Samenvatting Losse artikelen

Artikel: Models of Disability, Quality of Life, and Individualized
Supports: Implications for Professional Practice in Intellectual
Disability (Buntinx & Schalock, 2010)
Abstract:
In de afgelopen 10 jaar zijn modellen bedacht t.a.v. verstandelijke beperkingen
(ID), kwaliteit van leven en ondersteuning. Deze modellen hebben implicaties
voor het begrijpen van onderliggende fenomenen en de validiteit van
professionele ondersteuning. De auteurs beschrijven de context en
sleutelelementen van het AAIDD en de ICF, de ondersteuning en kwaliteit van
leven. Daarnaast laten ze de overeenkomsten en verschillen tussen de modellen
zien en bespreken ze de implicaties voor de professionele hulpverlening. De
modellen zijn relevant voor de begeleiding in medische, gedragsmatige en
sociale disciplines waarin met verstandelijke beperkingen wordt gewerkt. Kennis
van deze modellen en hun relaties zorgt voor goede communicatie met en tussen
professionals en beleidsmakers.

Inleiding:
Verantwoordelijkheid in het werk met verstandelijk beperkten houdt in dat men
kennis heeft (en dit toepast) van relevante conceptuele modellen die te maken
hebben met het menselijk (dis)functioneren, kwaliteit van leven en
persoonsgerichte ondersteuning. Het is echter niet altijd helder wat de relatie is
tussen de verschillende modellen en wat de verschillen en overeenkomsten zijn.
Dit artikel heeft drie doelen:
 Het beschrijven van drie relevante modellen: menselijk functioneren (ICF en
AAIDD), kwaliteit van leven (QOL) en het ondersteunings/supportmodel
 Het beschrijven van de verschillen en overeenkomsten tussen de modellen
 Het bespreken van de implicaties voor de professionele praktijk van ID

Historische context:
In de afgelopen 30 jaar zijn er drie ontwikkelingen geweest die van impact waren
op het veld rond ID:
 Concept of disability: een beperking zag men eerst als een defect in een
persoon, maar wordt nu gezien als een ecologisch probleem tussen persoon
en omgeving. Deze verandering vereist dat een multidimensionele
benadering nodig is om het individu met een verstandelijke beperking te
begrijpen
 Quality of Life Focus: de rechten van iemand met ID moet door hem benut
kunnen worden in de vorm van participatie op alle levensgebieden  link
tussen algemene waarden en wat op individueel niveau wenselijk is.
 Individualized Supports: we zijn nu meer van de persoonsgerichte
benadering waarin het functioneren verbeterd wordt op een systematische
manier

Modellen voor het menselijk functioneren:
Een beperking is de limiet van individueel functioneren binnen een sociale
context waarbij de persoon substantiële schade ondervindt. Er zijn twee modellen
van menselijk functioneren dat deze ecologische benadering onderschrijft: het
ICF (WHO) en de AAIDD.
 ICF: het begon als ICIDH met alleen functies, activiteiten en participatie. De
invloed van de omgeving ontbrak. Externe en persoonlijke factoren kwamen
erbij. Vanaf toen heette het ICF. Het model was bedoeld voor onderzoek,

, maar het wordt nu gebruikt in de klinische praktijk omdat het systemisch is
en alle disciplines dezelfde taal spreken.
 AAIDD: bestaat uit twee elementen; vijf dimensies en een uitbeelding van de
rol van ondersteuning (support). Een verstandelijke beperking is hier zowel
verstandelijk als adaptief.

Verschillen tussen ICF en AAIDD:
 AAIDD is speciaal ontworpen voor ID. ICF is ook op ID gericht, maar was in de
eerste plaats ontworpen voor onderzoek.
 In de ICF is ondersteuning in de externe factoren verwerkt, maar in de AAIDD
is het een centrale sleutelfactor voor het verbeteren van het functioneren.
 Het AAIDD komt niet met classificatiecodes

Modellen voor Kwaliteit van leven (QOL):
Kwaliteit van leven heeft te maken met een aantal domeinen die voor iedereen
gelden. Alleen geeft iedereen een andere waarde en betekenis aan de domeinen
(dus cultuurgevoelig). De modellen verschillen met ICF en AAIDD op vijf
gebieden:
 Inhoud: QOL is meer waarde- en minder functiegericht
 Focus: AAIDD en ICF zijn gericht op beperkingen en QOL meer op huidige
levensconditie en –omstandigheden (QOL dus meer op “wat wil ik?”)
 Evaluation metric: AAIDD en ICF zijn meer objectief en QOL meer subjectief
 Rol van de persoon met ID: bij het AAIDD en ICF heeft de persoon zelf
weinig input. Bij het QOL heeft de persoon meer invloed en is er vaak een
getraind persoon met ID als ‘interviewer’
 Doel: bij het ICF is de informatie primair bedoeld voor classificatie en
beschrijving. Bij het QOL wordt de informatie alleen gebruikt voor het
evalueren van persoonlijke uitkomsten, het verslag uitbrengen en
kwaliteitsverbetering.

Model voor support (ondersteuning):
Ondersteuning is: middelen en strategieën die de ontwikkeling, educatie,
interesses, het welbevinden en functioneren van het individu stimuleren. Het
model heeft vijf ‘componenten’:
 Rationalisatie:
 Contextualisme: persoon creëert eigen omgeving en andersom
 Socio-ecologische factor: steun moet zorgen voor afstemming tussen
persoon én omgeving
 Gelijkheid: ieder mens is gelijk
 Conceptuele basis: support needs, supports, system of support (??)
 Focus: ondersteuning heeft sleutelfunctie tussen bestaande en gewenste
situatie. De verandering moet niet alleen om functionaliteit gaan, maar ook
wat van waarde is voor de persoon zelf (persoonlijke en professionele
benadering is dus van belang).
 Inhoud: duidelijke omschrijving van om welk gedrag het gaat en wat
geëvalueerd moet worden
 Implementatieproces: dit moet helder volgens het 5 stappenplan gaan
zoals in fig. 3
 Bovenstaande is consistent met ICF en AAIDD. Bij het AAIDD zijn de
componenten zelfs geïntegreerd. De overeenkomst met QOL is dat beide over
waarden gaan (bestaande situatie vergeleken met gewenste situatie)