PSYCHOPATHOLOGIE
DEEL 1: INLEIDING (pg. 12-36)
Begripsomschrijving
Psychopathologie houdt zich bezig met:
- Wat zijn pathologische varianten, wat is psychisch lijden? Uiting
- Hoe kan de ontwikkeling van de psychopathologie begrepen worden? Ontwikkeling
- Hoe kan het verklaard worden? Oorzaken
Psycho gaat enkel over gedachten en emoties?
TE EENZIJDIG!!! Waarom?
1. Bij het denken en voelen gaat men gaan kijken waar het vandaan komt. Vaak wordt het
gelinkt aan een hersenfout, maar het kan ook een denkfout zijn! Je hersenen zijn
afhankelijk van hetgeen je in uw leven hebt meegemaakt.
2. Het lichaam wordt dikwijls vergeten: lichaam herkent snel wanneer het niet goed gaat.
(Ab)normaliteit: niet eenduidig en perspectiefafhankelijk
Wat is normaal? Wat is abnormaal? => invalshoeken/perspectieven gebruiken van waaruit
(ab)normaliteit kunnen benaderen:
1. STATISCH PERSPECTIEF
= iets is abnormaal als het afwijkt van het normale gedrag van de groep.
- Houdt geen rekening met de kwaliteit van het gedrag, maar met de kwantiteit
- Geen waardeoordeel
2. PSYCHOSOCIAAL PERSPECTIEF
= tegenovergestelde van statisch perspectief. Hier wordt gekeken naar het abnormale
o.b.v. wat de maatschappij normaal vindt of niet.
- Waardeoordeel
- Normen zijn dynamisch (normen van vandaag ≠ normen van 50j. geleden)
- Afhankelijk van tijd en omgeving
Normaliteit ligt niet vast
1
,PSYCHOPATHOLOGIE
3. PSYCHOLOGISCH/SUBJECTIEF PERSPECTIEF
= de wijze waarop iemand naar zichzelf kijkt, zichzelf beleeft en ervaart.
- Het individu hanteert zijn eigen subjectieve norm van (ab)normaliteit
- Het individu geeft zichzelf een waardeoordeel
- Kan zichzelf situeren aan de kant van normaliteit/abnormaliteit
- Abnormaliteit kan negatief ervaren worden (bv. angst, schuld, ongemak)
- Abnormaliteit kan positief ervaren worden (bv. kunstenaar)
4. JURIDISCH PERSPECTIEF
= een beoordeling via rechtspraak o.b.v. wetgeving
- Plaats- en tijdsgeboden
- (On)toerekeningsvatbaarheid => verplichte internering/straf o.b.v. strafwetboek
- Waarden en normen vanuit de maatschappij worden vastgelegd in wetten
Media-casussen: discussies en moeilijkheid rond wie wel/niet (on)toerekeningsvatbaar is
5. MEDISCH PERSPECTIEF
= ziek of gezond zijn
- 2 benaderingswijzen:
o Abnormaliteit als ziektebeeld = symptomen die tot een syndroom kunnen
gerangschikt worden (bv. depressie)
o Abnormaliteit in het symptoom
- Het kan dus gaan over syndromen, maar ook over bepaalde functies (je ziet/hoort
dingen die er niet zijn)
6. SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF
= welke maatschappelijke rol je inneemt:
- Enerzijds: het innemen van maatschappelijk erkende rol als ‘zieke’ of ‘patiënt’
- Anderzijds: verwachting van oplossing door raadpleging van een deskundige
‘Ik mag/kan maar iets dan als je doelgroep bent’ = staat je probleem in de DSM, dan ben
je patiënt en mag de hulpverlener je een behandeling geven.
CONCLUSIE:
Het zijn allemaal perspectieven op maat van de ander. Ze zeggen iets over hoe de cliënt naar
hem/haar kijkt. Behalve het subjectieve perspectief zegt iets over hoe de cliënt naar zichzelf
kijkt.
