en kwaliteit van leven. Nadruk ligt op het helpen van mensen om controle te krijgen over
factoren die hun gezondheid kunnen beïnvloeden.
Patient empowerment zeer complex begrip:
- Kan voorkomen op verschillende niveaus
o Micro → patiënt-zorgverlener interactie
o Meso → zorgorganisatie
o Macro → zorgsysteem
- Verschillende toepassingen (individueel en collectief)
- Verschillende perspectieven (patiënt, zorgverlener en zorgsysteem)
- Op veel verschillende manieren gedefinieerd
- Hangt nauw samen met patient participation, -centredness en health related empowerment
Antecedenten/voorwaarden (= gebeurtenissen die voorafgaan aan het optreden van het concept)
- Effectieve communicatie tussen zorgverleners en patiënten → focus moet liggen op co-
creëren van kennis i.p.v. alleen op kennisoverdracht.
- Een patiëntgerichte benadering; afstemmen van zorg op wensen, behoeften en/of
omstandigheden van patiënten.
- Vergroten van de competenties (kennis, vaardigheden en attitudes) van patiënten → om
keuzes te maken over voor hun belangrijke onderwerpen.
- Actieve participatie
van patiënten in de
zorg.
Patient empowerment is
een persoonlijk proces dat
men zelfstandig voltooit;
zorgverleners kunnen dit
proces alleen
ondersteunen door
patiënten te betrekken bij
beslissingen die hun
kwaliteit van leven
beïnvloeden.
,Attributes (= kenmerken die het concept uniek maken en onderscheiden van andere concepten)
- Het proces van instaat stellen van patiënten om empowered te zijn (door het verzorgen van
gereedschappen en technieken)
- Het bereiken van persoonlijke verandering in relatie tot anderen
- Zelfbeschikking van de patiënt: vermogen om eigen keuzes te maken
Consequences (gevolgen van het optreden van het concept)
- In balans zijn als persoon; evenwicht tussen gedachten, emoties en acties
- Gevoel van controle; in staat zijn tot zelfmanagement
o Zelfmanagement: het vermogen van het individu om symptomen, behandeling,
fysieke en psychosociale gevolgen en veranderingen in levensstijl die inherent zijn
aan het leven met een chronische aandoening te beheersen en om de cognitieve,
gedrags- en emotionele reacties te beïnvloeden die nodig zijn om een bevredigde
kwaliteit van leven te behouden → dynamisch en continu proces van zelfregulering.
- Betere kwaliteit van leven
Empirical referents (= de manieren waarop het concept gemeten kan worden)
Er is geen generiek meetinstrument voor patient empowerment. De meeste instrumenten focussen
op een specifieke ziekte of aandoening.
Definitie patient empowerment → 2 componenten
- Individuele patient empowerment: een proces dat patiënten in staat stelt meer invloed uit
te oefenen op hun individuele gezondheid door hun vaardigheden te vergroten om meer
controle te krijgen over zaken die zij zelf belangrijk vinden.
o Bijvoorbeeld: meer informatie geven, inzet hulpmiddel voor zelfmanagement zoals
SanaCoachCOPD.
- Collectieve patient empowerment: een proces dat groepen de macht geeft om hun
behoeften te uiten en actie te ondernemen om aan die behoeften te voldoen en hun
kwaliteit van leven te verbeteren.
o Bijvoorbeeld: patiëntenorganisaties, cliëntenraad binnen zorgorganisatie
Zowel individuele als collectieve empowerment wordt benadrukt als cruciaal voor het vermogen van
patiënten om hun eigen leven te beheersen.
Patient participation
- Kan ook op micro-, meso en macroniveau plaatsvinden
- 5 verschillende soorten participatie:
o Individuele participatie (d.m.v. meebeslissen over behandeling)
o Betrokkenheid bij de ontwikkeling van zorg
o Betrekken van het perspectief van de gebruiker bij de evaluatie van zorg
o Deelname aan onderwijs en opleiding van zorgverleners
o Deelname aan onderzoeksactiviteiten
Patient participation is een voorwaarde voor patient empowerment
Antecedents
- Geïnformeerd zijn
- Educatie en steun voor patiënten en zorgaanbieders. Beide moeten de benodigde
vaardigheden, kennis en attitude hebben.
- Steunende zorgomgeving. Tijd en financiële bronnen moeten aanwezig zijn voor succesvolle
patiëntenparticipatie.
- Zorgaanbieders moeten een positieve attitude hebben tegenover patiënten participatie.
, Attributes
- Betrokkenheid van patiënten op verschillende participatieniveaus in het
besluitvormingsproces (bv. door informed consent of een therapeiplan).
- Actieve houding van de zorgaanbieders en de patiënt (bv. door SDM en focusgroepen).
- Werken in partnerschap is belangrijk om tot succes te komen. De ervaring van de patiënt
moet als belangrijk worden gezien
Consequences
- Hogere toegankelijkheid van zorg, toegenomen patiëntveiligheid en toegenomen
patiënttevredenheid.
- Aanbieders hebben meer empathie en betere communicatievaardigheden → meer
empowerde en geïnformeerde patiënten.
De meest gebruikte meetinstrumenten zijn gericht op individueel niveau en richten zich op
besluitvorming
Definitie patient participation
- Individuele patient participation: draait om de rechten en mogelijkheden van een patiënt
om invloed uit te oefenen op en betrokken t zijn bij besluitvorming over zijn zorg te, d.m.v.
een dialoog die is afgestemd op zijn voorkeuren en mogelijkheden, waarbij de ervaringen van
de patiënt gecombineerd worden met de kennis van professionals.
o Voorbeeld: SDM.
- Collectieve patient participation: de actieve bijdrage van patiënten(organisaties) aan het
vormgeven van zorg- en welzijnsvoorzieningen op individueel (micro), organisatie- (meso) en
beleidsniveaus (macro), waarbij de ervaringen van patiënten(organisaties) gecombineerd
worden met kennis van professionals.
o Bijvoorbeeld: cliëntenraden die advies geven over beleid binnen een zorgorganisatie.
Patient centredness (patiëntgerichtheid)
Antecedenten
- Individuele patiënten participatie is een randvoorwaarde
- Communicatie tussen patiënt en verzorger
- Een organisatiestructuur waarin iedereens waarden gerespecteerd worden
- Coördinatie en continuïteit van zorg: geode samenwerking tussen verschillende disciplines
Kenmerken
- Biopsychosociaal perspectief wordt gezien als noodzakelijk om naar alle problemen die een
patiënt kan ervaren te kijken.
- De patiënt moet behandeld worden als een uniek persoon. Patient centredness wordt
meestal gezien als een aanpak van zorg die kijkt door de ogen van de patiënt naar behoeften
en waarden van patiënten.
Gevolgen
- Patient centredness verbetert gezondheidsuitkomsten
- Verbeterde kwaliteit van zorg, toegenomen patiënttevredenheid, verminderde
gezondheidszorgkosten
- Toegenomen therapietrouw, verminderd zorggebruik
Definitie patiëntgerichtheid
