TRAUMAMANGEMENT
ALGEMEEN
PRÉ-HOSPITAAL VERKEERSONGEVALLEN
Prioriteiten PRE-hosp aanpak bij ernstige verkeersongevallen
o Veiligheid
Signalisatie tegen aankomend verkeer
Rokers?
Wrakken
Instabiliteit
Brand en explosie
Airbags
Automatische gordelspanners
o Inroepen versterking
Ambulance: aantal gewonden, vermisten?
Brandweer: geknelden? Risico op brand?
Extra MUG? MIP vanaf >5 zwaar gewonden
o Triage
Prioriteiten toekennen
Stelp massieve uitwendige bloedingen bij alle slachtoffers
Bewustelozen in zijlig leggen
Bescherm alle slachtoffers tegen afkoeling
The golden hour: win tijd door te anticiperen
o Traumatologische urgentie kan miskend worden
o Hoe vroeger de levensbedreigende processen worden uitgeschakeld, hoe beter de
overlevingscijfers
o anticipeer: verwittig spoedopname, roep sleutelpersonen op ( vb reanimator, chirurg,
beeldvorming) en reserveer CAT-scan, OK, angiozaal
Check list voorbereiding reazaal voor opvang zwaargewonde
o Alles in functie van de gegevens bij aankondiging
o Alerteren traumateam
o Aantrekken hesjes met respectievelijke functies duidelijk wie je moet aanspreken
o Opwarmen zaal
o Inbrengen patiënt identificatie
o Klaarleggen map met aanvragen / dect nummer trauma team leader
o Klaarmaken brancard met evt korrelmatras, basis headblocks, pelvic binder
o Primen en opwarmen van het toestel
o Mobiel RX apparaat en ECHO
o CT beschikbaar
o OK zaal beschikbaar
Prioriteiten en systematiek
o TREAT FIRST WHAT KILLS FIRST
1
, o Primary survey
Eerste beoordeling correctie en stabilisatie van de vitale functies volgens ABCDE
methode
Elke verstoring moet meteen aangepakt worden
Opsporen en uitschakelen van actueel levens- en lidmaatbedreigende processen vb
verstikking, spanningspneumothorax, actieve bloeding)
o Secondary survey
Full undress and log roll the patiënt
Opsporen van anatomische letsels volgens anatomische systematiek ( head to toes,
front and back)
Potentieel en op termijn levensbedreigende letsels vb intracranieel hematoom,
darmscheur
Lidmaatbedreigende letsels vb vaatlaesie
Niet levens nog lidmaatbedreigende letsels
o Tertiary survey
Beoordeling herhalen na elke verbetering vb na stabilisatie, na ontwaken
PRIMARY SURVEY
Casus kritieke patiënt vb slachtoffers Zaventem (examenvraag)
o C: controle op externe bloedingen en stelp majeure bloedingen
TCA: ALS evt+ bilat thoracostomie ( snede langs zijkant thorax) evt+ reanimatie-
thoracotomie
o Airway + C-spice control manuele in lijn stabilisatie= MILS vb jaw trust
Bij elke manipulatie voor de luchtwegen na stomp impact + behoud neutrale stand
van hoofd en hals ( niet altijd halskraag)
o Breathing: waakzaam voor spanningspneumothorax
o Circulation+ hemorrhage control inwendige bloeding?
