Hoofdstuk 1: inleiding
2. communicatieve rationaliteit
Jurgen habermans : zijn theorie biedt inspiratie voor een communicatieve dialoog
door bouwstenen aan te reiken om beroepsethisch standpunt in te nemen en een
dialoog aan te gaan.
Uitgaanspunt van communicatieve rationaliteit = een standpunt wordt gevormd
door het gebruik van argumenten uit verschillende werelden :
o Objectieve wereld
o Intersubjectieve wereld
o Subjectieve wereld
3 soorten argugumenten noemen wij kijken
o Sociologische kijk
o Juridische kijk
o Ethische kijk
we beschouwen dit als professioneel of beroepsethisch kompas, waar je je
oriënteert in de breedte, de hoogte en de diepte
Drie soorten argumenten…
1. Oriëntatie in de breedte (feiten)
- Objectieve
- Sociologische kijk
- Consequentialistische argumenten
2. Oriëntatie in de hoogte (normen)
- Intersubjectieve
- Juridische kijk
- Deontologische argumenten
3. Oriëntatie in de diepte (waarden)
- Subjectieve
- Zorg ethische argumenten
… in het vormen van een beroepsethisch standpunt
2.1 sociologische kijk: oriëntatie in de breedte Welke partijen nemen mee
deel
- Feitelijk niveau (objectieve wereld)
o Sociologische kijk Welke (beroeps) positie
o Waarover gaat het (concrete realiteiten) neem ik in tussen die
o Als je naar een casus kijkt, zet dan eerst partijen
alles op een rijtje
- Aan welke
Waarover gaat de casus?
verwachtingen kan ik
Als je zelf in de casus zit, probeer dit
voldoen?
dan ook te overkijken
- aan welke niet?
- Praktijkwerker handelt vanuit een bepaalde positie
en een - Zijn er grenzen
vanuit door maatschappij gegeven mandaat verbonden
- Concreet: helikopterperspectief mandaat en
finaliteit
, o Zaken overschouwt
- Partijen en belangen in kaart brengen
o Op micro- meso en macro
Micro: clientniveau !!!
Client en zijn/ haar niveau
Leefgroep is ook een micro°
Meso: organisatieniveau
Als student is dat onze school
Buurt
Wanneer er een vorm van organisatie is, meerdere
mensen die een geheel vorm
Macro: maatschappij/ lokale samenleving waartoe je behoort
Vlaanderen
België
Om rolconflicten helder te krijgen en inzicht te
verschaffen in mogelijke rolconflicten is het
belangrijk om het sociaal systeel in kaart te
brengen
In onze samenleving worden verschillende posities door verschillende mensen
bekleed. Deze posities zijn
- Toegewezen
- Verworven (bv door opleiding)
Bij iedere positie, hoort een bepaalde rol of verwachting van het gedrag (=
rolverwachtingen)
Er kunnen spanningen bestaan (= loyaliteits- en rolconflicten) : baas VS
medevoetballer
Complexiteit (micro-meso-macro):
- Belangen = wat een partij persoonlijk waardevol vindt (zie link belang –
waarde)
o Zeker op micro° is dit belangrijk zijn
Kan conflicten veroorzaken
- Positie (student- beroepskracht- dochter)
o Verworven positie met rolverwachtingen
o Interne rolconflicten – belangen op verschillende niveaus
- Beroepspositie: mandaat en finaliteit (je dient ergens voor)
Rolconflicten door spanning tussen wat je mag doen, wat je kan doen en wat de
cliënt wil dat je doet
Tegenstrijdige verwachtingen
Consequentialistische argumenten:
= Argumenten zijn consequentialistisch (als.. dan argumenten, gericht op
gevolgen) omdat het gaat over een onderscheiden en afwegen van belangen
tegenover elkaar
,2.2 Oriëntatie in de hoogte
Waar ligt de lat waar mensen over moeten
- Maatschappelijke en organisatorische normen (genormeerde context)
o Wetten en regels kunnen richting bieden
Je moet dit/ dat doen
Sommige wetten kunnen onrechtvaardig zijn, ze kunnen
botsen
Iedereen gelijk voor de wet Iedereen in quarantaine
Lage emissie zone Gent
Ze hebben wel goede bedoelingen
o “Privacywetgeving”, ambtsgeheim / discretieplicht, beroepsgeheim
o Intersubjectief: principes overeengekomen door meerdere mensen
o De letter van de wet en de geest van een wet
o Tegenstrijdige gedragsvoorschriften?
