Physiotherapy in internal diseases
Breast cancer and lymphedema
Borst kanker
Introductie
Het is niet de borstkanker zelf dat zorgt voor de oedeem, maar de therapie, chirurgie en
behandelingen veroorzaken lymphedema.
Maar borstkanker is wel de grootste reden voor lymphedema in het BL.
- 10% van alle kankers wereldwijd zijn borstkanker
- 35% van alle kankers in vrouwen zijn borstkanker
- 1 man op 100 vrouwen wordt gediagnosticeerd
- 2014: 91 mannen en 10466 vrouwen met borstkanker in België
- Incidentie is aan het stijgen
- Waarom hoger in België dan andere landen -> niet geweten
Overleving na borstkanker
- Overleving= % van overlevers op lange termijn
- 5 jaar overleving in belgie
o 88% vrouwen
o 78.2% mannen
o Mannen zijn minder gescreend voor borstkanker -> taboe -> vaker gezien in een later
stadium -> ergere prognose -> lagere overleving
- Het belang van QOL is aan het groeien
- Goede overleving vergeleken met andere kankers
- Preventie en behandeling van klachten gerelateerd aan borstkanker en behandeling
Wat is borstkanker?
- Cellen groeien, splitsen en gaan dood
- Borst cellen kunnen verslechteren → maligne cellen
- Hoe meer de borstcell verschilt van andere normale cellen → meer agressiever → slechtere
prognose
- 3 condities:
o Maligne cellen
o Beinvloeden normaal weefsel
o Kan secundair voor metastases zorgen
Types van borstkanker
- Start van de melkkanalen: ductal cancer
- Start van de melkloben: lobular cancer
verdeling wordt gedaan op basis van de locatie van de kanker
- Invasieve carcinoma: verspreid verder dan de ducts of loben in het bijliggende weefsel en
kan voor metastases zorgen
, - Carcinoma in situ: is nog niet verspreid in de omliggende weefsels -> geen metastases
HOWEVER: kan een voorganger zijn van een invasieve tumor en moet daarom ook behandelt
worden.
- Lobular carcinoom in situ (2.5%)
- Ductal carcicnoma in situ (2.5%)
- Invasive ductal carcinoma (80%)
- Invasive lobular carcinoma (10%)
- Andere (5%) → zie fotos ppt voorbeelden
Metastases
- Door de bloedstroom of lymfestelsel
- Kanker cellen gaan weg van de tumor
- Gaan naar andere plekken in lichaam
- Hechten aan de wand van bloedvaten of lymfevaten
- Groeien op de nieuwe locatie
- → evaluatie van de lymfeknopen, longen, lever, hersenen, botten
Risicofactoren
Hormonale factoren
- Oestrogeen
- Progesteron
- Estradiol
- Condities waarin stimulatie van de borstklier door deze hormonen afwijkt van het
gemiddelde
o Vroege menarche (<12j)
o Late menopauze (>55j)
o Late zwangerschap (>35j)
o Nullipariteit
o Niet geven van borstvoeding, of kort geven
Exageneuze hormonale factoren:
- Birth control pills
- Hormone substitution therapy
→ no consensus in literature
Omgevingsfactoren
- Overmatig alcohol gebruik
- Hoog vet of laag vezel dieet
- Hoog BMI
- Weinig fysieke activiteit
- Regelmatig vrijstellen aan radiatie
- Normaal een screening vanaf 50j
,Persoonlijke factoren
- Gender: 100-150 vrouwen vs 1 man
- Leeftijd: >80% ouder dan 50j
Erfelijke factoren:
- 5-10% van de borstkankers hebben een genetische oorsprong
- Mutaties in een gen kunnen borstkanker veroorzaken
- BRCA1 en BRCA2: meest voorkomende borstkankers genen
o Kanker jonge leeftijd
o Borstkanker in beide borsten is veel voorkomend
o Meerdere patienten in één familie
o Verhoogd aanwezigheid van eierstokkanker en baarmoederkanker
o Dragers hebben niet perse kanker (laten soms preventief hun borsten amputeren)
Twijfelachtige risicofactoren:
- Roken, passief roken
- Deodorant
- Bh dragen
- Vergiftiging
- Nacht werk
→ geen consensus literatuur
Diagnose
Zelf onderzoek
Vroegere diagnose → betere behandeling
Borsten zijn het minst gezwollen en gespannen 1 week na het einde van de menstruatie
Een dokter moet gecontacteerd worden wanneer er één of meerdere symptomen aanwezig zijn:
- Zwelling, hardheid, lumb in de borst
