CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
Hoofdstuk 14
Timia van Soom
I. Omschrijf gedetailleerd de anatomische ligging en de belangrijkste
basisfuncties van het hart
Het cardiovasculair systeem bestaat uit het hart dat bloed pompt
doorheen een gesloten systeem van bloedvaten.
Het hart ligt tussen de longen en rust
met de apex op het diafragma
Het hart wordt omgeven door een
een met vloeistof gevulde
membraneuze zak, het hartzakje of
pericardium
❖ Hartontstekingen: () -Carditis
Pericardium: Dit is de buitenste laag van het hart, het ‘hartzakje’. De ontsteking van het pericardium
noemt men pericarditis
Endocardium: Dit is de binnenbekleding van ons hart dat in direct contact staat met het bloed in de
voorkamers en de kamers. Het vormt tevens de bekleding van onze hartkleppen. De ontsteking van
het endocardium noemt men endocarditis
Myocardium: Dit is het hartspierweefsel dat zorgt voor de pompfunctie van het hart. De ontsteking
van het myocard noemt men myocarditis
De hoofdfunctie van het cardiovasculair systeem is het transport van nutriënten, water, gassen,
afvalstoffen en (bio)chemische signalen van en naar alle delen van het lichaam.
,CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
II. Schets de anatomie van het cardiovasculair systeem en beschrijf de weg
die het bloed aflegt vanaf het verlaten van het hart uit de linker ventrikel,
naar een bepaald lichaamsonderdeel (vb. een spier in de voet, de lever, …)
tot het terugkeert in de linker ventrikel
❖ Anatomie van het hart
Het hart wordt door het septum verdeeld in twee helften die elk bestaan uit een bovenliggend atrium
(boezem/voorkamer) en een onderliggend ventrikel (kamer)
1. Pulmonale circulatie
2. Systemische circulatie
❖ Bloed stroomt door het lichaam via
bloedvaten.
- Zuurstofrijk bloed verlaat het hart via de aorta
(lichaamsslagader) en wordt verspreid door het
lichaam via de arteriën (slagaders). Verdere
vertakking van de arteriën in arteriolen (kleine
slagaders) en haarvaten (capillairen) zorgt voor
de verspreiding van zuurstofrijk bloed door de
weefsels heen.
- Zuurstofarm bloed wordt na doortocht door de
weefsels via haarvaten en venulen (kleine
aderen) geleid naar de venen (aderen). Het
zuurstofarme bloed wordt vervolgens via de
vena cavae (holle aders) teruggebracht naar het
hart.
,CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
❖ Circulatie – Drukken
➔ Bloed stroomt over een drukgradiënt, van de hoogste druk naar de laagste druk
- De startdruk (Eng.: Driving pressure) voor bloedcirculatie wordt gecreëerd bij contractie
van de ventrikels.
- Druk, Volume, Flow, Weerstand
- In een systeem met beweeglijke vloeistof neemt de druk af over afstand ten gevolge van
energieverlies door frictie.
Bij dilatatie (verwijding) van bloedvaten zal de bloeddruk Stijgen / Dalen
Bij constrictie (samentrekken) van bloedvaten zal de bloeddruk Stijgen / Dalen
III. Beschrijf de structuur, functie en werking van de verschillende hartkleppen
❖ De hartkleppen – Anatomie en functie
➔ Hartkleppen zorgen voor een uni-directionele
bloedcirculatie in het hart.
- Atrioventriculaire (AV) kleppen (Atrioventricular valves)
- Tussen atria en ventrikels.
Tricuspidalisklep (tricuspid valve) tussen rechter atrium
en ventrikel.
Mitralisklep (bicuspid valve) tussen linker atrium en
ventrikel.
- Klepbladen zijn aan de atriumwand vastgehecht via
peesdraden (Chordae tendineae) aan papillairspieren
(Papillary muscles)
➔ Hartkleppen zorgen voor een uni-directionele
bloedcirculatie in het hart.
- Slagaderkleppen (Semilunaire kleppen, SV valves)
- Tussen ventrikels en slagaders
Lichaamsslagaderklep (aortic semilunar valve) tussen linker ventrikel en de aorta.
Longslagaderklep (pulmonary semilunar valve) tussen rechter ventrikel en de longarterie.
