Samenvatting module 3.2
Inhoudsopgave
KLA week 1, les 1 (Parkinson) ........................................................................................................................... 2
KLB week 1, les 1 .............................................................................................................................................. 6
KLA Week 1, les 2 ............................................................................................................................................. 7
KLA week 2, les 2 (CVA) .................................................................................................................................... 9
KLB week 2, les 2 ............................................................................................................................................ 15
KLA week 3, les 1 ............................................................................................................................................ 16
KLB week 3, les 1 ............................................................................................................................................ 19
KLA week 3, les 2 ............................................................................................................................................ 20
TBL ................................................................................................................................................................. 22
KLA week 4, les 2 ............................................................................................................................................ 22
KLA week 5, les 1 (MS) ................................................................................................................................... 23
KLB week 5, les 1 ............................................................................................................................................ 29
KLA week 5, les 2 ............................................................................................................................................ 31
KLB week 5, les 2 ............................................................................................................................................ 36
KLB week 6, les 2 ............................................................................................................................................ 37
KLB week 7, les 1 ............................................................................................................................................ 38
Bijlage 1: klinimetrie uitwerkingen ................................................................................................................. 39
CVA ................................................................................................................................................................... 39
Parkinson .......................................................................................................................................................... 43
MS .................................................................................................................................................................... 45
Bijlage 2: werkkaarten ................................................................................................................................... 47
CVA ................................................................................................................................................................... 47
Parkinson .......................................................................................................................................................... 53
MS .................................................................................................................................................................... 57
Hand-out analysevragen (ITE) en leercyclus ................................................................................................... 60
,KLA week 1, les 1 (Parkinson)
Substantia nigra = bevindt zich in de overgang van de hersenstam naar de cortex toe.
Betekent letterlijk zwarte substantie. Het reguleert de basale ganglia (= zorgt voor de keuze
welke responsen doorgestuurd worden).
Nucleus subthalamicus = kern onder de thalamus, bevindt zich dus onder de thalamus.
Functie is informatie doorsturen naar hoger gelegen gebieden.
Globus pallidus = bleke bol. Bestaat uit extern en intern. Het is betrokken bij het reguleren
van vrijwillige bewegingen.
Nucleus caudalus = staartkern. Functie is doorgeven van de sensorische informatie en het
regelen van de lichaamshouding.
Putamen = letterlijk dop of schil. Betrokken bij de regulatie van de motoriek, zowel
vrijwillige als onvrijwillige bewegingen.
De witte banen zijn voor transport en verbinden de kernen met elkaar. Alles wat
donkergekleurd is, heeft complexere taken. De witte stof zijn vooral om signalen te
vervoeren.
2
,Basale ganglia = hier wordt de keuze gemaakt welke
respons doorgang gaat vinden. De hersenschors geeft
signalen af en schetst veel suggesties van hoe je iets
kan doen en de basale ganglia maakt de keuze welke
het wordt. De functie is dus van motivatie naar actie
komen. Heeft dus een responsselectie: welke respons
past het best bij de context of emotie. Verder zorgt het
voor routines bijvoorbeeld lopen en over de integratie
van houding en beweging, bijvoorbeeld lopen op een
hellend vlak.
Thalamus is de verbinding tussen basale ganglia en
cortex. Het fungeert als filter voor externe en interne
prikkels. Relevante prikkels vinden hier doorgang,
bijvoorbeeld geluid.
Basale ganglia is hetzelfde als de directe en indirecte
route wat vorige module is behandeld:
Directe route: bij een intentionele beweging wordt er vanuit de substantia nigra dopamine
afgegeven wat de globus pallidus stimuleert en leidt tot het inhiberen van houdingsreflexen
zodat de beweging plaats kan vinden. Dus de directe route is voor intentie om een bepaalde
beweging te maken. Je stuurt een motorprogramma door naar basale kernen. Dit zorgt
ervoor dat de substantia nigra de neurotransmitter dopamine afgeeft wat ervoor zorgt dat
de hersenstam wordt geremd en de houdingsreflexen worden geremd. Hierdoor kan via de
thalamus een bepaalde beweging plaatsvinden. Bijvoorbeeld als je de trein uit gaat stappen,
ga je van de houdingsreflexen naar een beweging.
Indirecte route: Remming vanuit nucleus subthalamicus zorgt voor inhibitie van intentionele
beweging en fascilatie van de houdingsreflexen. Wanneer je bijvoorbeeld in de trein staat en
niks doet, dan zijn de motorische systemen niet in beweging maar wel belangrijk om stabiel
te blijven staan en dus zijn de houdingsreflexen actief.
→ Het verschil in deze routes is dus dat de directe route de neuronen rechtstreeks naar de
basale ganglia stuurt en de indirecte route eerst via het externe segment van de globus
pallidus en de nucleus subthalamicus naar de basale ganglia gaat.