o Wetten kunnen noodzakelijk zijn : groot belang aan beroepsgeheim
(art. 458 SW): in deze cursus een absolute benadering (je moet
zwijgen) en een positieve interpretatie > maar wat als je gevraagd
wordt informatie te delen?
deontologische argumenten:
= Een juridische argumentatie kunnen we beschouwen als deontologisch. Er
wordt uitgegaan van principes die als rechtvaardig worden beschouwd omdar ze
opgaan voor meerdere mensen (intersubjectieve overeenstemming) en
algemeen belang zijn + principe van gelijkheid
2.3 Oriëntatie in de diepte
Ethische argumenten
- Zijn postconventioneel (voorbijgaan aan conventies, wat afgesproken is)
- Een ethische argumentatie stelt procedures en regels kritisch in vraag
Zorgethisch perspectief
- 1ste instantie : betrokkenheid er is een practise wisdom of buikgevoel dat
gegrond is in een concrete realiteit
- 2de instantie : erkenning werkt niet waardenvrij, er zijn richtinggevende
waarden die soms in conflict met elkaar kunnen staan.
Meer-zinnigheid van waarden: zie bvb. invulling vrijheid
- Negatieve vrijheid: vrij van… (obstakels)
- Positieve vrijheid: vrij om… (mogelijkheden)
Aandacht voor zelfzorg!
Pas je idealen aan aan de realiteit
Zorgethische argumenten
= Derde soort argument als waarachtigheid : kunnen we geloven wat iemand
zegt (= subjectief en persoonlijk)
Waarden = nastrevenswaardige idealen, algemene en abstracte
voorstellingen van wat goed is (worden algemeen aanvaard)
o Brede consensus van waarden = principes
, Hoofdstuk 2: privacy en
persoonsgegevens
1. Inleiding
- Privacy wordt vaak omschreven als een complex begrip zonder eenduidige
betekenis
o Privacy is datgene wat enkel tot jezelf behoort, persoonlijke vrijheid
om te gaan en staan waar je wilt
- Privacy is een individueel recht (= recht om geen last te hebben van
anderen en ongestoord te leven)
o Er dreigt een relativering van wat privacy is
- Als we dieper ingaan op invulling van privacy, zien we dat er een breed
scala aan waarden en overtuigingen schuilgaat.
Privacy is sterk gelinkt aan individuele vrijheid.
- Wetgeving
o Het is belangrijk de wet te kennen (de letter van de wet)
o Nog belangrijker is de geest van de wet te begrijpen (waarom moet
dit beschermd worden)
Als privacy in discussie staat met collectieve, met algemeen belang bv
veiligheid
Verbergen + tonen = essentie van privacy
- IK (besta niet zonder privacy)
- HEB (fouten gemaakt die anderen niet mogen weten)
- NIKS (is veilig in de handen van de overheid
- TE (vaak worden data voor andere doeleinden gebruikt)
- VERBERGEN (is de enige manier om daaraan te ontkomen)
Argumenten
- Filosofische/ sociologische argumenten
o Er is geen ‘ik’ zonder iets te verbergen
Als je over een IK spreekt dan is er al een private ruimte
o Recht op het private
o Sociale relaties zijn niet mogelijk zonder iets te verbergen
Rol als student, vriend, kind met bepaalde verwachtingen
o Socialisatie en ‘rollenspel’
o We verbergen sowieso al van alles
2. communicatieve rationaliteit
Jurgen habermans : zijn theorie biedt inspiratie voor een communicatieve dialoog
door bouwstenen aan te reiken om beroepsethisch standpunt in te nemen en een
dialoog aan te gaan.
