lOMoARcPSD|11911780
Encyclopedie van de communicatiewetenschappen
Communicatiewetenschappen
HOOFDSTUK 2: VELD VAN DE COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN
VERDIEPING VAN SOORTEN THEORIE EN PARADIGMA’S
PARADIGMA’S
INTERPRETATIEF PERSPECTIEF
Ontologie:
Afwijzen realistische interpretatie sociale wereld
Sociaal constructivisme en nominalisme situeren
ࢱ meerdere realiteiten, allen ‘even waar/vals’
ࢱ kijken naar mentale en sociale processen die sociale realiteit construeren
Epistemologie: subjectivisme.
Altijd in context: lokaal begrip van werkelijkheid
Enkel subjectieve werkelijkheid is kenbaar
Om tot begrip te komen, probeert onderzoeker dicht bij onderzoeksubject te komen.
Objectieve waarneming is onmogelijk (interpretatie)
Kennisconstructie altijd als product van interactie onderzoeker – onderzochte
Doorgaans kwalitatieve methoden: interviews, participatieve observatie, etnografisch
onderzoek, tekstueel onderzoek
Axiologie:
Onderzoek is nooit waardenvrij
Persoonlijke ervaringen van onderzoeker dragen bij tot begrip van werkelijkheid
(H)erkennen dat waarden een rol spelen bij onderzoek
Structuur:
Begrijpen / beschrijven hoe betekenis tot stand komt in interactie (algemeen)
Inductief theorie opbouwen (specifiek - Grounded Theory)
Doel:
Begrijpen (‘verstehen’) ipv verklaren
KRITISCH PERSPECTIEF
Ontologie:
Meerdere mogelijk, sociaal constructivisme dominant
Realiteit lijkt ‘objectief’ maar is gestructureerd
ࢱ Complexe relatie tussen structure en agency (cf. Giddens’ structuratie
theorie): structure is bv onze waarden en normen (we gaan geen boterham
in auditorium eten, dat is niet onze structuur)
ࢱ We leven in die structuur maar we hebben ze ook tot stand gebracht
ࢱ Mens is agent die de structuren volgt en tot stand heeft gebracht
Epistemologie:
Bewust zijn dat kennisopbouw vanuit verschillende standpunten kan. De “wetenschappelijke”
manier is er slechts 1 van
Kritisch-emancipatorisch: door (historische) reflectie en kritiek processen van
ideologie en macht blootleggen (hegemonie)
Kritiek uitoefenen
Methoden zoals kritisch tekstueel onderzoek, politieke economie, deconstructivisme,…
1
, lOMoARcPSD|11911780
Axiologie: waarden zijn belangrijker dan bij de andere perspectieven
Sociale fenomenen, betekenissen onderzoeken om deze te bekritiseren en veranderen
Waarden/normen zijn leidraad om onderzoek te sturen
Onderzoek(er) als hefboom voor verandering
Structuur: Meerdere tradities:
Bv. Cultural Studies: hoe worden ideologieën gereproduceerd in (populaire) cultuur?
Feministische mediastudies: op welke manier bepalen patriarchale discoursen de
representatie van vrouwen in media?
Doel:
Blootleggen als vorm van maatschappelijke kritiek + voorstellen alternatieven
HOOFDSTUK 3 DEEL 1: INTERACTIVITEIT
= onderling samenwerkend; in 2 richtingen (in deze les gaat het over online interactiviteit) → bv
Bandersnatch van Black Mirror
De mate van interactiviteit verschilt van persoon tot persoon. Het is niet duidelijk
afgebakend. De ene kan een real life meeting interactiever vinden dan een online
meeting en omgekeerd
DEFINITIES (KUNNEN)
De linkse kolom is alles binnen de CW en de rechterkolom is alles daarbuiten. 3
perspectieven (= definitie van Kiousis): vanuit technologie, vanuit communicatieproces
en vanuit ontvanger (perceiver). Dit kader is een samenvatting van verschillende
definities uit verschillende literatuurstudies
2
, lOMoARcPSD|11911780
TYPES DEFINITIES (KENNEN; ENKEL TYPES)
Interactiviteit gedefinieerd als een lijst met prototypische voorbeelden:
Interactive media systems include the telephone; computers used for communication; electronic
mail…
Interactiviteit gedefinieerd als een lijst van criteria (voorwaarden waaraan voldaan
moet zijn om over interactiviteit te kunnen spreken):
Technologies that provide person-to-person communications mediated by a telecommunications
channel and person-to-machine interactions that simulate an interpersonal exchange
Interactiviteit gedefinieerd als een continuüm (bestaande uit één of meer dimensies):
1 dimensie: a measure of a media’s ability to be receptive and react in response to a given user
3 dimensies: interactivity exists on a continuum that could be characterized by three variables”
specifically: 1) “frequency” in other words, “how often you could interact”, 2) “range”, or “how