3
, Parkinson = kan je alleen met 100% zekerheid diagnostiseren/bevestigen als iemand dood is
(post-mortem) omdat je dan pas kan bevestigen dat de substantia nigra is afgestorven.
Symptomen ontstaan vanaf 80% afname van substantia nigra.
Op de plek waar de substantia nigra zat ontstaan verklevingen (eiwitafzettingen) dit worden
lewy bodies genoemd. Dit zijn eiwitten in de hersenstam en heeft mogelijk invloed op
neurotransmissie (overdracht van signalen binnen de hersenschors) en versneld proces van
celdood. Het ontstaan hiervan is onduidelijk
Vier pijlers die bepalen of iemand Parkinson heeft of niet.
- Bradikinesie = langzamer bewegen. Het verkleinen of uitdoven. Hypokinesie =
minder kunnen bewegen. A-kinesie = niet kunnen bewegen.
+ minimaal 1 van onderstaande:
- Balansstoornis
- Tremoren (= trillingen)
- Rigiditeit (= stijfheid)
Symptomen
Mensen met Parkinson krijgen een vooroverhangend postuur. Er is veel stijfheid (=
rigiditeit). Als je passief een arm beweegt voelt het alsof het niet goed meebeweegt. Tremor
+ rigiditeit voelt als een soort tandrad.
Ze bewegen meer of minder (vaak minder) met hun armen. De stappen zijn kort en
shuffelend. En er is sprake van tremoren (trillingen). Op het moment dat je in rust zit zijn de
tremoren aanwezig, maar wanneer er een handeling plaatsvindt zoals iets pakken wordt de
tremor minder. Er kan een ‘freezing’ ontstaan wanneer er een soort overgang is. Dit alles
komt door een tekort van dopamine.
→ Dopamine werkt in verschillende regelcircuits zowel fascilterend als inhiberend. Een
tekort hiervan leidt tot ontregeling van circuits en een slechter/trager functioneren.
Ongewenste prikkels vinden doorgang zoals tremoren of festinatie (= steeds sneller en met
kleinere passen lopen) en gewenste prikkels vinden geen doorgang zoals freezing, moeite
met zelf-geintieerde bewegingen en rigiditeit.
Dopamine heb je nodig in het circuit. Dit moet je zien als olie in de motor. Zonder dit kan de
motor niet functioneren.
In de afbeelding hieronder zijn de pijlen de hoeveelheid remming, dus een grotere pijl is een
grotere remming. Waardoor het signaal daarna moeilijker is om door te geven.
4
Inhoudsopgave
KLA week 1, les 1 (Parkinson) ........................................................................................................................... 2
KLB week 1, les 1 .............................................................................................................................................. 6
KLA Week 1, les 2 ............................................................................................................................................. 7
KLA week 2, les 2 (CVA) .................................................................................................................................... 9
KLB week 2, les 2 ............................................................................................................................................ 15
KLA week 3, les 1 ............................................................................................................................................ 16
KLB week 3, les 1 ............................................................................................................................................ 19
KLA week 3, les 2 ............................................................................................................................................ 20
TBL ................................................................................................................................................................. 22
KLA week 4, les 2 ............................................................................................................................................ 22
KLA week 5, les 1 (MS) ................................................................................................................................... 23
KLB week 5, les 1 ............................................................................................................................................ 29
KLA week 5, les 2 ............................................................................................................................................ 31
KLB week 5, les 2 ............................................................................................................................................ 36
KLB week 6, les 2 ............................................................................................................................................ 37
KLB week 7, les 1 ............................................................................................................................................ 38
Bijlage 1: klinimetrie uitwerkingen ................................................................................................................. 39
CVA ................................................................................................................................................................... 39
Parkinson .......................................................................................................................................................... 43
MS .................................................................................................................................................................... 45
Bijlage 2: werkkaarten ................................................................................................................................... 47
CVA ................................................................................................................................................................... 47
Parkinson .......................................................................................................................................................... 53
MS .................................................................................................................................................................... 57
Hand-out analysevragen (ITE) en leercyclus ................................................................................................... 60
,KLA week 1, les 1 (Parkinson)
Substantia nigra = bevindt zich in de overgang van de hersenstam naar de cortex toe.
Betekent letterlijk zwarte substantie. Het reguleert de basale ganglia (= zorgt voor de keuze
welke responsen doorgestuurd worden).
Nucleus subthalamicus = kern onder de thalamus, bevindt zich dus onder de thalamus.
Functie is informatie doorsturen naar hoger gelegen gebieden.
Globus pallidus = bleke bol. Bestaat uit extern en intern. Het is betrokken bij het reguleren
van vrijwillige bewegingen.
Nucleus caudalus = staartkern. Functie is doorgeven van de sensorische informatie en het
regelen van de lichaamshouding.
Putamen = letterlijk dop of schil. Betrokken bij de regulatie van de motoriek, zowel
vrijwillige als onvrijwillige bewegingen.