- Individuele klepbladen zijn vastgehecht aan de basis van de pulmonale arterie en aorta
, CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
‘Fibrous connective tissue’ (Collageen, glycoproteïnen) rondom de kleppen vormen het hartskelet. =
Elektrische isolators
➔ Klepwerking tijdens ventrikel contractie = SYSTOLE
- Slagaderkleppen open
• Laat toe dat bloed uit de ventrikels gepompt wordt.
- Atrioventriculaire kleppen gesloten
• Voorkomt dat bloed terugvloeit naar de atria
➔ Klepwerking tijdens ventrikel relaxatie = DIASTOLE:
- Slagaderkleppen gesloten
• Voorkomt dat bloed terugvloeit naar de ventrikels.
- Atrioventriculaire kleppen open
• Laat toe dat bloed vanuit atrium in ventrikel komt
IV. Beschrijf het verschil tussen contractiele myocardcellen en auto-ritmische
myocardcellen
Hartspierweefsel (myocard) bestaat uit 2 celtypes:
1. Contractiele cellen (99%)
- Bevatten hoog gehalte aan myosine en actine filamenten (contractiele eiwitten) georganiseerd in
sarcomeren.
- Cellen vormen een zeer hecht netwerk door de vorming van “intercalated disks” tussen de cellen,
bestaande uit:
• Desmosomen: sterke cellulaire connectie tussen aaneenliggende cellen
• Gap junctions: zorgt voor elektrische connectiviteit tussen aaneenliggende cellen.
- Door netwerkvorming ontstaat er een georganiseerde structuur van spiervezels die zorgen voor
de contractiele eigenschappen van het hart.
- Bevatten hoog gehalte aan mitochondria (tot 30% van celinhoud)
2. Autoritmische cellen of pacemakers (1%)
- Geven autonoom (zonder input van CZS) aanzet tot contractie !
- Depolarisatie (actiepotentiaal) van autoritmische cellen verspreidt zich snel naar de contractiele
cellen doorheen Gap Junctions.
- Hebben geen georganiseerde sarcomeren, dus dragen niet bij tot contractie.
V. Beschrijf de excitatie-contractie koppeling in contractiele myocardcellen
➔ De actiepotentiaal ontstaat in de autoritmische cellen en spreidt zich in de contractiele cellen door
middel van Gap Junctions
- Actiepotentiaal = membraandepolarisatie
Hoofdstuk 14
Timia van Soom
I. Omschrijf gedetailleerd de anatomische ligging en de belangrijkste
basisfuncties van het hart
Het cardiovasculair systeem bestaat uit het hart dat bloed pompt
doorheen een gesloten systeem van bloedvaten.
Het hart ligt tussen de longen en rust
met de apex op het diafragma
Het hart wordt omgeven door een
een met vloeistof gevulde
membraneuze zak, het hartzakje of
pericardium
❖ Hartontstekingen: () -Carditis
Pericardium: Dit is de buitenste laag van het hart, het ‘hartzakje’. De ontsteking van het pericardium
noemt men pericarditis
Endocardium: Dit is de binnenbekleding van ons hart dat in direct contact staat met het bloed in de
voorkamers en de kamers. Het vormt tevens de bekleding van onze hartkleppen. De ontsteking van
het endocardium noemt men endocarditis
Myocardium: Dit is het hartspierweefsel dat zorgt voor de pompfunctie van het hart. De ontsteking
van het myocard noemt men myocarditis
De hoofdfunctie van het cardiovasculair systeem is het transport van nutriënten, water, gassen,
afvalstoffen en (bio)chemische signalen van en naar alle delen van het lichaam.
,CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
II. Schets de anatomie van het cardiovasculair systeem en beschrijf de weg
die het bloed aflegt vanaf het verlaten van het hart uit de linker ventrikel,
naar een bepaald lichaamsonderdeel (vb. een spier in de voet, de lever, …)
tot het terugkeert in de linker ventrikel
❖ Anatomie van het hart
Het hart wordt door het septum verdeeld in twee helften die elk bestaan uit een bovenliggend atrium
(boezem/voorkamer) en een onderliggend ventrikel (kamer)
1. Pulmonale circulatie
2. Systemische circulatie
❖ Bloed stroomt door het lichaam via
bloedvaten.
- Zuurstofrijk bloed verlaat het hart via de aorta
(lichaamsslagader) en wordt verspreid door het
lichaam via de arteriën (slagaders). Verdere
vertakking van de arteriën in arteriolen (kleine
slagaders) en haarvaten (capillairen) zorgt voor
de verspreiding van zuurstofrijk bloed door de
weefsels heen.