many choices were available” and 3) “significance”, or “how much the choices really affected
matters
NAAR EEN DEFINITIE
VOORWAARDEN OM INTERACTIVITEIT TE OBSERVEREN:
Minstens 2 deelnemers nodig (mens of niet-mens)
Technologie nodig die de gemedieerde omgeving creëert
Gebruikers moeten ergens een soort invloed kunnen hebben
OPERATIONALISEREN (KUNNEN)
Voorbeeld: definitie van Kiousis (= interactiviteit in termen van technologie,
communicatieproces en gebruiker) omzetten in meetbare concepten
3
, lOMoARcPSD|11911780
KRITIEK (KENNEN)
De structuur of eigenschappen van het medium:
ࢱ De technologisch-deterministische bril
ࢱ Het tijdsgevoelig karakter
De context van de communicatiesetting of het
communicatieproces:
ࢱ Tracht terug te brengen tot een face-to-face context
ࢱ ‘feitelijke interactiviteit’
De percepties van de
gebruikers:
ࢱ Te veel nadruk op de ‘experience of interactivity’
ࢱ Verwarring met gebruiksvriendelijkheid
ࢱ Onvoldoende detail om technologische elementen te vatten/te onderscheiden
HOOFDSTUK 3 DEEL 2: NUDGING
INLEIDING
Bedenker: Thaler
Bv verkeersbord dat zegt of je te snel rijdt
Pijlen waar je moet stappen tijdens Covid-19
DEFINIËRING EN CONCEPTUALISERING
Motivatietechniek waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd om zich op een
bepaalde manier te gedragen
Choice architecture (keuze architectuur): alle elementen, machten die ervoor zorgen
dat je subtiel wordt geleid naar een bepaalde richting
Kenmerken:
ࢱ Transparant: Mensen moeten ingelicht worden OF kunnen inzien dat de nudge er is
ࢱ Niet misleidend
ࢱ Makkelijk te vermijden
ࢱ Bieden voordeel voor maatschappij/individu
ࢱ Voorspelbaar gedrag
Libertair paternalisme: er is keuzevrijheid (libertair) maar het gedrag wordt toch in
een bepaalde mate gestuurd; er is een keuzearchitect die subtiel toch macht
uitoefent (paternalisme)
Encyclopedie van de communicatiewetenschappen
Communicatiewetenschappen
HOOFDSTUK 2: VELD VAN DE COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN
VERDIEPING VAN SOORTEN THEORIE EN PARADIGMA’S
PARADIGMA’S
INTERPRETATIEF PERSPECTIEF
Ontologie:
Afwijzen realistische interpretatie sociale wereld
Sociaal constructivisme en nominalisme situeren
ࢱ meerdere realiteiten, allen ‘even waar/vals’
ࢱ kijken naar mentale en sociale processen die sociale realiteit construeren
Epistemologie: subjectivisme.
Altijd in context: lokaal begrip van werkelijkheid
Enkel subjectieve werkelijkheid is kenbaar
Om tot begrip te komen, probeert onderzoeker dicht bij onderzoeksubject te komen.
Objectieve waarneming is onmogelijk (interpretatie)
Kennisconstructie altijd als product van interactie onderzoeker – onderzochte
Doorgaans kwalitatieve methoden: interviews, participatieve observatie, etnografisch
onderzoek, tekstueel onderzoek
Axiologie:
Onderzoek is nooit waardenvrij
Persoonlijke ervaringen van onderzoeker dragen bij tot begrip van werkelijkheid
(H)erkennen dat waarden een rol spelen bij onderzoek
Structuur:
Begrijpen / beschrijven hoe betekenis tot stand komt in interactie (algemeen)
Inductief theorie opbouwen (specifiek - Grounded Theory)
Doel:
Begrijpen (‘verstehen’) ipv verklaren
KRITISCH PERSPECTIEF
Ontologie:
Meerdere mogelijk, sociaal constructivisme dominant
Realiteit lijkt ‘objectief’ maar is gestructureerd
ࢱ Complexe relatie tussen structure en agency (cf. Giddens’ structuratie
theorie): structure is bv onze waarden en normen (we gaan geen boterham
in auditorium eten, dat is niet onze structuur)
ࢱ We leven in die structuur maar we hebben ze ook tot stand gebracht
ࢱ Mens is agent die de structuren volgt en tot stand heeft gebracht
Epistemologie:
Bewust zijn dat kennisopbouw vanuit verschillende standpunten kan. De “wetenschappelijke”
manier is er slechts 1 van
Kritisch-emancipatorisch: door (historische) reflectie en kritiek processen van
ideologie en macht blootleggen (hegemonie)
Kritiek uitoefenen
Methoden zoals kritisch tekstueel onderzoek, politieke economie, deconstructivisme,…
1
, lOMoARcPSD|11911780
Axiologie: waarden zijn belangrijker dan bij de andere perspectieven
Sociale fenomenen, betekenissen onderzoeken om deze te bekritiseren en veranderen
Waarden/normen zijn leidraad om onderzoek te sturen
Onderzoek(er) als hefboom voor verandering
Structuur: Meerdere tradities:
Bv. Cultural Studies: hoe worden ideologieën gereproduceerd in (populaire) cultuur?