- Huid retractie of tepelretractie
- Zwelling of lumb in de oksel
- Veranderingen van de tepel, schilfering, verdikking of uitscheiding van bloed of vocht
- Roodheid van de huid aan borst
het is geen diagnose, maar het is misschien een teken om hulp te vragen (wanneer je niet
borstvoeding geeft want dan kunnen deze zaken wel voorkomen door andere omstandigheden)
pijn de borst is meestal geen symptoom van borstkanker
, Mammografie
Kan leasies detecteren die te klein zijn om zelf te voelen
Gebruikt X rays om te onderzoeken -> borst compressie
1. Screening mammogram: jaarlijks op patienten zonder symptomen en bestaat uit 4 fotos
2. Diagnostische mammogram: voor patienten met wel symptomen van borstkanker
Vrouwen worden jaarlijks gescreend met mammogram vanaf 50j,
te frequent mammogram -> kleine verhoging kans borstkanker want er zijn stralingen, daarom
mensen jonger dan 50 liever niet jaarlijks onderzoeken
Ultrasound
- Geluidsgolven: kan geen kwaad
- Kan solide tumoren en cysten van elkaar onderscheiden
- Om verder te onderzoeken na mammogram de massas die je daar niet op kan zien
Biopsie
- Dunne naald spiration biopsie -> kleine naald die vloeistof uit de borst tumor haalt
- Core needle biopsie (lokale anesthesie) -> grotere naald om weefsel van de borst weg te
halen
- Surgical (open) biopsie (lokale of algemene anesthesie)
→ weefsel is getest cytologically voor malignementen
- Vacuum-assisted core biopsie
- Mammotoom biopsie: skin numped and a small cut Is made -> guide to abnormal area of
breast tissue using rays -> pulled into propr -> cut in the tissue sample
voor tumoren die moeilijk te palperen zijn -> zo wordt tumor gevisualiseerd
nadat dokter weefsel heeft -> kleine marker in borst geplaatst -> dat komt op mammogram
en dat geeft aan de de biopsie plek in geval er veranderingen komen
TNM- satging system
- Geeft codes om de fase van de kanker aan te geven
- T: grootte primaire tumor en of het verspreid is naar omgeving
- N: of er lymfeknopen betrokken zijn
- M: of er metastases zijn
Breast cancer and lymphedema
Borst kanker
Introductie
Het is niet de borstkanker zelf dat zorgt voor de oedeem, maar de therapie, chirurgie en
behandelingen veroorzaken lymphedema.
Maar borstkanker is wel de grootste reden voor lymphedema in het BL.
- 10% van alle kankers wereldwijd zijn borstkanker
- 35% van alle kankers in vrouwen zijn borstkanker
- 1 man op 100 vrouwen wordt gediagnosticeerd
- 2014: 91 mannen en 10466 vrouwen met borstkanker in België
- Incidentie is aan het stijgen
- Waarom hoger in België dan andere landen -> niet geweten
Overleving na borstkanker
- Overleving= % van overlevers op lange termijn
- 5 jaar overleving in belgie
o 88% vrouwen
o 78.2% mannen
o Mannen zijn minder gescreend voor borstkanker -> taboe -> vaker gezien in een later
stadium -> ergere prognose -> lagere overleving
- Het belang van QOL is aan het groeien
- Goede overleving vergeleken met andere kankers
- Preventie en behandeling van klachten gerelateerd aan borstkanker en behandeling
Wat is borstkanker?
- Cellen groeien, splitsen en gaan dood
- Borst cellen kunnen verslechteren → maligne cellen
- Hoe meer de borstcell verschilt van andere normale cellen → meer agressiever → slechtere
prognose
- 3 condities:
o Maligne cellen
o Beinvloeden normaal weefsel
o Kan secundair voor metastases zorgen
Types van borstkanker
- Start van de melkkanalen: ductal cancer
- Start van de melkloben: lobular cancer
verdeling wordt gedaan op basis van de locatie van de kanker
- Invasieve carcinoma: verspreid verder dan de ducts of loben in het bijliggende weefsel en
kan voor metastases zorgen
, - Carcinoma in situ: is nog niet verspreid in de omliggende weefsels -> geen metastases
HOWEVER: kan een voorganger zijn van een invasieve tumor en moet daarom ook behandelt
worden.
