HOOFDSTUK 2 STEDELIJKE GEBIEDEN IN DE VS (DOMEIN WERELD)
2.1 EEN WERELD VAN STEDEN
WERELDSTEDEN
Wereldstad = mondiale betekenis op cultureel, economisch en politiek gebied. Wereldsteden vormen samen
een stedelijk netwerk en zijn belangrijk voor de wereldeconomie. In wereldsteden tref je:
Hoofdkantoren van mno’s
Dicht netwerk van verbindingen
Intensieve uitwisseling ideeën en informatie -> internationale ontwikkelingen
Belangrijke effectenbeurs -> internationale financiële instellingen
Oververtegenwoordiging van internationale dienstverlenende bedrijven
Wereldwijde invloed op cultuur
Global cities = internationale culturele knooppunten op het terrein van film, theater, muziek en mode.
Veranderingen/ vernieuwingen/trends vinden hun oorsprong vrijwel altijd in deze broeinesten van
creativiteit/ondernemingszin/sociale mobiliteit. Politiek gezien zijn de grootstedelingen linker, groener en meer
op het buitenland gericht dan plattelanders.
Wereldsteden zijn onderling goed verbonden, maar hebben ook verbindingen met steden van een lager
schaalniveau via een hub and spoke-netwerk = transportnetwerk van bedrijven (luchtvaartmaatschappij)
waarbij de hub het knooppunt vormt in het netwerk en de spoken de aanvoerlijnen. Deze metropolen hebben
vaak intensiever contact met andere wereldsteden dan steden in hun eigen land. Top 3 global cities: Tokyo,
Londen, New York. De productie van goederen/diensten is de afgelopen jaren over de hele wereld verspreid,
maar de commando- en controlecentra liggen nog steeds in het hart van het netwerk dat de wereldeconomie
beheerst. De drie steden liggen ook goed gespreid, zodat de voor de netwerksamenleving zo kenmerkende 24
uurseconomie van hieruit kan worden aangestuurd. Door globalisering neemt de concurrentie wel toe
Singapore, Hongkong, Shanghai, Sao Paulo, Istanbul.
MEGASTEDEN
Belangrijke wereldsteden horen in het tijdperk van globalisering niet altijd tot de grootste steden. Tegelijkertijd
is de positie in het mondiale stedelijke netwerk van veel miljoenensteden in de (semi-)periferie bescheiden.
Megasteden = steden met meer dan 10 miljoen inwoners. De snelle groei van de megasteden kun je verklaren
door:
Hoge natuurlijke groei
Jonge bevolking, lager sterftecijfer
Hoge vestigingsoverschot
Ruraal-urbane migratie (pushfactoren: armoede, werkloosheid, pullfactoren: betere gezondheidszorg,
werkgelegenheid, hogere lonen)
Uitbreiding van de stad
Randsteden worden onderdeel van het stedelijke gebied
De snelle groei van megasteden zorgt voor problemen op het gebied van voorzieningen, wonen en werk.
,BLACK HOLES
Door de globalisering zijn de banden tussen wereldsteden verder aangehaald, maar tegelijkertijd is de afstand
tot andere steden toegenomen. Het internationale bedrijfsleven heeft geen belangstelling voor deze steden,
oorzaken:
Koopkracht van de stedelijke bevolking + omgeving is laag
Geen interessante afzetmarkt
De steden liggen vaak in een land met sociale/politieke onrust
Risico’s
De nationale ideologie/politieke opvattingen verzetten zich tegen te veel invloed van de westerse
liberale markteconomie.
Deze steden profiteren dus minimaal van de economische groei van globalisering. Zij zijn de black holes in het
netwerk van steden.
, 2.2 STEDEN IN DE VS
AMERIKAANSE STEDEN IN HET MONDIALE NETWERK
New York is de wereldstad in Amerika (politiek, cultureel, economisch). Veel belangrijke organisaties zitten in
New York (VN). Los Angeles (cultuur, economisch) is belangrijk voor de cultuursector (film- en
entertainmentindustrie) en daarmee ook een belangrijke rol spelen in de amerikanisering van de
wereldcultuur. Washington is het politieke centrum. De andere grote steden spelen een rol in de VS zelf. Deze
regionale centra vervullen een verzorgende functie voor een groot achterland = het gebied dat voor veel
voorzieningen georiënteerd is op een bepaalde centrale stad. De Amerikaanse steden zijn veel sterke op het
binnenland gericht dan Europese steden. De grote van de binnenlandse Amerikaanse markt vormt hiervoor
natuurlijk een belangrijke verklaring.