Feministische mediastudies: op welke manier bepalen patriarchale discoursen de
representatie van vrouwen in media?
Doel:
Blootleggen als vorm van maatschappelijke kritiek + voorstellen alternatieven
HOOFDSTUK 3 DEEL 1: INTERACTIVITEIT
= onderling samenwerkend; in 2 richtingen (in deze les gaat het over online interactiviteit) → bv
Bandersnatch van Black Mirror
De mate van interactiviteit verschilt van persoon tot persoon. Het is niet duidelijk
afgebakend. De ene kan een real life meeting interactiever vinden dan een online
meeting en omgekeerd
DEFINITIES (KUNNEN)
De linkse kolom is alles binnen de CW en de rechterkolom is alles daarbuiten. 3
perspectieven (= definitie van Kiousis): vanuit technologie, vanuit communicatieproces
en vanuit ontvanger (perceiver). Dit kader is een samenvatting van verschillende
definities uit verschillende literatuurstudies
2
, lOMoARcPSD|11911780
TYPES DEFINITIES (KENNEN; ENKEL TYPES)
Interactiviteit gedefinieerd als een lijst met prototypische voorbeelden:
Interactive media systems include the telephone; computers used for communication; electronic
mail…
Interactiviteit gedefinieerd als een lijst van criteria (voorwaarden waaraan voldaan
moet zijn om over interactiviteit te kunnen spreken):
Technologies that provide person-to-person communications mediated by a telecommunications
channel and person-to-machine interactions that simulate an interpersonal exchange
Interactiviteit gedefinieerd als een continuüm (bestaande uit één of meer dimensies):
1 dimensie: a measure of a media’s ability to be receptive and react in response to a given user
3 dimensies: interactivity exists on a continuum that could be characterized by three variables”
specifically: 1) “frequency” in other words, “how often you could interact”, 2) “range”, or “how
many choices were available” and 3) “significance”, or “how much the choices really affected
matters
NAAR EEN DEFINITIE
VOORWAARDEN OM INTERACTIVITEIT TE OBSERVEREN:
Minstens 2 deelnemers nodig (mens of niet-mens)
Technologie nodig die de gemedieerde omgeving creëert
Gebruikers moeten ergens een soort invloed kunnen hebben
OPERATIONALISEREN (KUNNEN)
Voorbeeld: definitie van Kiousis (= interactiviteit in termen van technologie,
communicatieproces en gebruiker) omzetten in meetbare concepten
3
, lOMoARcPSD|11911780
KRITIEK (KENNEN)
De structuur of eigenschappen van het medium:
ࢱ De technologisch-deterministische bril
ࢱ Het tijdsgevoelig karakter
De context van de communicatiesetting of het
communicatieproces:
ࢱ Tracht terug te brengen tot een face-to-face context
ࢱ ‘feitelijke interactiviteit’
De percepties van de
gebruikers:
ࢱ Te veel nadruk op de ‘experience of interactivity’
ࢱ Verwarring met gebruiksvriendelijkheid
ࢱ Onvoldoende detail om technologische elementen te vatten/te onderscheiden
HOOFDSTUK 3 DEEL 2: NUDGING
INLEIDING
Bedenker: Thaler
Bv verkeersbord dat zegt of je te snel rijdt
Pijlen waar je moet stappen tijdens Covid-19
DEFINIËRING EN CONCEPTUALISERING
Motivatietechniek waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd om zich op een
bepaalde manier te gedragen
Choice architecture (keuze architectuur): alle elementen, machten die ervoor zorgen
dat je subtiel wordt geleid naar een bepaalde richting
Kenmerken:
ࢱ Transparant: Mensen moeten ingelicht worden OF kunnen inzien dat de nudge er is
ࢱ Niet misleidend
ࢱ Makkelijk te vermijden
ࢱ Bieden voordeel voor maatschappij/individu
ࢱ Voorspelbaar gedrag
Libertair paternalisme: er is keuzevrijheid (libertair) maar het gedrag wordt toch in
een bepaalde mate gestuurd; er is een keuzearchitect die subtiel toch macht
uitoefent (paternalisme)
