RESPIRATOIRE REVALIDATIE
Cardiorespiratoire kinesitherapie 2
123
,124
,CYSTIC FIBROSIS
1. Introducti e
- Meest voorkomende genetische ziekte van het Kaukasische ras.
- Exocriene organen vormen taaie afscheidingen.
- In België (Belgische CF-registratie): laatste cijfers 2019
o 1362 patiënten
o 31 nieuw gediagnosticeerde patiënten in 2019 (onder wie 5 volwassenen)
o Komt voor bij 1/2850 geboorten
o Gemiddelde leeftijd bij diagnose: 3,1 maanden (met een spreiding van geboorte tot 58,9
jaar).
o Gemiddelde leeftijd bij overlijden: 31,8 (met een bereik van 0,6 tot 76,9 jaar). 10,6% van
alle sterfgevallen < 20j.
o Gemiddelde leeftijd 23,6 jaar (14,9 jaar in 1999)
- Betere levensverwachting en QoL!
- Nieuwe uitdagingen en verwachtingen: studeren, werken, …. Actievere rol in de samenleving!
EEN BEETJE GESCHIEDENIS
- 1595: vroegste verwijzing naar CF in medische teksten: zoute huid en schade aan de alvleesklier
bij kinderen: betoverd (‘Salted Kiss’)
- 1938: cystic fibrosis van de pancreas: gebaseerd op autopsiebevindingen van kinderen die
stierven aan ondervoeding
- 1948: hittegolf in de USA: kinderen die uitgedroogd waren: hoge zoutconcentraties in het zweet
- 1989: verantwoordelijk gen (CFTR) gevonden
OVERERVING: AUTOSOMAAL RECESSIEF
- Ouders zijn beide drager
- ¼ kans
- 1/22 in België is drager van CF
2. Eti ologie
- Chromosoom 7
- CFTR-gen (cystic fibrosis transmembraan conductance regulator gen)
o Bevat de genetische code voor de productie van een eiwit dat functioneert als een
chloridekanaal
Het CFTR-gen begrijpen
CFTR-eiwit
↓
CFTR-kanaal
↓
Chloride-ionen naar de buitenkant van de cel
125
, 2.1 CF-mutati es - klassen (types)
Links: normaal werkende cel, geen mucoviscidose
Wat zie je op de afbeelding?
- Roos = binnenkant cel
- Blauwe bolletjes = CFTR bewegen naar rand van cel en vormen daar een kanaal (= grote
blauwe bol)
- Chloride ionen (Cl-) gaan via kanaal naar buitenkant van cel
6 KLASSEN/TYPES
- Klasse 1
o CFTR proteïnen wordt niet aangemaakt
- Klasse 2
o Meest voorkomend
o Phe508del (50% van de mucoviscidose patiënten hebben deze mutatie) kennen
o Foute vorming van CFTR proteïnen ze worden afgebroken
o CFTR proteïnen kunnen bijgevolg nooit een kanaaltje vormen
- Klasse 3
o CFTR proteïnen wordt gevormd + gaat naar celwand
o Het wilt een kanaal vormen, maar het kanaal werkt niet = gating mutaties
‘Gating: gate (poort) die niet open staat’
o Cl- kunnen niet naar buiten
- Klasse 4
o CFTR proteïnen wordt aangemaakt gaan naar de wand + vormen kanaal
o Kanalen zijn smaller, waardoor minder Cl- naar buiten kunnen gaan
- Klasse 5
o Er worden minder CFTR aangemaakt minder kanalen worden gevormd
o Minder Cl- kunnen naar buiten
- Klasse 6
o CFTR wordt aangemaakt
o CFTR proteïnen worden sneller afgebroken ze bereiken de celwand niet, enkele
bereiken deze wel
Type 1-3: CFTR-kanaal werkt niet
o Klassieke CF-patiënt met typische CF-gerelateerde symptomen
Type 4-6: CFTR-kanalen werken, maar er zijn minder kanalen of hun functie is minder
o Patiënten hebben doorgaans minder CF-gerelateerde symptomen en een normale
pancreasfunctie
126
Cardiorespiratoire kinesitherapie 2
123
,124
,CYSTIC FIBROSIS
1. Introducti e
- Meest voorkomende genetische ziekte van het Kaukasische ras.