De witte banen zijn voor transport en verbinden de kernen met elkaar. Alles wat
donkergekleurd is, heeft complexere taken. De witte stof zijn vooral om signalen te
vervoeren.
2
,Basale ganglia = hier wordt de keuze gemaakt welke
respons doorgang gaat vinden. De hersenschors geeft
signalen af en schetst veel suggesties van hoe je iets
kan doen en de basale ganglia maakt de keuze welke
het wordt. De functie is dus van motivatie naar actie
komen. Heeft dus een responsselectie: welke respons
past het best bij de context of emotie. Verder zorgt het
voor routines bijvoorbeeld lopen en over de integratie
van houding en beweging, bijvoorbeeld lopen op een
hellend vlak.
Thalamus is de verbinding tussen basale ganglia en
cortex. Het fungeert als filter voor externe en interne
prikkels. Relevante prikkels vinden hier doorgang,
bijvoorbeeld geluid.
Basale ganglia is hetzelfde als de directe en indirecte
route wat vorige module is behandeld:
Directe route: bij een intentionele beweging wordt er vanuit de substantia nigra dopamine
afgegeven wat de globus pallidus stimuleert en leidt tot het inhiberen van houdingsreflexen
zodat de beweging plaats kan vinden. Dus de directe route is voor intentie om een bepaalde
beweging te maken. Je stuurt een motorprogramma door naar basale kernen. Dit zorgt
ervoor dat de substantia nigra de neurotransmitter dopamine afgeeft wat ervoor zorgt dat
de hersenstam wordt geremd en de houdingsreflexen worden geremd. Hierdoor kan via de
thalamus een bepaalde beweging plaatsvinden. Bijvoorbeeld als je de trein uit gaat stappen,
ga je van de houdingsreflexen naar een beweging.
Indirecte route: Remming vanuit nucleus subthalamicus zorgt voor inhibitie van intentionele
beweging en fascilatie van de houdingsreflexen. Wanneer je bijvoorbeeld in de trein staat en
niks doet, dan zijn de motorische systemen niet in beweging maar wel belangrijk om stabiel
te blijven staan en dus zijn de houdingsreflexen actief.
→ Het verschil in deze routes is dus dat de directe route de neuronen rechtstreeks naar de
basale ganglia stuurt en de indirecte route eerst via het externe segment van de globus
pallidus en de nucleus subthalamicus naar de basale ganglia gaat.
3
, Parkinson = kan je alleen met 100% zekerheid diagnostiseren/bevestigen als iemand dood is
(post-mortem) omdat je dan pas kan bevestigen dat de substantia nigra is afgestorven.
Symptomen ontstaan vanaf 80% afname van substantia nigra.
Op de plek waar de substantia nigra zat ontstaan verklevingen (eiwitafzettingen) dit worden
lewy bodies genoemd. Dit zijn eiwitten in de hersenstam en heeft mogelijk invloed op
neurotransmissie (overdracht van signalen binnen de hersenschors) en versneld proces van
celdood. Het ontstaan hiervan is onduidelijk
Vier pijlers die bepalen of iemand Parkinson heeft of niet.
- Bradikinesie = langzamer bewegen. Het verkleinen of uitdoven. Hypokinesie =
minder kunnen bewegen. A-kinesie = niet kunnen bewegen.
+ minimaal 1 van onderstaande:
- Balansstoornis
- Tremoren (= trillingen)
- Rigiditeit (= stijfheid)
Symptomen
Mensen met Parkinson krijgen een vooroverhangend postuur. Er is veel stijfheid (=
rigiditeit). Als je passief een arm beweegt voelt het alsof het niet goed meebeweegt. Tremor
+ rigiditeit voelt als een soort tandrad.
Ze bewegen meer of minder (vaak minder) met hun armen. De stappen zijn kort en
shuffelend. En er is sprake van tremoren (trillingen). Op het moment dat je in rust zit zijn de
tremoren aanwezig, maar wanneer er een handeling plaatsvindt zoals iets pakken wordt de
tremor minder. Er kan een ‘freezing’ ontstaan wanneer er een soort overgang is. Dit alles
komt door een tekort van dopamine.
→ Dopamine werkt in verschillende regelcircuits zowel fascilterend als inhiberend. Een
tekort hiervan leidt tot ontregeling van circuits en een slechter/trager functioneren.
Ongewenste prikkels vinden doorgang zoals tremoren of festinatie (= steeds sneller en met
kleinere passen lopen) en gewenste prikkels vinden geen doorgang zoals freezing, moeite
met zelf-geintieerde bewegingen en rigiditeit.
Dopamine heb je nodig in het circuit. Dit moet je zien als olie in de motor. Zonder dit kan de
motor niet functioneren.
In de afbeelding hieronder zijn de pijlen de hoeveelheid remming, dus een grotere pijl is een
grotere remming. Waardoor het signaal daarna moeilijker is om door te geven.
4