- Lobular carcinoom in situ (2.5%)
- Ductal carcicnoma in situ (2.5%)
- Invasive ductal carcinoma (80%)
- Invasive lobular carcinoma (10%)
- Andere (5%) → zie fotos ppt voorbeelden
Metastases
- Door de bloedstroom of lymfestelsel
- Kanker cellen gaan weg van de tumor
- Gaan naar andere plekken in lichaam
- Hechten aan de wand van bloedvaten of lymfevaten
- Groeien op de nieuwe locatie
- → evaluatie van de lymfeknopen, longen, lever, hersenen, botten
Risicofactoren
Hormonale factoren
- Oestrogeen
- Progesteron
- Estradiol
- Condities waarin stimulatie van de borstklier door deze hormonen afwijkt van het
gemiddelde
o Vroege menarche (<12j)
o Late menopauze (>55j)
o Late zwangerschap (>35j)
o Nullipariteit
o Niet geven van borstvoeding, of kort geven
Exageneuze hormonale factoren:
- Birth control pills
- Hormone substitution therapy
→ no consensus in literature
Omgevingsfactoren
- Overmatig alcohol gebruik
- Hoog vet of laag vezel dieet
- Hoog BMI
- Weinig fysieke activiteit
- Regelmatig vrijstellen aan radiatie
- Normaal een screening vanaf 50j
,Persoonlijke factoren
- Gender: 100-150 vrouwen vs 1 man
- Leeftijd: >80% ouder dan 50j
Erfelijke factoren:
- 5-10% van de borstkankers hebben een genetische oorsprong
- Mutaties in een gen kunnen borstkanker veroorzaken
- BRCA1 en BRCA2: meest voorkomende borstkankers genen
o Kanker jonge leeftijd
o Borstkanker in beide borsten is veel voorkomend
o Meerdere patienten in één familie
o Verhoogd aanwezigheid van eierstokkanker en baarmoederkanker
o Dragers hebben niet perse kanker (laten soms preventief hun borsten amputeren)
Twijfelachtige risicofactoren:
- Roken, passief roken
- Deodorant
- Bh dragen
- Vergiftiging
- Nacht werk
→ geen consensus literatuur
Diagnose
Zelf onderzoek
Vroegere diagnose → betere behandeling
Borsten zijn het minst gezwollen en gespannen 1 week na het einde van de menstruatie
Een dokter moet gecontacteerd worden wanneer er één of meerdere symptomen aanwezig zijn:
- Zwelling, hardheid, lumb in de borst
- Huid retractie of tepelretractie
- Zwelling of lumb in de oksel
- Veranderingen van de tepel, schilfering, verdikking of uitscheiding van bloed of vocht
- Roodheid van de huid aan borst
het is geen diagnose, maar het is misschien een teken om hulp te vragen (wanneer je niet
borstvoeding geeft want dan kunnen deze zaken wel voorkomen door andere omstandigheden)
pijn de borst is meestal geen symptoom van borstkanker
, Mammografie
Kan leasies detecteren die te klein zijn om zelf te voelen
Gebruikt X rays om te onderzoeken -> borst compressie
1. Screening mammogram: jaarlijks op patienten zonder symptomen en bestaat uit 4 fotos
2. Diagnostische mammogram: voor patienten met wel symptomen van borstkanker
Vrouwen worden jaarlijks gescreend met mammogram vanaf 50j,
te frequent mammogram -> kleine verhoging kans borstkanker want er zijn stralingen, daarom
mensen jonger dan 50 liever niet jaarlijks onderzoeken
Ultrasound
- Geluidsgolven: kan geen kwaad
- Kan solide tumoren en cysten van elkaar onderscheiden
- Om verder te onderzoeken na mammogram de massas die je daar niet op kan zien
Biopsie
- Dunne naald spiration biopsie -> kleine naald die vloeistof uit de borst tumor haalt
- Core needle biopsie (lokale anesthesie) -> grotere naald om weefsel van de borst weg te
halen
- Surgical (open) biopsie (lokale of algemene anesthesie)
→ weefsel is getest cytologically voor malignementen
- Vacuum-assisted core biopsie
- Mammotoom biopsie: skin numped and a small cut Is made -> guide to abnormal area of
breast tissue using rays -> pulled into propr -> cut in the tissue sample
voor tumoren die moeilijk te palperen zijn -> zo wordt tumor gevisualiseerd
nadat dokter weefsel heeft -> kleine marker in borst geplaatst -> dat komt op mammogram
en dat geeft aan de de biopsie plek in geval er veranderingen komen
TNM- satging system
- Geeft codes om de fase van de kanker aan te geven
- T: grootte primaire tumor en of het verspreid is naar omgeving
- N: of er lymfeknopen betrokken zijn
- M: of er metastases zijn
