Samenvatting Gedragstherapie (keuzevak)

GEDRAGSTHERAPIE

, Het gedragstherapeutisch proces
(GT)
- Definitie gedragstherapie:
o = De verbindende factor in gedragstherapie is de basis ervan door af te leiden van
experimenteel vastgestelde procedures en principes. De specifieke experimenten lopen
sterk uiteen, maar hebben alle kenmerken van wetenschappelijk onderzoek gemeen,
inclusief controle van variabelen, presentatie van gegevens, repliceerbaarheid en een
probabilistische kijk op gedrag
- Gedragstherapie is nog niet heel oud, ontstaan rond de jaren 1950.
o Belangrijke personen hierbij waren Watson & M.C. Jones


Drie pretenties binnen de gedragstherapie

1. Het gedragstherapeutisch proces volgt de empirische cyclus
o Pretentie dat gedragstherapeut op zelfde wijze te werk gaat als wetenschapper
o Probleemstelling = aanmeldingsprobleem
o Theorievorming in vorm van HT en FA
 HT = Holistische theorie
 FA = functieanalyse
o Dit is meer dan ‘begrijpen’.
o Is ‘verklaring’ vinden voor bestaan van de
problemen
o Facetten van GT-werken die uit de empirische cyclus
volgen
 GT is veel meer dan technieken toepassen
 Geïndividualiseerde probleemanalyse minstens
even belangrijk
 Ook ‘Evaluatie’ is cruciale fase. Houdt enige
verantwoordelijkheid in voor de behandelaar
(bijv. pers. stoornis, motivatie)
 Evalueren maar mogelijk indien behandeldoelen concreet gesteld
o Observaties eerder dan interpretaties
o Ook concreet en helder naar cliënt toe. Cliënt actief betrokken.
Transparantie
 Praktijkexperiment (N=1). Nooit alle eigenschappen van labo-experiment. Zo ook
belang van de therapeutische relatie
o Empirische cyclus volgens de ‘Kookboekaanpak’ = Voor elk type probleem is er een
bijpassende behandeling. De fase van HT en FA sla je vaak over, je maakt een diagnose en
je behandelt deze cliënt volgens het behandelprotocol van zijn stoornis/problematiek.
(Diagnose  Behandeling)

,  Beperking: men plaatst de behandelingen als te simplistisch in een een-op-een
relatie met descriptieve diagnoses. Hierdoor moet men een veelheid aan
protocollen parallel aan elkaar gebruiken om één complexere casus te behandelen.
o Wel een Functiegerichte aanpak binnen de gedragstherapie  een behandeling mag niet
rechtstreeks verbonden worden aan een beschrijvende diagnose (bijv. depressie,
verslaving), maar er moet rekening worden gehouden met de betekenis en functie van het
probleemgedrag.
2. Gedragstherapeutische technieken zijn wetenschappelijk beproefd
o Als je alle behandelingen die gedragstherapeuten doen zou analyseren, dan bekom je een
goed resultaat. Het werkt dus effectief.
o Niet alle methode zijn heel werkzaam, het is een selectief proces. Deze verdwijnen na een
tijd.
 Het feit dat niet elke methode effectief is, is een cruciaal inzicht.
 Bv. in het begin van de jaren 90’ onstond er EMDR, dit ontstond door een klinisch
psychologe die op een bankje zat en bij zichzelf ervaarde dat oogbewegingen de
pijn wegnamen. Dit is ze gaan uitproberen bij cliënten. Dit zou volgens haar
werkzaam zijn. Deze publicaties zijn aangeslagen binnen de gedragstherapie en
kregen veel aandacht. MAAR er was nog geen wetenschappelijk onderzoek gedaan
terwijl dit al 10 jaar gebruikt werd als behandeling. Dit hebben ze daarna dan
wetenschappelijk onderzocht en maar goed bleek het inderdaad effectief te zijn.
Het had ook anders kunnen uitdraaien.
3. Een gedragstherapeut maakt in het gedragstherapeutisch proces gebruik van gegevens uit de
empirische psychologie
o Theoretisch
 Niet problematisch
 Veel literatuur
o Praktijk
 Breuk tussen theorie en praktijk
 Weinig feeling praktijk bij onderzoekers
 Tijdgebrek clinicus
 Weinig vertaling vanuit twee richtingen


Stadia binnen het gedragstherapeutisch proces

, - Het kan zijn dat de voorkeur van de cliënt in tegenstrijd is met de holistische theorie. Dan ga je
hiermee in discussie en ga je kijken wat haalbaar is. Het kan zijn dat je dan gaat voor de voorkeur
van de cliënt en kijkt wat hier de uitkomst van is.
- Gedragstherapeuten gaan ervan uit dat elk gedrag een functie heeft. Bv. waarom drinkt men op
dat moment meer of minder alcohol? Waarom blijft deze persoon nog gokken ondanks alle
nadelen, er moeten dan toch voordelen zijn?
- Elke gedragstherapeut zal dit gedragstherapeutisch proces volgen.


Stadia 1: Het eerste contact

- Telefonische aanmelding (eventueel ook via e-mail):
o Kort houden
o 3 vragen essentieel
 Wie ?
 Wat ?
 Waar ? (woonplaats van de cliënt)
o Beslissen over doorverwijzing ?
 Expertise ? (Als je niet zeker bent, dan kan je dit ook nog in het eerste gesprek
doen.)
 Te zwaar ?
o Informatie geven
 Financieel ?
 Kort: eerste gesprek als trede. Dan verder zien.
o Contactgegevens vragen
- De persoon die komt graag ook zelf even aan de lijn hebben als iemand anders in zijn/haar plaats
belt.
- Eerste gesprek:
o Introductie
o Plaats (Hoe je gaat zitten), u-je
o Bandopnemer (opname-apparaat)
 Als beginnend psycholoog is het goed om je gesprekken in het begin op te nemen,
zeker de eerste gesprekken bij een cliënt. Je krijgt zoveel informatie, zowel verbaal
als non-verbaal. Je kan dan alles opschrijven of aandachtig luisteren en info niet
opschrijven. Als je dit dan opneemt, kan je de info terug beluisteren.
o Openingsvraag; meteen van start (Openingsvraag: Je hebt mij aan de telefoon al kort
eventjes vertelt dat…, vertel mij eens wat meer.)
o Communicatie: de patiënt zowel ‘volgen’ als ‘sturen’
o Informatie verwerven
 Eerst in de breedte
 Nog niet te fel in detail gaan in het eerste gesprek. Gewoon exploreren hoe
het allemaal in elkaar zit en informatie verzamelen.
 Dan instellen op elk probleemdomein