Pelvic binder
Vermijd afkoeling
Damage control surgery snelle evacuatie naar ziekenhuis
o Disability: neurologische parameters: uitval, bewustzijn en pupillen, WAPA (wakker,
aanspreekbaar,pijnprikkel, afwezig)
o Exposure: head to toes, front to back bij elk penetrerend trauma
Event: ongevalsmechanisme en tijdstip, verloop bewustzijn vanaf impact
Evacuation: scoop and run
Acroniem: MARCH ( H: hoofden hypothermie)
Waarom hypothermie belangrijk bij trauma
o Trombocyten en stolling werkt niet meer
o Lichaamswarmte direct constant houden
Vb jockey valt voorbij hindernis zijlig bij verplaatsen bij eventueel braken of belemmerende
ademhaling ( moet zo snel mogelijk weg) verder kleur, capillaire refill en voelbare pols (circulatie)
neurologische parameters: pupillen, bewustzijn, pijnprikkel thorax bekijken, saturatie en kijken
naar de curve en O2 geven ook al is het goed (eventueel voor later intubatie) infuus plaatsen
Hartmann (gebalanceerd elektrolyt) + labo
Briefing voor intubatie
o Pre oxygenatie
o Bekijk eerst de patiënt in verband met de intubatie ( C-D-E)
o Medicatie klaarleggen + noodmedicatie (allergie) + medicatie voor achteraf
2
, o Maat tube + kleinere of grotere maat
o Beademingsballon + masker
o Teamleider: monitor en saturatie
o Noodplan extra masker, taken verdelen, 1 iemand het masker op gezicht duwen de andere
balloneren
o Bij braken aspireren en patiënt draaien
o Bij niet mogelijk intubatie cricothyreotomie: onder de adamsappel en de eerste
verharding
MASSIVE EXTERNALE BLEEDING CONTROLE
Onmiddellijke levensbedreigende processen moeten gecorrigeerd worden
o Massief uitwendig bloedverlies
o Ademhalingsstilstand
o Circulatoire stilstand
Algemeen voorkomen van de patiënt
o Cognitief contact
o Ademhaling
o Huidskleur
Trauma c-ABCDE van slachtoffer binnengebracht door MUG
o Never assume, always check
o c: uitwendige bloedingen effectief gestelpt? Geïntubeerd: effectief beademd
o A: C-spine controle, MILS bij uitwisselen korrelmatras, spineboard evt wegnemen kraag
o B: O2 verder nodig, beademingsinstellingen toetsen aan ABG staal
o C: toestand IV adekwaat zak leeg?, niet uitgesukkeld of verstopt?, staal kruisproef, pelvic
binder
o D: D-bilan pre inductie
o E
Opsoren uitwendige bloedingen
o HOLK plaatsen: hals-oksels-liezen-knieholten ( grote bloedvaten het meest oppervlakkig)
o Spoor actief op
Scalpwonden: achterhoofd, donker haar
Verborgen in spalk, onder kledij
Stelpen bloeding
o Hoogstand
o Drukverband ( risico geen zicht op bloeding)
o Geamputeerde ledematen: tourniquet
Indirecte druknpunten: a subclavia axillaris,brachialis, femoralis
o Wound packing: voor diepe wondkraters thv lies, oksels evt met blaassonde
o Scalpwonden: evt doorlopende hechting
o Immobilisatie bekken; pelvic binder
Aandachtspunten tourniquet/knevel
o Zo proximaal mogelijk
o Initieel boven de kledij
o Harde voorwerpen uit kledij
o Span aan tot boven de arteriële druk en controleer effect
o Noteer tijdstip (max=2uren) vandaar hoge prioriteit voor heelkunde
o Analgesie vereist vb opiaat, ketamine
3
, Overdracht bij overname van patiënt
o ATMIST ( leeftijd, tiijdstip van ongeval, medische klachten, diagnose, parameters van patiënt,
behandeling die reeds werd gegeven)
o Overdracht van de patiënt volgt na de kleine c en na het uitschakelen van de onmiddelijke
levensbedreigende condities