2
,PSYCHOPATHOLOGIE
Wat dan met DSM als criterium/vertrekpunt?
Natuurelementen → religieus discours (zonde, duivel) → medisch discours (Kraeplin) →
DSM: ‘neutraal discours’?
≠ diagnostisch instrument (cfr. Hoge Gezondheidsraad)
= ordeningssysteem/woordenboek
→ conclusie: DSM ≠ neutraal discours, maar presenteert zich zo wel
Ander vertrekpunt:
Hoe definieert men de ander, die verschilt van wie men zelf is (of denkt te zijn)?
= vraag naar diversiteit => op deze vraag proberen antwoorden
verschillend en exclusief versus verschillend en inclusief
DSM zorg op ‘eigen’ maat: subjectief
Perspectief
(burgerschapsparadigma)
Ruimte voor: psychopathologie van het alledaagse leven (wederkerigheid)
Wij (=‘normaliteit’) = de ander met psychopathologie ( ‘abnormaliteit’)
(ab)normaal is kwalitatief
= subjectieve ervaring van evenwicht van zichzelf met zichzelf en met zijn omgeving
EXAMENVRAAG: HOE GA JE OM MET DE ANDER DIE VAN ONS VERSCHILT.
Psychisch ziek – psychisch gezond
Gezondheid ≠ statisch gegeven. Het is voortdurend in beweging => dynamisch evenwicht dat
steeds wordt aangepast aan de levensfasen en de wisselende levensomstandigheden.
3
, PSYCHOPATHOLOGIE
1. IN GEZONDHEID IS PATHOLOGIE AANWEZIG
= Het vermogen tot adaptatie (= zich aanpassen, flexibel zijn…). Dit kunnen we zien als
iets positief. Als je hierin overdrijft, dan verlies je uw eigen identiteit.
= Het vermogen creatief te zijn (= out of the box, brainstormen…). Als je hierin overdrijft,
dan is er sprake van realiteitsverlies, eigen wereld/waan/fantasie.
2 voorbeelden: wat op dit moment een sterkte is, kan morgen iets anders zijn.
Om psychisch gezond te kunnen functioneren, moet er een gepast evenwicht zijn tussen
adaptatie en creativiteit.
Volgens WHO is gezondheid: de toestand van het volledig lichamelijk, geestelijk en
sociaal welzijn en niet alleen de afwezigheid van ziekte of gebrek.
2. IN PATHOLOGIE IS GEZONDHEID AANWEZIG
Pathologie (symptoomvorming) = copingmechanisme
De wijze waarop we met het lijden omgaan = symptoomvorming (∑-vorming).
Functie ∑-vorming = alles wat lijden verlicht/opheft/mildert/oplost/stabiliseert.
Het probleemgedrag is een oplossingspoging. Mislukt deze poging? => PROBLEEM!
Gevolg:
- Probleem ≠ symptomen hebben
- Probleem = symptomen die mislukken in stabiliserende functie
SYMPTOOMVORMING: OVERGEDETERMINEERD EN CIRCULAIR MULTI-CAUSAAL
Overgedetermineerd: eenzelfde symptoombeeld verwijst naar van elkaar verschillende
onderliggende redenen:
Reden 1 ≠ reden 2 ≠ reden 3 zelfde symptoombeeld/stoornis
Circulair multi-causaal: onderliggende redenen kunnen elkaar beïnvloeden
ER IS NIET 1 SYMPTOOMVORMING
Een ‘stoornis’ kan zich op verschillende wijzen uiten:
Aandoening (bv. depressie)
Symptoombeeld 1 Symptoombeeld 2
(Klassieke symptoom depressie) (lijkten symptoom oppositioneel gedrag,
Maar is depressie)
Symptomen zijn eigenlijk oplossingsstrategieën. Als de symptomen mislukken in de coping,
dan spreken we van een ‘echte start’ van problemen.
