College aantekeningen Leren op school

Leren op school




Hoorcollege 1 – 5-9-2022

De school als pedagogische context
We kijken naar kinderen in de context van de school. Je maakt onderscheid tussen generieke
vaardigheden (intelligentie en executieve functies) en specifieke vaardigheden (taal, lezen en
spellen, begrijpend lezen en rekenen). Hierbij kijk je naar de rol van de school/leerkracht en de rol
van de (ortho)pedagoog. Ook de rol van de buitenschoolse invloeden en ouders wordt bekeken.

Waarom de school als context? Alle kinderen gaan van 5-16 jaar naar school.

Onderwijs is nodig voor:
- Persoonlijke ontwikkeling van kinderen
- Overdracht van maatschappelijke en culturele waarden
- Voorbereiden op deelname aan de maatschappij

Kernfunctie van de basisschool: kinderen goed onderwijzen:
- Leren kennis te verwerven
- Leren leren, leren nadenken
- Leren problemen op te lossen
- Leren samen te werken
- Leren de wereld te begrijpen

Om deze doelen te bereiken is er een nationale lijn, de kerndoelen:
- Leerdoelen die landelijk gelden en wettelijk verplicht zijn (hoe deze bereikt worden zijn vrij in
te vullen)
- Van basis-tot voortgezet onderwijs
- Geven aan wat leerlingen moeten kennen en kunnen op bepaalde momenten in hun
schoolloopbaan
- Streefdoelen: inspanningsverplichting, maar veel ruimte voor eigen invulling

Referentiedoelen: tussendoelen en referentieniveaus voor rekenen en Nederlandse taal (8-10
niveaus).

1

,Scholen maken zelf een leerlijn om tot het eindniveau te komen. Een leerlijn wordt dus gemaakt door
de school en geeft aan hoe de school aan de kerndoelen werkt. Van het kerndoel ga je naar concrete
doelen met tussenstappen per leerjaar. Aan het eind van de basisschool moet voor rekenen en
Nederlands 1F bereikt zijn.

Ontwikkelingsperspectief:
- Eigen leerlijn
- Passende doelstellingen
- Passende perspectieven
- Talenten en mogelijkheden leerling

Het kind binnen de school:
- Plaatsing
o Geboortemaand
 In NL naar school vanaf 4e verjaardag  continu toelaten
 Schooljaar start rond 1 september
 Alleen kinderen die in de zomervakantie jarig zijn kunnen precies 8 jaar over
de basisschool doen
 Kinderen van één geboortejaar (nu 2016) gaan door naar groep 3
 Kinderen binnen een groep verschillen ongeveer 1 jaar in leeftijd:
geboortemaandeffect
 In ons onderwijssysteem: hoe eerder geboren in het jaar, hoe ouder in de
klas en vice versa. Hierdoor kun je een verschil in ontwikkeling verwachten,
in het voordeel van de oudere. Het oudere kind kan het onderwijs ook
makkelijker vinden dan het jongere kind.
 Artikel Verachtert et al. (2010):
o Jonge kinderen presteren gemiddeld minder goed op rekenen
o Verschillen in prestaties zijn in groep 4 kleiner dan in groep 3
o Jongere kinderen groeien sneller in rekenvaardigheden
o Maar de verschillen zijn er nog steeds eind groep 4
o Het verschil in leeftijd binnen de klas wordt steeds groter. Dit komt
doordat groepen meer homogeen worden door selectieprocedures:
doubleren en versnellen. Qua leeftijd
wordt het dan meer heterogeen, maar
qua niveau homogeen.
o Er is dus sociale ongelijkheid binnen het
onderwijs door verschillen in
geboortemaand
 Jongste kinderen zijn nog minder ontwikkeld
 Jongste kinderen binnen een groep onderschat
 De standaard is te hoog gegrepen voor jongste kinderen
 De jonge kinderen ervaren minder zelfvertrouwen
 Jonge kinderen blijven vaker zitten
 Zie afbeelding
o Doubleren: blijven zitten
 Artikel Goos et al. (2021):
 Voordelen:
o Stof bouwt op
o Homogene groepen
o Even de beste zijn
o Hard werken om door te gaan