o De kleine c niet verontrusten ontvangend team mee luisteren
o Kleine c verontrustend teamleden beginnen met de opvang en teamleider luistert enkel
AIRWAY/BREATHING
Begin benadering van een potentieel zwaar gewonde van een stomp trauma door
o Hoofd met beide handen stabilisteren ( MILS= manuele in lijn stabilisatie)
o Daarna aanspreken: niet alert, niet adekwaat of onrustig = zwaargewond
o Patiënt weert MILS af geen geweld gebruiken
BLS-handelingen voor de luchtweg
o Gebrek aan middelen gestabiliseerde zijlig in blok
o Vreemde vwp uitnemen
o Obstructief ademen: jaw thrust+ stabiliseren van hoofd in neutrale stand (MILS)
o Bij overloop of braken log roll ( patiënt draaien in blok)
Indicaties tot intubatie en ventilatie bij trauma
o c: massief bloedend faciaal massief, onrustig gedrag ondanks pijnstilling
o A: gedaald BWZ, verbrande luchtwegen, expanderend hematoom
o B: uitputting eerst spanningspneumothorax uitsluiten
o C: shock ( zolang mogelijk uitstellen), PEA (circulatiestilstand oa voor reanimatie
thoracotomie
o D: voor gecontroleerde ventilatie, BD-daling thv inductie dient binnen de kortste keren
opgevangen te worden
o Airway free but not secure
Bij ernstige gewonden de luchtweg vrij is bij verzorging in problemen komen vb
door op rug te liggen vb faciaal trauma dat recht zit
Intubatie kan aangewezen zijn degelijk voorbereiding
ASSISTENTIE EN VOORZORGEN BIJ INTUBATIE
Situatie airway free but not secured
Resuscitate before you intubate
A, B en C
o A: jaw trust, aspiratie en ev zijlijg
o B: full oxygenatie, pneumo thorax gedraineerd
o C: shock wordt opgevangen, adkwate IV toediening en massieve transfusie gestart
Bewuste patiënt intubatie zo lang mogelijk uitstellen tot op OK pas als de patiënt afgedekt is vlak
voor insnijden
D: hypoglycemie gecorrigeerd, D parameters
Noodplan: MBV met 2 personen
o Materiaal moeilijke luchtweg binnen handbereik
o Cricothyrectomie materiaal klaar
MILS voor losmaken headblocks
Bij braken LOG ROLL
Circoïddruk
4
ALGEMEEN
PRÉ-HOSPITAAL VERKEERSONGEVALLEN
Prioriteiten PRE-hosp aanpak bij ernstige verkeersongevallen
o Veiligheid
Signalisatie tegen aankomend verkeer
Rokers?
Wrakken
Instabiliteit
Brand en explosie
Airbags
Automatische gordelspanners
o Inroepen versterking
Ambulance: aantal gewonden, vermisten?
Brandweer: geknelden? Risico op brand?
Extra MUG? MIP vanaf >5 zwaar gewonden
o Triage
Prioriteiten toekennen
Stelp massieve uitwendige bloedingen bij alle slachtoffers
Bewustelozen in zijlig leggen
Bescherm alle slachtoffers tegen afkoeling
The golden hour: win tijd door te anticiperen
o Traumatologische urgentie kan miskend worden
o Hoe vroeger de levensbedreigende processen worden uitgeschakeld, hoe beter de
overlevingscijfers
o anticipeer: verwittig spoedopname, roep sleutelpersonen op ( vb reanimator, chirurg,
beeldvorming) en reserveer CAT-scan, OK, angiozaal
Check list voorbereiding reazaal voor opvang zwaargewonde
o Alles in functie van de gegevens bij aankondiging
o Alerteren traumateam
o Aantrekken hesjes met respectievelijke functies duidelijk wie je moet aanspreken
o Opwarmen zaal
o Inbrengen patiënt identificatie
o Klaarleggen map met aanvragen / dect nummer trauma team leader
o Klaarmaken brancard met evt korrelmatras, basis headblocks, pelvic binder
o Primen en opwarmen van het toestel
o Mobiel RX apparaat en ECHO