4
DEEL 1: INLEIDING (pg. 12-36)
Begripsomschrijving
Psychopathologie houdt zich bezig met:
- Wat zijn pathologische varianten, wat is psychisch lijden? Uiting
- Hoe kan de ontwikkeling van de psychopathologie begrepen worden? Ontwikkeling
- Hoe kan het verklaard worden? Oorzaken
Psycho gaat enkel over gedachten en emoties?
TE EENZIJDIG!!! Waarom?
1. Bij het denken en voelen gaat men gaan kijken waar het vandaan komt. Vaak wordt het
gelinkt aan een hersenfout, maar het kan ook een denkfout zijn! Je hersenen zijn
afhankelijk van hetgeen je in uw leven hebt meegemaakt.
2. Het lichaam wordt dikwijls vergeten: lichaam herkent snel wanneer het niet goed gaat.
(Ab)normaliteit: niet eenduidig en perspectiefafhankelijk
Wat is normaal? Wat is abnormaal? => invalshoeken/perspectieven gebruiken van waaruit
(ab)normaliteit kunnen benaderen:
1. STATISCH PERSPECTIEF
= iets is abnormaal als het afwijkt van het normale gedrag van de groep.
- Houdt geen rekening met de kwaliteit van het gedrag, maar met de kwantiteit
- Geen waardeoordeel
2. PSYCHOSOCIAAL PERSPECTIEF
= tegenovergestelde van statisch perspectief. Hier wordt gekeken naar het abnormale
o.b.v. wat de maatschappij normaal vindt of niet.
- Waardeoordeel
- Normen zijn dynamisch (normen van vandaag ≠ normen van 50j. geleden)
- Afhankelijk van tijd en omgeving
Normaliteit ligt niet vast
1
,PSYCHOPATHOLOGIE
3. PSYCHOLOGISCH/SUBJECTIEF PERSPECTIEF
= de wijze waarop iemand naar zichzelf kijkt, zichzelf beleeft en ervaart.
- Het individu hanteert zijn eigen subjectieve norm van (ab)normaliteit
- Het individu geeft zichzelf een waardeoordeel
- Kan zichzelf situeren aan de kant van normaliteit/abnormaliteit
- Abnormaliteit kan negatief ervaren worden (bv. angst, schuld, ongemak)
- Abnormaliteit kan positief ervaren worden (bv. kunstenaar)
4. JURIDISCH PERSPECTIEF
= een beoordeling via rechtspraak o.b.v. wetgeving
- Plaats- en tijdsgeboden
- (On)toerekeningsvatbaarheid => verplichte internering/straf o.b.v. strafwetboek
- Waarden en normen vanuit de maatschappij worden vastgelegd in wetten
Media-casussen: discussies en moeilijkheid rond wie wel/niet (on)toerekeningsvatbaar is
5. MEDISCH PERSPECTIEF
= ziek of gezond zijn
- 2 benaderingswijzen:
o Abnormaliteit als ziektebeeld = symptomen die tot een syndroom kunnen
gerangschikt worden (bv. depressie)
o Abnormaliteit in het symptoom
- Het kan dus gaan over syndromen, maar ook over bepaalde functies (je ziet/hoort
dingen die er niet zijn)
6. SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF
= welke maatschappelijke rol je inneemt:
- Enerzijds: het innemen van maatschappelijk erkende rol als ‘zieke’ of ‘patiënt’
- Anderzijds: verwachting van oplossing door raadpleging van een deskundige
‘Ik mag/kan maar iets dan als je doelgroep bent’ = staat je probleem in de DSM, dan ben
je patiënt en mag de hulpverlener je een behandeling geven.
CONCLUSIE:
Het zijn allemaal perspectieven op maat van de ander. Ze zeggen iets over hoe de cliënt naar
hem/haar kijkt. Behalve het subjectieve perspectief zegt iets over hoe de cliënt naar zichzelf
kijkt.
