Politiek en Recht
Politiek & Politicologie – hoofdstuk 1 en 3
Woerdman, 4e druk (2013)
- Politiek: praktisch functioneren, toepassing
- Politicologie: wetenschap en theorievorming
- Politiek heeft lokale, regionale, nationale en internationale dimensie,
accent hier op nationaal
- Oefenvragen op: http://www.politiekenpoliticologie.noordhoff.nl/ (met
code)
H1: politieke problemen en de wetenschap
- Sinds 1971 onderzoekt het NKO de publieke opinie over politieke
problemen
- Nationale kiezersonderzoek 2012
- Boek tabel 1.1 en 1.2: belangrijke politieke problemen
- Er circuleren vele definities vh begrip ‘politiek’ en ook voor het
begrip ‘probleem’
Top 5 politieke problemen volgens burgers:
1. Stabiele economie handhaven
2. Misdaad bestrijden
3. Sociale zekerheid op peil houden
4. Orde handhaven
5. Vrijheid van meningsuiting beschermen
Wat is een ‘probleem’?
- Mensen beschouwen de situatie als ongewenst en denken deze te
moeten + kunnen veranderen
- De werkelijkheid (situatie) heeft een objectief (feiten) en subjectief
(perceptie, waarneming) aspect
o Voorbeeld: de jaarlijkse Veiligheidsmonitor, discrepantie tussen
feitelijke en waargenomen criminaliteit
- Informatie vermindert deze discrepantie (= afwijking)
- Percepties sturen het (politieke) gedrag van mensen en zijn dus
essentieel (zelfs als ze niet kloppen)
Wat is Politiek: mogelijke definities
1. Een situatie waarbij de overheid betrokken is of zou moeten zijn
(keuze vd auteur)
2. Het overheidsbeleid, alsmede totstandkoming en uitvoering ervan
3. Elke mengeling van conflict en samenwerking
4. Wie krijgt wat, wanneer en hoe?
5. De gezaghebbende toedeling van waarden voor een samenleving
6. Het oplossen van collectieve-actie problemen
Conclusie: politiek probleem..
, - ‘Een als ongewenst en veranderbaar beschouwde situatie waarbij de
overheid betrokken is of zou moeten zijn’
- Zelden consensus (overeenstemming, akkoord):
o Hoe neemt men de werkelijkheid waar?
o Moet het wel anders?
o Dient de overheid zich ermee te bemoeien?
o Wat heeft prioriteit?
Overheidsbeleid
- De overheid is van wezenlijk belang in de moderne samenleving:
o Productie, werkgelegenheid, belastingheffing, nivellering,
verzorging, regulering, geweldsmonopolie
- Politiek als overheidsbeleid: deze definitie (Hoogerwerf) beperkt
zich tot feitelijke staatsinterventie en negeert gewenst
overheidsoptreden
- De overheid is geen neutrale instantie, maar een arena van
voortdurende belangenstrijd
- Conflicten worden uitgevochten en beslecht in de politiek, politiek is
dus altijd conflictueus
Het verdelingsvraagstuk
- De politiek besluit hoe beperkte middelen moeten worden verdeeld,
allocatievraagstuk
- Zie figuur 1.1: verdeling rijksuitgaven 2010
- Verdeling van financiële (belasting)middelen, maar ook van rechten
en macht (machtspolitiek, machtenscheiding)
- Roemruchte motto kabinet Den Uyl (1973-1977): spreiding van
inkomen, kennis en macht
- Actueel: inkomensverhoudingen in NL zijn relatief gematigd (van
oudsher egalitaire samenleving), maar vermogensverschillen zijn
groot en groeiend: 1% bezit nu 24% vh totale vermogen
Waardentoedeling
- Waarden zijn abstracte maar fundamentele doelstellingen en idealen
die zorgen voor zingeving en binding (Franse Revolutie: vrijheid,
gelijkheid, broederschap)
- Volgens Easton deelt de politiek gezaghebbend en legitiem waarden
toe aan een samenleving en zorgt daarmee voor cohesie
- Belangrijke ondersteunende rol voor maatschappelijk middenveld
(civil society: wordt in andere landen juist tegengewerkt)
Collectieve-actie problemen
- Het prisoners dilemma: alleen door samenwerking versterken
individuen hun (conflicterende) eigenbelang
o Voorbeeld: vuile keuken in studentenhuis
- Oudste voorbeeld: de middeleeuwse dorpsmeent
- Dit dilemma speelt vooral bij publieke ofwel collectieve goederen:
ondeelbaar en non-exclusief dus ook toegankelijk voor free-riders
(bijv. dijken)
Politiek & Politicologie – hoofdstuk 1 en 3
Woerdman, 4e druk (2013)
- Politiek: praktisch functioneren, toepassing
- Politicologie: wetenschap en theorievorming
- Politiek heeft lokale, regionale, nationale en internationale dimensie,
accent hier op nationaal
- Oefenvragen op: http://www.politiekenpoliticologie.noordhoff.nl/ (met
code)
H1: politieke problemen en de wetenschap
- Sinds 1971 onderzoekt het NKO de publieke opinie over politieke
problemen
- Nationale kiezersonderzoek 2012
- Boek tabel 1.1 en 1.2: belangrijke politieke problemen
- Er circuleren vele definities vh begrip ‘politiek’ en ook voor het
begrip ‘probleem’
Top 5 politieke problemen volgens burgers:
1. Stabiele economie handhaven
2. Misdaad bestrijden
3. Sociale zekerheid op peil houden
4. Orde handhaven
5. Vrijheid van meningsuiting beschermen
Wat is een ‘probleem’?