o CT beschikbaar
o OK zaal beschikbaar
Prioriteiten en systematiek
o TREAT FIRST WHAT KILLS FIRST
1
, o Primary survey
Eerste beoordeling correctie en stabilisatie van de vitale functies volgens ABCDE
methode
Elke verstoring moet meteen aangepakt worden
Opsporen en uitschakelen van actueel levens- en lidmaatbedreigende processen vb
verstikking, spanningspneumothorax, actieve bloeding)
o Secondary survey
Full undress and log roll the patiënt
Opsporen van anatomische letsels volgens anatomische systematiek ( head to toes,
front and back)
Potentieel en op termijn levensbedreigende letsels vb intracranieel hematoom,
darmscheur
Lidmaatbedreigende letsels vb vaatlaesie
Niet levens nog lidmaatbedreigende letsels
o Tertiary survey
Beoordeling herhalen na elke verbetering vb na stabilisatie, na ontwaken
PRIMARY SURVEY
Casus kritieke patiënt vb slachtoffers Zaventem (examenvraag)
o C: controle op externe bloedingen en stelp majeure bloedingen
TCA: ALS evt+ bilat thoracostomie ( snede langs zijkant thorax) evt+ reanimatie-
thoracotomie
o Airway + C-spice control manuele in lijn stabilisatie= MILS vb jaw trust
Bij elke manipulatie voor de luchtwegen na stomp impact + behoud neutrale stand
van hoofd en hals ( niet altijd halskraag)
o Breathing: waakzaam voor spanningspneumothorax
o Circulation+ hemorrhage control inwendige bloeding?
Pelvic binder
Vermijd afkoeling
Damage control surgery snelle evacuatie naar ziekenhuis
o Disability: neurologische parameters: uitval, bewustzijn en pupillen, WAPA (wakker,
aanspreekbaar,pijnprikkel, afwezig)
o Exposure: head to toes, front to back bij elk penetrerend trauma
Event: ongevalsmechanisme en tijdstip, verloop bewustzijn vanaf impact
Evacuation: scoop and run
Acroniem: MARCH ( H: hoofden hypothermie)
Waarom hypothermie belangrijk bij trauma
o Trombocyten en stolling werkt niet meer
o Lichaamswarmte direct constant houden
Vb jockey valt voorbij hindernis zijlig bij verplaatsen bij eventueel braken of belemmerende
ademhaling ( moet zo snel mogelijk weg) verder kleur, capillaire refill en voelbare pols (circulatie)
neurologische parameters: pupillen, bewustzijn, pijnprikkel thorax bekijken, saturatie en kijken
naar de curve en O2 geven ook al is het goed (eventueel voor later intubatie) infuus plaatsen
Hartmann (gebalanceerd elektrolyt) + labo
Briefing voor intubatie
o Pre oxygenatie
o Bekijk eerst de patiënt in verband met de intubatie ( C-D-E)
o Medicatie klaarleggen + noodmedicatie (allergie) + medicatie voor achteraf
2
, o Maat tube + kleinere of grotere maat
o Beademingsballon + masker
o Teamleider: monitor en saturatie
o Noodplan extra masker, taken verdelen, 1 iemand het masker op gezicht duwen de andere
balloneren
o Bij braken aspireren en patiënt draaien
o Bij niet mogelijk intubatie cricothyreotomie: onder de adamsappel en de eerste
verharding
MASSIVE EXTERNALE BLEEDING CONTROLE
Onmiddellijke levensbedreigende processen moeten gecorrigeerd worden
o Massief uitwendig bloedverlies
o Ademhalingsstilstand
o Circulatoire stilstand
Algemeen voorkomen van de patiënt
o Cognitief contact
o Ademhaling
o Huidskleur
Trauma c-ABCDE van slachtoffer binnengebracht door MUG
o Never assume, always check
o c: uitwendige bloedingen effectief gestelpt? Geïntubeerd: effectief beademd
o A: C-spine controle, MILS bij uitwisselen korrelmatras, spineboard evt wegnemen kraag