2

,  Nadelen:
o Kost geld (10.000)
o Vrienden gaan door
o Veel herhaling; geen uitdaging
o Stressvol
 Moeilijk te onderzoeken (geen experimenteel onderzoek mogelijk). Je moet
het dus doen met kinderen die al zijn blijven zitten, dit kind moet je
vergelijken met een identiek kind wat niet is blijven zitten.
 Uit onderzoek blijkt echter dat kinderen niet positief van elkaar verschillen
(wel blijven zitten/niet blijven zitten).
 Redenen waarom blijven zitten niet werkt:
o Slecht presteren en gedragen op school komt voort uit diverse
risicofactoren in het kind en in de omgeving, die niet worden
aangepakt door blijven zitten
o Er is een remediërende aanpak nodig, gericht op wegnemen van
risicofactoren of het versterken van protectieve factoren
o Passend onderwijs én de orthopedagoog is nodig
o Versnellen:
 Jong starten
 Groep overslaan
 Sneller door de stof gaan
 Vakken op een hoger niveau volgen
 Kunnen (prestaties) maar zegt niet altijd dat een kind het ook aankan
(sociaal-emotioneel). Dus verschil tussen kunnen en aankunnen.
 Je bent een big fish, tussen allemaal kleine visjes. Zelfvertrouwen zit dan
meestal wel goed. Als je een kind in een andere klas gaat plaatsen, komt de
big fish tussen allemaal grote vissen, je bent dan niet zo uitzonderlijk meer.
De vergelijkingsgroep wordt anders. Houd hier dus rekening mee.
 Steenbergen-Hu & Moon (2011):
o Voordelen:
 Academische uitdaging
 Betere prestaties
o Nadelen:
 Minder aansluiting
 Emotioneel te hoog gegrepen
o Op schoolprestaties werden positieve effecten gevonden. Op de
sociaal-emotionele ontwikkeling werden nauwelijks effecten
gevonden. Conclusie: geen nadelige effecten op korte of lange
termijn gevonden, echter gebaseerd op kleine set studies.
 Aandachtspunten (Neihart, 2007), die van invloed zijn op je succes:
o De voordelen zijn groot voor zorgvuldig geselecteerde leerlingen
met:
 Sociaal-emotionele én cognitieve voorsprong
 Motivatie
o Onder gunstige omstandigheden:
 Geleidelijke overgang werkt beter
 Onderdeel van een groep (samen met iemand gaan)
o Negatieve gevolgen worden vaak weer teniet gedaan door
aanpassingen in curriculum en begeleiding
Doordenkertje:


3

, Dia 8 (college 3): wat is de relevante vergelijkingsgroep. Blijven zitten: nieuwe klas met jongere
kinderen dus je verwacht effecten, want je bent ouder en hebt het al gehad, dus positieve effecten.
Als je het vergelijkt met doorgestroomde leerlingen is dit anders. Bij versnellen blijven de
leeftijdsgenoten achter, je gaat naar een nieuwe klas wat een betere vergelijking is. Je wordt
herplaatst naar een groep waar je wordt geplaatst, en daar moet je dan ook mee vergelijken omdat
je daar beter bij past.

Dia 9:

Dia 10: als je jonger bent en je blijft zitten, dan is dat vaak gerelateerd aan rijping en ontwikkeling,
niveau was moeilijk maar je komt er wel. Als je ouder bent was het niveau wel afgestemd maar je
kon het nog niet, dus dan zijn er andere omstandigheden waardoor je het niet red.

Hoorcollege 2 – 8-9-2022
Passend onderwijs
De rol van de orthopedagoog.

Wet Passend Onderwijs:
- Sinds 1 aug 2014
- Regulier onderwijs moet passende plek bieden aan alle leerlingen, ook leerlingen met
ondersteuningsbehoeften
- Meer leerlingen binnen reguliere klassen houden
- Terugdringen verwijzingen naar speciaal onderwijs
- Filmpje RijksOverheid

Scholen werken kennis en expertise met elkaar uit binnen het samenwerkingsverband. Ook heeft de
school nu een zorgplicht, waardoor een gepaste school gezocht moet worden.




Passend onderwijs zorgt ervoro dat er meer aandacht is voor zorgleerlingen op school:
- Dit vraagt om meer kennis over leerproblemen
- Het wordt sociaal meer geaccepteerd
- Maatschappelijk belang van aanleren schoolse vaardigheden
- Speciaal (basis)onderwijs is duur

Welke leerlingen hebben zorg nodig (zie artikel Fuchs):

4