- Zuurstofarm bloed wordt na doortocht door de
weefsels via haarvaten en venulen (kleine
aderen) geleid naar de venen (aderen). Het
zuurstofarme bloed wordt vervolgens via de
vena cavae (holle aders) teruggebracht naar het
hart.
,CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
❖ Circulatie – Drukken
➔ Bloed stroomt over een drukgradiënt, van de hoogste druk naar de laagste druk
- De startdruk (Eng.: Driving pressure) voor bloedcirculatie wordt gecreëerd bij contractie
van de ventrikels.
- Druk, Volume, Flow, Weerstand
- In een systeem met beweeglijke vloeistof neemt de druk af over afstand ten gevolge van
energieverlies door frictie.
Bij dilatatie (verwijding) van bloedvaten zal de bloeddruk Stijgen / Dalen
Bij constrictie (samentrekken) van bloedvaten zal de bloeddruk Stijgen / Dalen
III. Beschrijf de structuur, functie en werking van de verschillende hartkleppen
❖ De hartkleppen – Anatomie en functie
➔ Hartkleppen zorgen voor een uni-directionele
bloedcirculatie in het hart.
- Atrioventriculaire (AV) kleppen (Atrioventricular valves)
- Tussen atria en ventrikels.
Tricuspidalisklep (tricuspid valve) tussen rechter atrium
en ventrikel.
Mitralisklep (bicuspid valve) tussen linker atrium en
ventrikel.
- Klepbladen zijn aan de atriumwand vastgehecht via
peesdraden (Chordae tendineae) aan papillairspieren
(Papillary muscles)
➔ Hartkleppen zorgen voor een uni-directionele
bloedcirculatie in het hart.
- Slagaderkleppen (Semilunaire kleppen, SV valves)
- Tussen ventrikels en slagaders
Lichaamsslagaderklep (aortic semilunar valve) tussen linker ventrikel en de aorta.
Longslagaderklep (pulmonary semilunar valve) tussen rechter ventrikel en de longarterie.
- Individuele klepbladen zijn vastgehecht aan de basis van de pulmonale arterie en aorta
, CARDIOVASCULAIRE FYSIOLOGIE
‘Fibrous connective tissue’ (Collageen, glycoproteïnen) rondom de kleppen vormen het hartskelet. =
Elektrische isolators
➔ Klepwerking tijdens ventrikel contractie = SYSTOLE
- Slagaderkleppen open
• Laat toe dat bloed uit de ventrikels gepompt wordt.
- Atrioventriculaire kleppen gesloten
• Voorkomt dat bloed terugvloeit naar de atria
➔ Klepwerking tijdens ventrikel relaxatie = DIASTOLE:
- Slagaderkleppen gesloten
• Voorkomt dat bloed terugvloeit naar de ventrikels.
- Atrioventriculaire kleppen open
• Laat toe dat bloed vanuit atrium in ventrikel komt
IV. Beschrijf het verschil tussen contractiele myocardcellen en auto-ritmische
myocardcellen
Hartspierweefsel (myocard) bestaat uit 2 celtypes:
1. Contractiele cellen (99%)
- Bevatten hoog gehalte aan myosine en actine filamenten (contractiele eiwitten) georganiseerd in
sarcomeren.
- Cellen vormen een zeer hecht netwerk door de vorming van “intercalated disks” tussen de cellen,
bestaande uit:
• Desmosomen: sterke cellulaire connectie tussen aaneenliggende cellen
• Gap junctions: zorgt voor elektrische connectiviteit tussen aaneenliggende cellen.
- Door netwerkvorming ontstaat er een georganiseerde structuur van spiervezels die zorgen voor
de contractiele eigenschappen van het hart.
- Bevatten hoog gehalte aan mitochondria (tot 30% van celinhoud)
2. Autoritmische cellen of pacemakers (1%)
- Geven autonoom (zonder input van CZS) aanzet tot contractie !
- Depolarisatie (actiepotentiaal) van autoritmische cellen verspreidt zich snel naar de contractiele
cellen doorheen Gap Junctions.
- Hebben geen georganiseerde sarcomeren, dus dragen niet bij tot contractie.
V. Beschrijf de excitatie-contractie koppeling in contractiele myocardcellen
➔ De actiepotentiaal ontstaat in de autoritmische cellen en spreidt zich in de contractiele cellen door
middel van Gap Junctions
- Actiepotentiaal = membraandepolarisatie