DE GROTE DRIE OP AMERIKAANSE SCHAAL
Criteria stad mondiaal knooppunt:
Concentratie van hoofdkantoren van mno’s en het niveau van internationale dienstverlening.
New York staat op dit terrein, mondiaal, op nummer 1.
Los Angeles richt zich vooral op de landen rond de Stille Oceaan.
Washington speelt een veel kleinere rol, hoewel er rond regeringscentrum veel zakelijke
dienstverleners zijn gevestigd.
De belangrijkste hoofdkantoren/zakelijke diensten liggen nog steeds in het dichtbevolkte
noordoosten. Het zwaartepunt verschuift wel -> richting het zuiden en westen, oorzaken:
- Verschuiving demografisch zwaartepunt.
- Economische groei, vooral hightechsector van de Sunbelt-staten zoals Texas, Florida, Californië.
- Global shift waarbij de Pacifische zone economisch sneller groeit dan de Atlantische zone.
Aantal directe internationale bestemmingen van vliegvelden.
New York vormt de belangrijkste hub in het internationale vliegnetwerk van de VS.
Luchthavens in het zuiden en westen groeien sneller dan in het noorden.
DE AMERIKAANSE STAD BESTAAT NIET
De verschillen tussen Amerikaanse steden zijn groot. Boston lijkt het meest op een Europese stad. In de jongere
steden in het zuiden/westen vind je geen historisch centrums en oude wijken. Een aantal elementen keren in
de meeste steden terug:
De skyline van vrijwel alle grote Amerikaanse steden wordt bepaald door het Central Business District
(CBD) met zijn wolkenkrabbers
Amerikaanse steden hebben geen hoge bewoningsdichtheid
Binnenstad: zakencentrum
Suburbs: shopping malls, goed bereikbaar via stelsel van highways, hier woont de rijke middenklasse,
suburbs bepalen het beeld van de stad
Rand van de stad: moderne bedrijventerrein en kantoorparken (hierdoor ook hier de
werkgelegenheid, maar de laagwaardige werkgelegenheid is verschoven naar
lagelonenlanden/verdwenen door automatisering)
Rond CBD: oudere woonwijken, sommige buurten van deze inner cities zijn berucht/gecontroleerd
door benden/voor toeristen een no-go area
60% vrijstaande huizen
2.1 EEN WERELD VAN STEDEN
WERELDSTEDEN
Wereldstad = mondiale betekenis op cultureel, economisch en politiek gebied. Wereldsteden vormen samen
een stedelijk netwerk en zijn belangrijk voor de wereldeconomie. In wereldsteden tref je:
Hoofdkantoren van mno’s
Dicht netwerk van verbindingen
Intensieve uitwisseling ideeën en informatie -> internationale ontwikkelingen
Belangrijke effectenbeurs -> internationale financiële instellingen
Oververtegenwoordiging van internationale dienstverlenende bedrijven
Wereldwijde invloed op cultuur
Global cities = internationale culturele knooppunten op het terrein van film, theater, muziek en mode.
Veranderingen/ vernieuwingen/trends vinden hun oorsprong vrijwel altijd in deze broeinesten van
creativiteit/ondernemingszin/sociale mobiliteit. Politiek gezien zijn de grootstedelingen linker, groener en meer
op het buitenland gericht dan plattelanders.
Wereldsteden zijn onderling goed verbonden, maar hebben ook verbindingen met steden van een lager
schaalniveau via een hub and spoke-netwerk = transportnetwerk van bedrijven (luchtvaartmaatschappij)
waarbij de hub het knooppunt vormt in het netwerk en de spoken de aanvoerlijnen. Deze metropolen hebben
vaak intensiever contact met andere wereldsteden dan steden in hun eigen land. Top 3 global cities: Tokyo,
Londen, New York. De productie van goederen/diensten is de afgelopen jaren over de hele wereld verspreid,
maar de commando- en controlecentra liggen nog steeds in het hart van het netwerk dat de wereldeconomie
beheerst. De drie steden liggen ook goed gespreid, zodat de voor de netwerksamenleving zo kenmerkende 24
uurseconomie van hieruit kan worden aangestuurd. Door globalisering neemt de concurrentie wel toe
Singapore, Hongkong, Shanghai, Sao Paulo, Istanbul.
MEGASTEDEN
Belangrijke wereldsteden horen in het tijdperk van globalisering niet altijd tot de grootste steden. Tegelijkertijd
is de positie in het mondiale stedelijke netwerk van veel miljoenensteden in de (semi-)periferie bescheiden.