Uitgaanspunt van communicatieve rationaliteit = een standpunt wordt gevormd
door het gebruik van argumenten uit verschillende werelden :
o Objectieve wereld
o Intersubjectieve wereld
o Subjectieve wereld
3 soorten argugumenten noemen wij kijken
o Sociologische kijk
o Juridische kijk
o Ethische kijk
we beschouwen dit als professioneel of beroepsethisch kompas, waar je je
oriënteert in de breedte, de hoogte en de diepte
Drie soorten argumenten…
1. Oriëntatie in de breedte (feiten)
- Objectieve
- Sociologische kijk
- Consequentialistische argumenten
2. Oriëntatie in de hoogte (normen)
- Intersubjectieve
- Juridische kijk
- Deontologische argumenten
3. Oriëntatie in de diepte (waarden)
- Subjectieve
- Zorg ethische argumenten
… in het vormen van een beroepsethisch standpunt
2.1 sociologische kijk: oriëntatie in de breedte Welke partijen nemen mee
deel
- Feitelijk niveau (objectieve wereld)
o Sociologische kijk Welke (beroeps) positie
o Waarover gaat het (concrete realiteiten) neem ik in tussen die
o Als je naar een casus kijkt, zet dan eerst partijen
alles op een rijtje
- Aan welke
Waarover gaat de casus?
verwachtingen kan ik
Als je zelf in de casus zit, probeer dit
voldoen?
dan ook te overkijken
- aan welke niet?
- Praktijkwerker handelt vanuit een bepaalde positie
en een - Zijn er grenzen
vanuit door maatschappij gegeven mandaat verbonden
- Concreet: helikopterperspectief mandaat en
finaliteit
, o Zaken overschouwt
- Partijen en belangen in kaart brengen
o Op micro- meso en macro
Micro: clientniveau !!!
Client en zijn/ haar niveau
Leefgroep is ook een micro°
Meso: organisatieniveau
Als student is dat onze school
Buurt
Wanneer er een vorm van organisatie is, meerdere
mensen die een geheel vorm
Macro: maatschappij/ lokale samenleving waartoe je behoort
Vlaanderen
België
Om rolconflicten helder te krijgen en inzicht te
verschaffen in mogelijke rolconflicten is het
belangrijk om het sociaal systeel in kaart te
brengen
In onze samenleving worden verschillende posities door verschillende mensen
bekleed. Deze posities zijn
- Toegewezen
- Verworven (bv door opleiding)
Bij iedere positie, hoort een bepaalde rol of verwachting van het gedrag (=
rolverwachtingen)
Er kunnen spanningen bestaan (= loyaliteits- en rolconflicten) : baas VS
medevoetballer
Complexiteit (micro-meso-macro):
- Belangen = wat een partij persoonlijk waardevol vindt (zie link belang –
waarde)
o Zeker op micro° is dit belangrijk zijn
Kan conflicten veroorzaken
- Positie (student- beroepskracht- dochter)
o Verworven positie met rolverwachtingen
o Interne rolconflicten – belangen op verschillende niveaus
- Beroepspositie: mandaat en finaliteit (je dient ergens voor)
Rolconflicten door spanning tussen wat je mag doen, wat je kan doen en wat de
cliënt wil dat je doet
Tegenstrijdige verwachtingen
Consequentialistische argumenten:
= Argumenten zijn consequentialistisch (als.. dan argumenten, gericht op
gevolgen) omdat het gaat over een onderscheiden en afwegen van belangen
tegenover elkaar
,2.2 Oriëntatie in de hoogte
Waar ligt de lat waar mensen over moeten
- Maatschappelijke en organisatorische normen (genormeerde context)
o Wetten en regels kunnen richting bieden
Je moet dit/ dat doen
Sommige wetten kunnen onrechtvaardig zijn, ze kunnen
botsen
Iedereen gelijk voor de wet Iedereen in quarantaine
Lage emissie zone Gent
Ze hebben wel goede bedoelingen
o “Privacywetgeving”, ambtsgeheim / discretieplicht, beroepsgeheim
o Intersubjectief: principes overeengekomen door meerdere mensen
o De letter van de wet en de geest van een wet
o Tegenstrijdige gedragsvoorschriften?
