Samenvatting Geschiedenis van het publiekrecht en de politiek Hoofdstuk 4

H4: de late middeleeuwen
In de late middeleeuwen starten er een aantal tendensen die doorlopen tt de dag van _>
belangrijk voor de hedendaagse structuren
Bv. Gemeenten zijn belangrijk (ondergeschikte positie nu, vroeger zeer belangrijk met eigen
macht)  zij komen voor in het communalisme

4 elementen die de machtsstructuren die uitbouwen en zich verder zullen ontwikkelen die
belangrijk zijn voor de hedendaagse structuur

1. Communalisme (de steden)
1. De steden
A. Stadsrechten

Stadsrecht = stadsprivilege = voorrexht, het feit dat iemand meer rechten kan claimen dan
iem anders (privata lex = wet dat voor 1 iemand geldt)
Steden zullen strijden om erkenning krijgen om machten te kunnen krijgen, om privilege te
krijgen, om autonoom te kunnen handelen

Het een juridische erkenning, stadrecht, verlenen van stadsprivilige; in hoofden vans tad
betekend dat het krijgen van een stadsrecht
= feitelijke realiteit

• DE FACTO
De stad als socio-economische entiteit
Bv; Gent, op kruispunt bevinden handelaren enz die dan een stad vormen (er is ook een
kapel); die groep is niet groot, de eerste nuclius is ognv 100 mensen groot met paar straten
met verdediging errond -> die geleidelijk aan groter -> economie groet -> groeit de politeke
macht + kerkelijke macht, de kerk zal altijd zorgen dat er in een centrum een kerk staat, als
de parochie klein is, een nieuwe komt  zo w de stad groter & rijker -> burgers die gaan
samenwerking

--> de socio-economische entiteit gaat geleidelijk aan groeien
Er waren al stedelijke kernen van veoegere periodes; bv Tongeren (nederzettingen van
romeinen), maar niets laat toe om die groep mensen ‘bijzonder’ te voelen, om zich aparte
groep te noemen -> ze zijn Vlamingen zoals andere, ze zijn inwoners en ondergeschikt aan
de graaf Vlaanderen

Stad pas vanaf diegene de soeverein is, hoogste macht heeft -> zal gaan erkennen
(publiekrechteijke erkenning) vh bestaan van die stad, niet enkel feitelijke bestaan van de
stad maar men gaat het recht toekennen aan die stadn, aan die gemeenschap om zich
autonoom te handelen, eigen bestuur / rechtssspraak en volgens eigen regels te leven

 verschil met socio – economische entiteit (die vele ouder is) , maar dan de juridische stad
die maar kan ontstaan wnnr een letterlijk document van een hogere overheid een erkenning
geeft aan de stad/ gemeenschap dat zij autonome en nieuwe entiteit mogen w

, • De facto reeds in Romeinse tijd
• Enkele kernen in Germaanse tijd
• Late middeleeuwen: bloei: vlaanderen gekend als de streek van kunststeden
(prachtige architectuur, en monumenten die we hebben behouden – bv de kerk &
qtadshuis) de steden gaan in late ME tegen elkaar concurreren om beste en grootste
aantrekkelijke markten te hebben om mensen naar daar te trekken -> zal evolueren
naar het hebben vd mooiste paleizen vd stad & stadhuizen bv; Gentste stadhuids;
gedeeld in 2; de ene in gotsiche stijl en deel in renaissance gebouwd
 steden w rijk en gaat concurreren en soms samenwerken -> wnnr ze
samenwerken tegen de graaf / bedreiging van buitenaf  kerken en stadshuizen w
groot en sterk

- cf. gotische stadhuizen / kerken, handel, kunst

- “groot” niet zoals nu: variërend
 maar nog niet steden zoals nu, 100000 inwoners ze zijn kleiner & niet alle
inwoners mogen zich stadspoorter noemen
Stadspoortet = degene die echt stadsrechten heeft, die burger is die wij zoals
vandaag zouden noemen

- NIEUW: erkenning
De alleroudste keuren die zijn gegeven in ons land in 11de eeuw
bv Hoei (Waals) in 1066; de graaf van Vlaanderen aan een vlaamse stad een privilege
geven
Geraardsbergen 1068: er zijn verdedigingsmuren gebouwd voor bedreiging van
buitenaf -> drm stad krijgt stadsrechten -> en de burgers daar w stadspoorters

Wnnr een stad het hoger gezag niet heeft erkend -> kan het de stadsrechten
verliezen
Soms kan het ook zijn dat de stad zich meer mag uitbreiden

• DE IURE
Publiekrechtelijke erkenning door “stadsrecht”

De stad publiekerechtelijke erkend (belang; stadsrecht en stadsburger)
• Erkenning: toen, nu nog
• = aparte juridische status (publiekrechtelijke rechtspersoon)
Vandaag; het is evident dat vanuit BE staat dat stadsrecht w gegeven aan een
ondergeschikte besturen (sommige gemeenten mogen zich ‘stad noemen’)
 de erkenning moet vanuit de staat komen en de facto is de ongergeschikte
bestuur vd gemeente (ondergeschikt aan Vlaams gewest -> dus Vlaams gewest die
stedelijke status toekend aan gemeenten)
Stedelijke status = juridische status; dat die stad andere rechten en plichten krijgt a-
dan de rest van vlaanderen, en dat die stad een nieuwe rechtspersoon w, dat die
stad zelf kan handelen  publiekrechtelijke rechtspersoon (bv; Europese Unie, BE
staat, Vlaalse gewest)