Muziek
, H1 Muziek op de basisschool
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen
Kinderen die op de basisschool goed muziekonderwijs krijgen en zich muzikaal goed kunnen
ontwikkelen, functioneren later muzikaal veel beter: Ze zijn gevoelig voor muzikale impulsen,
bewegen goed op muziek, zingen thuis of in een koor of band en zijn in staat om actief deel
te nemen aan de muzikale cultuur. Daarnaast stimuleert muziek bepaalde hersenfuncties,
functies die je vaak nodig hebt in het dagelijks leven.
1.3 Wat gebeurt er op de basisschool?
Alle muzikale activiteiten worden in vijf verschillende domeinen onderscheiden:
1. Zingen
2. Luisteren
3. Muziek maken
4. Muziek lezen en noteren
5. Bewegen op muziek
1.3.1 Zingen
Of kinderen enthousiast of ongeïnteresseerd mee zingen hang af van, de keuze van de
liedjes en de kwaliteit van de leraar.
1.3.1 Luisteren
Kinderen luisteren graag naar muziek, naar hun eigen muziek en naar muziek van anderen.
Dit doen ze al vanaf het moment dat ze in de buik zitten. Bij muziekonderwijs gaat het erom
dat kinderen het muzikale gehoor en geheugen ontwikkelen. Bij het muzikale gehoor gaat
het om begrippen leren, waardoor ze muzikale kenmerken en structuren kunnen ervaren,
beleven en benoemen.
1.3.3 Muziek maken
Kinderen kunnen gefascineerd zijn door de klank van een voorwerp. Al experimenteren leren
ze de mogelijkheden van de materialen en instrumenten kennen, leren ze om te gaan met
de verschillende klankeigenschappen, had en zacht, lang en kort, hoog en laag.
1.3.4 Muziek lezen en noteren
Kinderen leren het schrift mee te lezen tijdens het luisteren en ze leren het te bespelen. Ze
leren hun eigen schrift te noteren, ontwerpen, lezen en spelen door gebruik te maken van
grafische notatie: eenvoudige symbolen.
1.3.5 Bewegen op muziek
Peuters en kleuters bewegen altijd mee met muziek ze maken of horen. Dit wordt
gestimuleerd in het onderwijs zodat kinderen zich beter kunnen ontwikkelen.
,1.4 Wat is muziek?
1.4.1 Klank
Klanken zijn op het gehoor te onderscheiden: had, zacht, hoog, laag, snel of langzaam. In
vaktaal wordt gezegd dat muziek kan variëren in klankduur, klankhoogte, klanksterkte en
klankkleur.
Klank: begrippen
Klankduur Maat Puls, hoofd- en
nevenaccent, maat,
maatsoorten, tweedelig en
driedelig, maatstrepen,
opmaat
Ritme Notenvorm, notenwaarden,
rusten, punt achter de noot,
waardestreep,
verbindingsboog
Tempo Tempoaanduiding,
metronoom,
tempowisselingen
Articulatie Staccato, legato,
fraseringsboog
klankhoogte Toonhoogteverschillen Notenbalk, notennamen, g-
sleutel, toonladder,
stokrichting, f- sleutel
Samenklank en melodieën Intervallen (octaaf, terts en
kwint), bourdon, akkoord,
glissando halve tonen, hele
tonen, voortekens, kruizen
en mollen
Klanksterkte Dynamiek, Italiaanse
termen, tekens voor
crescendo en decrescendo,
accenttekens
klankkleur Instrumenten en materialen snaar-, blaas-, slag- en
elektrische instrumenten,
schoolinstrumenten
Stem Sopraan, alt, tenor, bas
Ensembles en orkesten Symfonieorkest, harmonie,
fanfare, popband, big band,
trio, kwartet, koor
, 1.4.2 Vorm
De vorm van muziek wordt vooral bepaald door herhaling, contrast en variatie.
Vorm: begrippen
Vormprincipes Herhaling, contrast, variatie
Vormeenheden Motief, thema, muzikale zin
Vormtechnieken Echo, imitatie, stapelen, ostinaat
compositievormen Canon, rondo, variatievorm
1.4.3 Betekenis
Muziek verandert je stemmig, het kan je iets vertellen.
Absolute muziek: muziek waarin je geen verhaal of duidelijke verbeeldingen hoort.
Betekenis: begrippen
Muziek kan uitbeelden Geluiden en bewegingen Geluiden en bewegingen uit
de natuur, uit de omgeving,
van machines
Karakters, mensen en dieren Historische figuren, heksen,
tovenaars,
karaktertekeningen van
dieren
Gebeurtenissen en verhalen Oorlogen, persoonlijke
belevenissen, sprookjes,
jacht
Stemmingen, gevoelens en Vrolijkheid, angst, dreiging,
sfeer sentiment, macht, verdriet
Eigen betekenisgeving Associaties, fantasieën,
eigen gevoelens
Muziek heeft verschillende Praktische functie Je doet iets met muziek:
functies dansen, marcheren, muziek
maken om geld te
verdienen, enzovoort
1.4.4 KVB- model
‘’ Muziek is in vorm gezette klank die betekenis heeft voor mensen. ‘’
Deze definitie maakt duidelijk dat muziek meer is dan alleen maar klank. Muziek heeft altijd
een vorm en een betekenis voor mensen. Dit wordt weergegeven in het: klank-vorm-
betekenismodel (KVB- model). De vijf deeldomeinen zijn gekoppeld aan het KVB- model.
Ze staan als het ware in een kring er omheen.