Megasteden = steden met meer dan 10 miljoen inwoners. De snelle groei van de megasteden kun je verklaren
door:
Hoge natuurlijke groei
Jonge bevolking, lager sterftecijfer
Hoge vestigingsoverschot
Ruraal-urbane migratie (pushfactoren: armoede, werkloosheid, pullfactoren: betere gezondheidszorg,
werkgelegenheid, hogere lonen)
Uitbreiding van de stad
Randsteden worden onderdeel van het stedelijke gebied
De snelle groei van megasteden zorgt voor problemen op het gebied van voorzieningen, wonen en werk.
,BLACK HOLES
Door de globalisering zijn de banden tussen wereldsteden verder aangehaald, maar tegelijkertijd is de afstand
tot andere steden toegenomen. Het internationale bedrijfsleven heeft geen belangstelling voor deze steden,
oorzaken:
Koopkracht van de stedelijke bevolking + omgeving is laag
Geen interessante afzetmarkt
De steden liggen vaak in een land met sociale/politieke onrust
Risico’s
De nationale ideologie/politieke opvattingen verzetten zich tegen te veel invloed van de westerse
liberale markteconomie.
Deze steden profiteren dus minimaal van de economische groei van globalisering. Zij zijn de black holes in het
netwerk van steden.
, 2.2 STEDEN IN DE VS
AMERIKAANSE STEDEN IN HET MONDIALE NETWERK
New York is de wereldstad in Amerika (politiek, cultureel, economisch). Veel belangrijke organisaties zitten in
New York (VN). Los Angeles (cultuur, economisch) is belangrijk voor de cultuursector (film- en
entertainmentindustrie) en daarmee ook een belangrijke rol spelen in de amerikanisering van de
wereldcultuur. Washington is het politieke centrum. De andere grote steden spelen een rol in de VS zelf. Deze
regionale centra vervullen een verzorgende functie voor een groot achterland = het gebied dat voor veel
voorzieningen georiënteerd is op een bepaalde centrale stad. De Amerikaanse steden zijn veel sterke op het
binnenland gericht dan Europese steden. De grote van de binnenlandse Amerikaanse markt vormt hiervoor
natuurlijk een belangrijke verklaring.
DE GROTE DRIE OP AMERIKAANSE SCHAAL
Criteria stad mondiaal knooppunt:
Concentratie van hoofdkantoren van mno’s en het niveau van internationale dienstverlening.
New York staat op dit terrein, mondiaal, op nummer 1.
Los Angeles richt zich vooral op de landen rond de Stille Oceaan.
Washington speelt een veel kleinere rol, hoewel er rond regeringscentrum veel zakelijke
dienstverleners zijn gevestigd.
De belangrijkste hoofdkantoren/zakelijke diensten liggen nog steeds in het dichtbevolkte
noordoosten. Het zwaartepunt verschuift wel -> richting het zuiden en westen, oorzaken:
- Verschuiving demografisch zwaartepunt.
- Economische groei, vooral hightechsector van de Sunbelt-staten zoals Texas, Florida, Californië.
- Global shift waarbij de Pacifische zone economisch sneller groeit dan de Atlantische zone.
Aantal directe internationale bestemmingen van vliegvelden.
New York vormt de belangrijkste hub in het internationale vliegnetwerk van de VS.
Luchthavens in het zuiden en westen groeien sneller dan in het noorden.
DE AMERIKAANSE STAD BESTAAT NIET
De verschillen tussen Amerikaanse steden zijn groot. Boston lijkt het meest op een Europese stad. In de jongere
steden in het zuiden/westen vind je geen historisch centrums en oude wijken. Een aantal elementen keren in
de meeste steden terug:
De skyline van vrijwel alle grote Amerikaanse steden wordt bepaald door het Central Business District
(CBD) met zijn wolkenkrabbers
Amerikaanse steden hebben geen hoge bewoningsdichtheid
Binnenstad: zakencentrum
Suburbs: shopping malls, goed bereikbaar via stelsel van highways, hier woont de rijke middenklasse,
suburbs bepalen het beeld van de stad
Rand van de stad: moderne bedrijventerrein en kantoorparken (hierdoor ook hier de
werkgelegenheid, maar de laagwaardige werkgelegenheid is verschoven naar
lagelonenlanden/verdwenen door automatisering)
Rond CBD: oudere woonwijken, sommige buurten van deze inner cities zijn berucht/gecontroleerd
door benden/voor toeristen een no-go area
60% vrijstaande huizen