- Mensen beschouwen de situatie als ongewenst en denken deze te
moeten + kunnen veranderen
- De werkelijkheid (situatie) heeft een objectief (feiten) en subjectief
(perceptie, waarneming) aspect
o Voorbeeld: de jaarlijkse Veiligheidsmonitor, discrepantie tussen
feitelijke en waargenomen criminaliteit
- Informatie vermindert deze discrepantie (= afwijking)
- Percepties sturen het (politieke) gedrag van mensen en zijn dus
essentieel (zelfs als ze niet kloppen)
Wat is Politiek: mogelijke definities
1. Een situatie waarbij de overheid betrokken is of zou moeten zijn
(keuze vd auteur)
2. Het overheidsbeleid, alsmede totstandkoming en uitvoering ervan
3. Elke mengeling van conflict en samenwerking
4. Wie krijgt wat, wanneer en hoe?
5. De gezaghebbende toedeling van waarden voor een samenleving
6. Het oplossen van collectieve-actie problemen
Conclusie: politiek probleem..
, - ‘Een als ongewenst en veranderbaar beschouwde situatie waarbij de
overheid betrokken is of zou moeten zijn’
- Zelden consensus (overeenstemming, akkoord):
o Hoe neemt men de werkelijkheid waar?
o Moet het wel anders?
o Dient de overheid zich ermee te bemoeien?
o Wat heeft prioriteit?
Overheidsbeleid
- De overheid is van wezenlijk belang in de moderne samenleving:
o Productie, werkgelegenheid, belastingheffing, nivellering,
verzorging, regulering, geweldsmonopolie
- Politiek als overheidsbeleid: deze definitie (Hoogerwerf) beperkt
zich tot feitelijke staatsinterventie en negeert gewenst
overheidsoptreden
- De overheid is geen neutrale instantie, maar een arena van
voortdurende belangenstrijd
- Conflicten worden uitgevochten en beslecht in de politiek, politiek is
dus altijd conflictueus
Het verdelingsvraagstuk
- De politiek besluit hoe beperkte middelen moeten worden verdeeld,
allocatievraagstuk
- Zie figuur 1.1: verdeling rijksuitgaven 2010
- Verdeling van financiële (belasting)middelen, maar ook van rechten
en macht (machtspolitiek, machtenscheiding)
- Roemruchte motto kabinet Den Uyl (1973-1977): spreiding van
inkomen, kennis en macht
- Actueel: inkomensverhoudingen in NL zijn relatief gematigd (van
oudsher egalitaire samenleving), maar vermogensverschillen zijn
groot en groeiend: 1% bezit nu 24% vh totale vermogen
Waardentoedeling
- Waarden zijn abstracte maar fundamentele doelstellingen en idealen
die zorgen voor zingeving en binding (Franse Revolutie: vrijheid,
gelijkheid, broederschap)
- Volgens Easton deelt de politiek gezaghebbend en legitiem waarden
toe aan een samenleving en zorgt daarmee voor cohesie
- Belangrijke ondersteunende rol voor maatschappelijk middenveld
(civil society: wordt in andere landen juist tegengewerkt)
Collectieve-actie problemen
- Het prisoners dilemma: alleen door samenwerking versterken
individuen hun (conflicterende) eigenbelang
o Voorbeeld: vuile keuken in studentenhuis
- Oudste voorbeeld: de middeleeuwse dorpsmeent
- Dit dilemma speelt vooral bij publieke ofwel collectieve goederen:
ondeelbaar en non-exclusief dus ook toegankelijk voor free-riders
(bijv. dijken)