2
,PSYCHOPATHOLOGIE
Wat dan met DSM als criterium/vertrekpunt?
Natuurelementen → religieus discours (zonde, duivel) → medisch discours (Kraeplin) →
DSM: ‘neutraal discours’?
≠ diagnostisch instrument (cfr. Hoge Gezondheidsraad)
= ordeningssysteem/woordenboek
→ conclusie: DSM ≠ neutraal discours, maar presenteert zich zo wel
Ander vertrekpunt:
Hoe definieert men de ander, die verschilt van wie men zelf is (of denkt te zijn)?
= vraag naar diversiteit => op deze vraag proberen antwoorden
verschillend en exclusief versus verschillend en inclusief
DSM zorg op ‘eigen’ maat: subjectief
Perspectief
(burgerschapsparadigma)
Ruimte voor: psychopathologie van het alledaagse leven (wederkerigheid)
Wij (=‘normaliteit’) = de ander met psychopathologie ( ‘abnormaliteit’)
(ab)normaal is kwalitatief
= subjectieve ervaring van evenwicht van zichzelf met zichzelf en met zijn omgeving
EXAMENVRAAG: HOE GA JE OM MET DE ANDER DIE VAN ONS VERSCHILT.
Psychisch ziek – psychisch gezond
Gezondheid ≠ statisch gegeven. Het is voortdurend in beweging => dynamisch evenwicht dat
steeds wordt aangepast aan de levensfasen en de wisselende levensomstandigheden.
3
, PSYCHOPATHOLOGIE
1. IN GEZONDHEID IS PATHOLOGIE AANWEZIG
= Het vermogen tot adaptatie (= zich aanpassen, flexibel zijn…). Dit kunnen we zien als
iets positief. Als je hierin overdrijft, dan verlies je uw eigen identiteit.
= Het vermogen creatief te zijn (= out of the box, brainstormen…). Als je hierin overdrijft,
dan is er sprake van realiteitsverlies, eigen wereld/waan/fantasie.
2 voorbeelden: wat op dit moment een sterkte is, kan morgen iets anders zijn.
Om psychisch gezond te kunnen functioneren, moet er een gepast evenwicht zijn tussen
adaptatie en creativiteit.
Volgens WHO is gezondheid: de toestand van het volledig lichamelijk, geestelijk en
sociaal welzijn en niet alleen de afwezigheid van ziekte of gebrek.
2. IN PATHOLOGIE IS GEZONDHEID AANWEZIG
Pathologie (symptoomvorming) = copingmechanisme
De wijze waarop we met het lijden omgaan = symptoomvorming (∑-vorming).
Functie ∑-vorming = alles wat lijden verlicht/opheft/mildert/oplost/stabiliseert.
Het probleemgedrag is een oplossingspoging. Mislukt deze poging? => PROBLEEM!
Gevolg:
- Probleem ≠ symptomen hebben
- Probleem = symptomen die mislukken in stabiliserende functie
SYMPTOOMVORMING: OVERGEDETERMINEERD EN CIRCULAIR MULTI-CAUSAAL
Overgedetermineerd: eenzelfde symptoombeeld verwijst naar van elkaar verschillende
onderliggende redenen:
Reden 1 ≠ reden 2 ≠ reden 3 zelfde symptoombeeld/stoornis
Circulair multi-causaal: onderliggende redenen kunnen elkaar beïnvloeden
ER IS NIET 1 SYMPTOOMVORMING
Een ‘stoornis’ kan zich op verschillende wijzen uiten:
Aandoening (bv. depressie)
Symptoombeeld 1 Symptoombeeld 2
(Klassieke symptoom depressie) (lijkten symptoom oppositioneel gedrag,
Maar is depressie)
Symptomen zijn eigenlijk oplossingsstrategieën. Als de symptomen mislukken in de coping,
dan spreken we van een ‘echte start’ van problemen.
4