- Exocriene organen vormen taaie afscheidingen.
- In België (Belgische CF-registratie): laatste cijfers 2019
o 1362 patiënten
o 31 nieuw gediagnosticeerde patiënten in 2019 (onder wie 5 volwassenen)
o Komt voor bij 1/2850 geboorten
o Gemiddelde leeftijd bij diagnose: 3,1 maanden (met een spreiding van geboorte tot 58,9
jaar).
o Gemiddelde leeftijd bij overlijden: 31,8 (met een bereik van 0,6 tot 76,9 jaar). 10,6% van
alle sterfgevallen < 20j.
o Gemiddelde leeftijd 23,6 jaar (14,9 jaar in 1999)
- Betere levensverwachting en QoL!
- Nieuwe uitdagingen en verwachtingen: studeren, werken, …. Actievere rol in de samenleving!
EEN BEETJE GESCHIEDENIS
- 1595: vroegste verwijzing naar CF in medische teksten: zoute huid en schade aan de alvleesklier
bij kinderen: betoverd (‘Salted Kiss’)
- 1938: cystic fibrosis van de pancreas: gebaseerd op autopsiebevindingen van kinderen die
stierven aan ondervoeding
- 1948: hittegolf in de USA: kinderen die uitgedroogd waren: hoge zoutconcentraties in het zweet
- 1989: verantwoordelijk gen (CFTR) gevonden
OVERERVING: AUTOSOMAAL RECESSIEF
- Ouders zijn beide drager
- ¼ kans
- 1/22 in België is drager van CF
2. Eti ologie
- Chromosoom 7
- CFTR-gen (cystic fibrosis transmembraan conductance regulator gen)
o Bevat de genetische code voor de productie van een eiwit dat functioneert als een
chloridekanaal
Het CFTR-gen begrijpen
CFTR-eiwit
↓
CFTR-kanaal
↓
Chloride-ionen naar de buitenkant van de cel
125
, 2.1 CF-mutati es - klassen (types)
Links: normaal werkende cel, geen mucoviscidose
Wat zie je op de afbeelding?
- Roos = binnenkant cel
- Blauwe bolletjes = CFTR bewegen naar rand van cel en vormen daar een kanaal (= grote
blauwe bol)
- Chloride ionen (Cl-) gaan via kanaal naar buitenkant van cel
6 KLASSEN/TYPES
- Klasse 1
o CFTR proteïnen wordt niet aangemaakt
- Klasse 2
o Meest voorkomend
o Phe508del (50% van de mucoviscidose patiënten hebben deze mutatie) kennen
o Foute vorming van CFTR proteïnen ze worden afgebroken
o CFTR proteïnen kunnen bijgevolg nooit een kanaaltje vormen
- Klasse 3
o CFTR proteïnen wordt gevormd + gaat naar celwand
o Het wilt een kanaal vormen, maar het kanaal werkt niet = gating mutaties
‘Gating: gate (poort) die niet open staat’
o Cl- kunnen niet naar buiten
- Klasse 4
o CFTR proteïnen wordt aangemaakt gaan naar de wand + vormen kanaal
o Kanalen zijn smaller, waardoor minder Cl- naar buiten kunnen gaan
- Klasse 5
o Er worden minder CFTR aangemaakt minder kanalen worden gevormd
o Minder Cl- kunnen naar buiten
- Klasse 6
o CFTR wordt aangemaakt
o CFTR proteïnen worden sneller afgebroken ze bereiken de celwand niet, enkele
bereiken deze wel
Type 1-3: CFTR-kanaal werkt niet
o Klassieke CF-patiënt met typische CF-gerelateerde symptomen
Type 4-6: CFTR-kanalen werken, maar er zijn minder kanalen of hun functie is minder
o Patiënten hebben doorgaans minder CF-gerelateerde symptomen en een normale
pancreasfunctie
126