, H1 Muziek op de basisschool
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen
Kinderen die op de basisschool goed muziekonderwijs krijgen en zich muzikaal goed kunnen
ontwikkelen, functioneren later muzikaal veel beter: Ze zijn gevoelig voor muzikale impulsen,
bewegen goed op muziek, zingen thuis of in een koor of band en zijn in staat om actief deel
te nemen aan de muzikale cultuur. Daarnaast stimuleert muziek bepaalde hersenfuncties,
functies die je vaak nodig hebt in het dagelijks leven.
1.3 Wat gebeurt er op de basisschool?
Alle muzikale activiteiten worden in vijf verschillende domeinen onderscheiden:
1. Zingen
2. Luisteren
3. Muziek maken
4. Muziek lezen en noteren
5. Bewegen op muziek
1.3.1 Zingen
Of kinderen enthousiast of ongeïnteresseerd mee zingen hang af van, de keuze van de
liedjes en de kwaliteit van de leraar.
1.3.1 Luisteren
Kinderen luisteren graag naar muziek, naar hun eigen muziek en naar muziek van anderen.
Dit doen ze al vanaf het moment dat ze in de buik zitten. Bij muziekonderwijs gaat het erom
dat kinderen het muzikale gehoor en geheugen ontwikkelen. Bij het muzikale gehoor gaat
het om begrippen leren, waardoor ze muzikale kenmerken en structuren kunnen ervaren,
beleven en benoemen.
1.3.3 Muziek maken
Kinderen kunnen gefascineerd zijn door de klank van een voorwerp. Al experimenteren leren
ze de mogelijkheden van de materialen en instrumenten kennen, leren ze om te gaan met
de verschillende klankeigenschappen, had en zacht, lang en kort, hoog en laag.
1.3.4 Muziek lezen en noteren
Kinderen leren het schrift mee te lezen tijdens het luisteren en ze leren het te bespelen. Ze
leren hun eigen schrift te noteren, ontwerpen, lezen en spelen door gebruik te maken van
grafische notatie: eenvoudige symbolen.
1.3.5 Bewegen op muziek
Peuters en kleuters bewegen altijd mee met muziek ze maken of horen. Dit wordt
gestimuleerd in het onderwijs zodat kinderen zich beter kunnen ontwikkelen.
,1.4 Wat is muziek?
1.4.1 Klank
Klanken zijn op het gehoor te onderscheiden: had, zacht, hoog, laag, snel of langzaam. In
vaktaal wordt gezegd dat muziek kan variëren in klankduur, klankhoogte, klanksterkte en
klankkleur.
Klank: begrippen
Klankduur Maat Puls, hoofd- en
nevenaccent, maat,
maatsoorten, tweedelig en
driedelig, maatstrepen,
opmaat
Ritme Notenvorm, notenwaarden,
rusten, punt achter de noot,
waardestreep,
verbindingsboog
Tempo Tempoaanduiding,
metronoom,
tempowisselingen
Articulatie Staccato, legato,
fraseringsboog
klankhoogte Toonhoogteverschillen Notenbalk, notennamen, g-
sleutel, toonladder,
stokrichting, f- sleutel
Samenklank en melodieën Intervallen (octaaf, terts en
kwint), bourdon, akkoord,
glissando halve tonen, hele
tonen, voortekens, kruizen
en mollen
Klanksterkte Dynamiek, Italiaanse
termen, tekens voor
crescendo en decrescendo,
accenttekens
klankkleur Instrumenten en materialen snaar-, blaas-, slag- en
elektrische instrumenten,
schoolinstrumenten
Stem Sopraan, alt, tenor, bas
Ensembles en orkesten Symfonieorkest, harmonie,
fanfare, popband, big band,
trio, kwartet, koor
, 1.4.2 Vorm
De vorm van muziek wordt vooral bepaald door herhaling, contrast en variatie.
Vorm: begrippen
Vormprincipes Herhaling, contrast, variatie
Vormeenheden Motief, thema, muzikale zin
Vormtechnieken Echo, imitatie, stapelen, ostinaat
compositievormen Canon, rondo, variatievorm
1.4.3 Betekenis
Muziek verandert je stemmig, het kan je iets vertellen.
Absolute muziek: muziek waarin je geen verhaal of duidelijke verbeeldingen hoort.
Betekenis: begrippen
Muziek kan uitbeelden Geluiden en bewegingen Geluiden en bewegingen uit
de natuur, uit de omgeving,
van machines
Karakters, mensen en dieren Historische figuren, heksen,
tovenaars,
karaktertekeningen van
dieren
Gebeurtenissen en verhalen Oorlogen, persoonlijke
belevenissen, sprookjes,
jacht
Stemmingen, gevoelens en Vrolijkheid, angst, dreiging,
sfeer sentiment, macht, verdriet
Eigen betekenisgeving Associaties, fantasieën,
eigen gevoelens
Muziek heeft verschillende Praktische functie Je doet iets met muziek:
functies dansen, marcheren, muziek
maken om geld te
verdienen, enzovoort
1.4.4 KVB- model
‘’ Muziek is in vorm gezette klank die betekenis heeft voor mensen. ‘’
Deze definitie maakt duidelijk dat muziek meer is dan alleen maar klank. Muziek heeft altijd
een vorm en een betekenis voor mensen. Dit wordt weergegeven in het: klank-vorm-
betekenismodel (KVB- model). De vijf deeldomeinen zijn gekoppeld aan het KVB- model.
Ze staan als het ware in een kring er omheen.