o B: O2 verder nodig, beademingsinstellingen toetsen aan ABG staal
o C: toestand IV adekwaat zak leeg?, niet uitgesukkeld of verstopt?, staal kruisproef, pelvic
binder
o D: D-bilan pre inductie
o E
Opsoren uitwendige bloedingen
o HOLK plaatsen: hals-oksels-liezen-knieholten ( grote bloedvaten het meest oppervlakkig)
o Spoor actief op
Scalpwonden: achterhoofd, donker haar
Verborgen in spalk, onder kledij
Stelpen bloeding
o Hoogstand
o Drukverband ( risico geen zicht op bloeding)
o Geamputeerde ledematen: tourniquet
Indirecte druknpunten: a subclavia axillaris,brachialis, femoralis
o Wound packing: voor diepe wondkraters thv lies, oksels evt met blaassonde
o Scalpwonden: evt doorlopende hechting
o Immobilisatie bekken; pelvic binder
Aandachtspunten tourniquet/knevel
o Zo proximaal mogelijk
o Initieel boven de kledij
o Harde voorwerpen uit kledij
o Span aan tot boven de arteriële druk en controleer effect
o Noteer tijdstip (max=2uren) vandaar hoge prioriteit voor heelkunde
o Analgesie vereist vb opiaat, ketamine
3
, Overdracht bij overname van patiënt
o ATMIST ( leeftijd, tiijdstip van ongeval, medische klachten, diagnose, parameters van patiënt,
behandeling die reeds werd gegeven)
o Overdracht van de patiënt volgt na de kleine c en na het uitschakelen van de onmiddelijke
levensbedreigende condities
o De kleine c niet verontrusten ontvangend team mee luisteren
o Kleine c verontrustend teamleden beginnen met de opvang en teamleider luistert enkel
AIRWAY/BREATHING
Begin benadering van een potentieel zwaar gewonde van een stomp trauma door
o Hoofd met beide handen stabilisteren ( MILS= manuele in lijn stabilisatie)
o Daarna aanspreken: niet alert, niet adekwaat of onrustig = zwaargewond
o Patiënt weert MILS af geen geweld gebruiken
BLS-handelingen voor de luchtweg
o Gebrek aan middelen gestabiliseerde zijlig in blok
o Vreemde vwp uitnemen
o Obstructief ademen: jaw thrust+ stabiliseren van hoofd in neutrale stand (MILS)
o Bij overloop of braken log roll ( patiënt draaien in blok)
Indicaties tot intubatie en ventilatie bij trauma
o c: massief bloedend faciaal massief, onrustig gedrag ondanks pijnstilling
o A: gedaald BWZ, verbrande luchtwegen, expanderend hematoom
o B: uitputting eerst spanningspneumothorax uitsluiten
o C: shock ( zolang mogelijk uitstellen), PEA (circulatiestilstand oa voor reanimatie
thoracotomie
o D: voor gecontroleerde ventilatie, BD-daling thv inductie dient binnen de kortste keren
opgevangen te worden
o Airway free but not secure
Bij ernstige gewonden de luchtweg vrij is bij verzorging in problemen komen vb
door op rug te liggen vb faciaal trauma dat recht zit
Intubatie kan aangewezen zijn degelijk voorbereiding
ASSISTENTIE EN VOORZORGEN BIJ INTUBATIE
Situatie airway free but not secured
Resuscitate before you intubate
A, B en C
o A: jaw trust, aspiratie en ev zijlijg
o B: full oxygenatie, pneumo thorax gedraineerd
o C: shock wordt opgevangen, adkwate IV toediening en massieve transfusie gestart
Bewuste patiënt intubatie zo lang mogelijk uitstellen tot op OK pas als de patiënt afgedekt is vlak
voor insnijden
D: hypoglycemie gecorrigeerd, D parameters
Noodplan: MBV met 2 personen
o Materiaal moeilijke luchtweg binnen handbereik
o Cricothyrectomie materiaal klaar
MILS voor losmaken headblocks
Bij braken LOG ROLL
Circoïddruk
4