o Wetten kunnen noodzakelijk zijn : groot belang aan beroepsgeheim
(art. 458 SW): in deze cursus een absolute benadering (je moet
zwijgen) en een positieve interpretatie > maar wat als je gevraagd
wordt informatie te delen?
deontologische argumenten:
= Een juridische argumentatie kunnen we beschouwen als deontologisch. Er
wordt uitgegaan van principes die als rechtvaardig worden beschouwd omdar ze
opgaan voor meerdere mensen (intersubjectieve overeenstemming) en
algemeen belang zijn + principe van gelijkheid
2.3 Oriëntatie in de diepte
Ethische argumenten
- Zijn postconventioneel (voorbijgaan aan conventies, wat afgesproken is)
- Een ethische argumentatie stelt procedures en regels kritisch in vraag
Zorgethisch perspectief
- 1ste instantie : betrokkenheid er is een practise wisdom of buikgevoel dat
gegrond is in een concrete realiteit
- 2de instantie : erkenning werkt niet waardenvrij, er zijn richtinggevende
waarden die soms in conflict met elkaar kunnen staan.
Meer-zinnigheid van waarden: zie bvb. invulling vrijheid
- Negatieve vrijheid: vrij van… (obstakels)
- Positieve vrijheid: vrij om… (mogelijkheden)
Aandacht voor zelfzorg!
Pas je idealen aan aan de realiteit
Zorgethische argumenten
= Derde soort argument als waarachtigheid : kunnen we geloven wat iemand
zegt (= subjectief en persoonlijk)
Waarden = nastrevenswaardige idealen, algemene en abstracte
voorstellingen van wat goed is (worden algemeen aanvaard)
o Brede consensus van waarden = principes
, Hoofdstuk 2: privacy en
persoonsgegevens
1. Inleiding
- Privacy wordt vaak omschreven als een complex begrip zonder eenduidige
betekenis
o Privacy is datgene wat enkel tot jezelf behoort, persoonlijke vrijheid
om te gaan en staan waar je wilt
- Privacy is een individueel recht (= recht om geen last te hebben van
anderen en ongestoord te leven)
o Er dreigt een relativering van wat privacy is
- Als we dieper ingaan op invulling van privacy, zien we dat er een breed
scala aan waarden en overtuigingen schuilgaat.
Privacy is sterk gelinkt aan individuele vrijheid.
- Wetgeving
o Het is belangrijk de wet te kennen (de letter van de wet)
o Nog belangrijker is de geest van de wet te begrijpen (waarom moet
dit beschermd worden)
Als privacy in discussie staat met collectieve, met algemeen belang bv
veiligheid
Verbergen + tonen = essentie van privacy
- IK (besta niet zonder privacy)
- HEB (fouten gemaakt die anderen niet mogen weten)
- NIKS (is veilig in de handen van de overheid
- TE (vaak worden data voor andere doeleinden gebruikt)
- VERBERGEN (is de enige manier om daaraan te ontkomen)
Argumenten
- Filosofische/ sociologische argumenten
o Er is geen ‘ik’ zonder iets te verbergen
Als je over een IK spreekt dan is er al een private ruimte
o Recht op het private
o Sociale relaties zijn niet mogelijk zonder iets te verbergen
Rol als student, vriend, kind met bepaalde verwachtingen
o Socialisatie en ‘rollenspel’
o We verbergen sowieso al van alles
