TEKSTEN VISIES
Hulpverleningsvisie De basis voor de wijze van denken en handelen van de hulpverlener
tijdens het doorlopen van de diagnostische en interventiecyclus.
Voorbeeld: Bij het bepalen van doelstellingen voor interventie of de keuze van een
werkvorm.
Biopsychosociaal model
Essentie
- Het biopsychosociaal model verrekent systematisch biologische, psychologische en
sociale factoren, in hun onderling complex verband, om ziektes en stoornissen te
begrijpen en gepaste zorg te bieden.
- Centraal uitgangspunt = Holistische visie op de mens
Historiek
- Vroeger: Biomedisch model
o Reductionistisch Geest is het kerngebied van de geestelijken en volledig
afhankelijk hiervan is het lichaam het expertisedomein van geneeskundigen.
- Later: Kritiek van Engel (1977)
o Zowel voor lichamelijke ziektes als mentale stoornissen schiet de
reductionistische visie tekort Het betrekken van biologische, psychologische en
sociale perspectieven in hun onderling verband als basis voor een holistische
benadering lijkt de beste garantie voor effectieve diagnostiek en behandeling.
Prototypische activiteiten en werkvormen
- ICF (International Classification of Functioning, Disability & Health) – WHO, 2001
o Meer omvattende beschrijving van klachten dan alleen biologische parameters
(functies, anatomische eigenschappen). Ze inventariseert ook psychologische en
sociale factoren gelegen in de persoon en diens omgeving (activiteiten,
participatie, persoonlijke en externe factoren)
- Iedere hulpverlener gaat vanuit het biopsychosociaal model bij een klacht na in een
cliënt(systeem) welke biologische, psychologische en sociale factoren betrokken zijn en
prioritair aan bod moeten komen in de behandeling.
Prototypische attitudes en aanpak van zorgverleners
- Van werken in functie van de medische discipline Naar multi-, inter- en transdisciplinair
werken.
- Het vaststellen van biologische aspecten van een stoornis vraagt een medisch-
technische benadering, maar alleen door gespreksvaardigheden, observaties,
vragenlijsten, … toe te voegen kon men het biomedisch model verbreden met
psychologische en sociale perspectieven in de beeldvorming én in behandeling
o Zo kwamen we achter het belang van de therapeutische relatie en het stilstaan bij
eerdere levensgebeurtenissen en leerervaringen uit het verleden om klachten en
de coping ervan door de cliënt te begrijpen en adequaat te behandelen.
, Cultuursensitief werken
Essentie
- Orthopedagogisch handelen dat vertrekt vanuit een grondig begrip van hoe fenomenen
van ontwikkeling, opvoeding, probleemervaringen en copingstrategieën wezenlijk
verworteld zijn in culturele betekeniskaders en culturele gedragspatronen.
- Aandacht voor culturele regulatie van probleemervaring wordt verbreed naar de rol van
factoren verbonden aan migratiegeschiedenis en maatschappelijke positie van personen
die behoren tot een minderheidsgroep.
- Brede afstemming vergt oriëntatie van afstemming en dialoog als kern van
cultuursensitief werken
o Hierin wordt niet gehandeld vanuit een aanname van universaliteit van westerse
wetenschappelijke kaders, maar vanuit een gerichtheid op de uitwisseling van
differentiële culturele zienswijzen en gedragspatronen in de orthopedagogische
zorgrelatie.
Historiek
- Oorsprong in culturele psychiatrie, klinische psychologie en psychotherapie als
transculturele disciplines.
- 1900 – Comparatieve psychiatrie
o De vraag naar de universaliteit of relativiteit van psychopathologie en
behandelpraktijken met een focus op cultuurspecifieke expressievormen van
psychopathologie en geneeswijzen in koloniale gebieden van westerse staten
- 1930 (met name na WOII)
o Analyse van profielen van geestelijke gezondheid en psychopathologie in
minderheidsgroepen in westerse samenlevingen
- 1960
o Articuleren van de culturele aard van de psychologische, psychiatrische en
pedagogische theorie en praktijk zelf
- Transculturele klinische disciplines worden doorheen de historische ontwikkeling
gekenmerkt door hun interdisciplinaire aard, waarin wetenschappelijke kaders en
constructen uit de medische en psychologische antropologie, interpretatieve sociale
wetenschappen geïntegreerd worden.
Prototypische activiteiten en werkvormen
- Activiteiten gericht op
o Het bevorderen van de toegang tot zorgvoorzieningen voor etnisch-culturele
minderheidsgroepen
o Het verzekeren van adequate interculturele communicatie
o Het ontwikkelen van valide diagnostische beeldvorming
o Het vormgeven aan cultuursensitieve interventies.
- Inzetten op het verhogen van de toegankelijkheid = belangrijke strategie
- Interculturele communicatie (bijvoorbeeld werken met intercultureel bemiddelaars, tolken
en/of ethnic matching)
- Diagnostische beeldvorming Emisch perspectief
o Analyse van ontwikkeling en opvoedingsprocessen brengt mee in rekening welke
normatieve criteria en gedragspatronen van opvoeding en ontwikkeling gelden
binnen de betrokken culturele gemeenschap, en hoe het betrokken cliëntsysteem
zich tot deze cultuurspecifieke criteria en gedragsregels verhoudt.
- Aanvulling kwantificerende diagnostiek met brede etnografische beeldvorming
Prototypische attitude en aanpak van zorgverleners
- Centrale attitude zorgverlener = Reflexiviteit
o De hulpverlener begrijpt zichzelf als primordiaal instrument in de interculturele
ontmoeting vanuit een continue reflectie.
Hulpverleningsvisie De basis voor de wijze van denken en handelen van de hulpverlener
tijdens het doorlopen van de diagnostische en interventiecyclus.
Voorbeeld: Bij het bepalen van doelstellingen voor interventie of de keuze van een
werkvorm.
Biopsychosociaal model
Essentie
- Het biopsychosociaal model verrekent systematisch biologische, psychologische en
sociale factoren, in hun onderling complex verband, om ziektes en stoornissen te
begrijpen en gepaste zorg te bieden.
- Centraal uitgangspunt = Holistische visie op de mens
Historiek
- Vroeger: Biomedisch model
o Reductionistisch Geest is het kerngebied van de geestelijken en volledig
afhankelijk hiervan is het lichaam het expertisedomein van geneeskundigen.
- Later: Kritiek van Engel (1977)
o Zowel voor lichamelijke ziektes als mentale stoornissen schiet de
reductionistische visie tekort Het betrekken van biologische, psychologische en
sociale perspectieven in hun onderling verband als basis voor een holistische
benadering lijkt de beste garantie voor effectieve diagnostiek en behandeling.
Prototypische activiteiten en werkvormen
- ICF (International Classification of Functioning, Disability & Health) – WHO, 2001
o Meer omvattende beschrijving van klachten dan alleen biologische parameters
(functies, anatomische eigenschappen). Ze inventariseert ook psychologische en
sociale factoren gelegen in de persoon en diens omgeving (activiteiten,
participatie, persoonlijke en externe factoren)
- Iedere hulpverlener gaat vanuit het biopsychosociaal model bij een klacht na in een
cliënt(systeem) welke biologische, psychologische en sociale factoren betrokken zijn en
prioritair aan bod moeten komen in de behandeling.
Prototypische attitudes en aanpak van zorgverleners
- Van werken in functie van de medische discipline Naar multi-, inter- en transdisciplinair
werken.
- Het vaststellen van biologische aspecten van een stoornis vraagt een medisch-
technische benadering, maar alleen door gespreksvaardigheden, observaties,
vragenlijsten, … toe te voegen kon men het biomedisch model verbreden met
psychologische en sociale perspectieven in de beeldvorming én in behandeling
o Zo kwamen we achter het belang van de therapeutische relatie en het stilstaan bij
eerdere levensgebeurtenissen en leerervaringen uit het verleden om klachten en
de coping ervan door de cliënt te begrijpen en adequaat te behandelen.
, Cultuursensitief werken
Essentie
- Orthopedagogisch handelen dat vertrekt vanuit een grondig begrip van hoe fenomenen
van ontwikkeling, opvoeding, probleemervaringen en copingstrategieën wezenlijk
verworteld zijn in culturele betekeniskaders en culturele gedragspatronen.
- Aandacht voor culturele regulatie van probleemervaring wordt verbreed naar de rol van
factoren verbonden aan migratiegeschiedenis en maatschappelijke positie van personen
die behoren tot een minderheidsgroep.
- Brede afstemming vergt oriëntatie van afstemming en dialoog als kern van
cultuursensitief werken
o Hierin wordt niet gehandeld vanuit een aanname van universaliteit van westerse
wetenschappelijke kaders, maar vanuit een gerichtheid op de uitwisseling van
differentiële culturele zienswijzen en gedragspatronen in de orthopedagogische
zorgrelatie.
Historiek
- Oorsprong in culturele psychiatrie, klinische psychologie en psychotherapie als
transculturele disciplines.
- 1900 – Comparatieve psychiatrie
o De vraag naar de universaliteit of relativiteit van psychopathologie en
behandelpraktijken met een focus op cultuurspecifieke expressievormen van
psychopathologie en geneeswijzen in koloniale gebieden van westerse staten
- 1930 (met name na WOII)
o Analyse van profielen van geestelijke gezondheid en psychopathologie in
minderheidsgroepen in westerse samenlevingen
- 1960
o Articuleren van de culturele aard van de psychologische, psychiatrische en
pedagogische theorie en praktijk zelf
- Transculturele klinische disciplines worden doorheen de historische ontwikkeling
gekenmerkt door hun interdisciplinaire aard, waarin wetenschappelijke kaders en
constructen uit de medische en psychologische antropologie, interpretatieve sociale
wetenschappen geïntegreerd worden.
Prototypische activiteiten en werkvormen
- Activiteiten gericht op
o Het bevorderen van de toegang tot zorgvoorzieningen voor etnisch-culturele
minderheidsgroepen
o Het verzekeren van adequate interculturele communicatie
o Het ontwikkelen van valide diagnostische beeldvorming
o Het vormgeven aan cultuursensitieve interventies.
- Inzetten op het verhogen van de toegankelijkheid = belangrijke strategie
- Interculturele communicatie (bijvoorbeeld werken met intercultureel bemiddelaars, tolken
en/of ethnic matching)
- Diagnostische beeldvorming Emisch perspectief
o Analyse van ontwikkeling en opvoedingsprocessen brengt mee in rekening welke
normatieve criteria en gedragspatronen van opvoeding en ontwikkeling gelden
binnen de betrokken culturele gemeenschap, en hoe het betrokken cliëntsysteem
zich tot deze cultuurspecifieke criteria en gedragsregels verhoudt.
- Aanvulling kwantificerende diagnostiek met brede etnografische beeldvorming
Prototypische attitude en aanpak van zorgverleners
- Centrale attitude zorgverlener = Reflexiviteit
o De hulpverlener begrijpt zichzelf als primordiaal instrument in de interculturele
ontmoeting vanuit een continue reflectie.
