lOMoAR cPSD| 2374147
Samenvatting: algemene economie
DEEL 2: MACRO-ECONOMIE........................................................................................................ 6
7 Hoofdstuk 7: Productie, inkomens en bestedingen – de macro-economische benadering ..... 7
7.1 Inleiding .................................................................................................................................. 7
7.2 Productie, toegevoegde waarde en factorvergoedingen ........................................................... 7
7.2.1 Voorbeeld van toegevoegde waarde zonder voorraden .............................................................................. 8
7.3 Voorraden ............................................................................................................................... 9
7.4 Soorten factorvergoedingen .................................................................................................... 9
7.5 Bruto- versus netto-product .................................................................................................... 9
7.6 Fundamentele gelijkheid tussen (nationaal) product, (nationaal) inkomen en bestedingen (van
het nationaal product) ...................................................................................................................... 10
7.7 Macro-economische identiteiten voor een gesloten economie zonder overheid (aan de hand
van de bestedingsmethode).............................................................................................................. 10
7.8 Eenvoudige economische kringloop ....................................................................................... 11
7.9 Bruto binnenlands product, netto nationaal inkomen, binnenlandse bestedingen en
bestedingen van het binnenlands product......................................................................................... 12
7.9.1 Uitbreidingen: bestedingen bij gesloten economie met overheid ............................................................. 13
7.9.2 Uitbreidingen: bestedingen bij open economie met overheid ................................................................... 14
7.9.3 Binnenlands product, binnenlandse bestedingen en saldo lopende rekening betalingsbalans ................. 15
7.10 Financieringstekorten en overschotten .................................................................................. 15
7.11 De nationale rekeningen van België ....................................................................................... 16
7.11.1 Economische vooruitzichten .................................................................................................................. 17
7.11.2 Actualiteit ............................................................................................................................................... 18
7.12 Waarderingsproblemen ......................................................................................................... 18
7.12.1 BBP als welvaartsindicator ..................................................................................................................... 18
7.12.2 Multidimensionele meting (ter illustratie) ............................................................................................. 19
7.13 Uitschakeling van de prijsinvloed ........................................................................................... 19
, lOMoAR cPSD| 2374147
7.13.1 Hoeveelheidsindexen ............................................................................................................................. 20
7.13.2 Nominale versus reële index .................................................................................................................. 21
7.14 Impliciete prijsindex van het BBP ........................................................................................... 21
7.14.1 Het nominale en reële bbp (aan lopende en constante prijzen) ............................................................ 21
7.14.2 Inflatie..................................................................................................................................................... 23
7.15 Vergelijking tussen landen ..................................................................................................... 23
7.15.1 Lorenz-curve ........................................................................................................................................... 24
7.16 Conclusie .............................................................................................................................. 24
8 Hoofdstuk 8....................................................................................................................... 25
9 Hoofdstuk 9: Macro-economisch evenwicht op korte en lange termijn ............................... 25
9.1 Inleiding ................................................................................................................................ 25
9.2 De aggregatieve vraag(curve) ................................................................................................ 26
9.2.1 Verschuiving van de AV-curve .................................................................................................................... 27
9.3 De aggregatieve aanbod ........................................................................................................ 28
9.3.1 Korte termijn ............................................................................................................................................... 28
9.3.2 Lange termijn .............................................................................................................................................. 29
9.3.3 Van korte naar lange termijn ...................................................................................................................... 31
9.4 Macro-economisch evenwicht: vraag- en aanbodsschokken ................................................... 33
9.4.1 Vraagschokken ............................................................................................................................................ 33
9.4.2 Aanbodschokken......................................................................................................................................... 36
9.5 Besluit................................................................................................................................... 37
10 Hoofdstuk 10: Consumptie, investeringen en de aggregatieve vraag ............................... 37
10.1 Inleiding ................................................................................................................................ 37
10.1.1 Aggregatieve vraag bepaalt het inkomen ............................................................................................... 38
10.1.2 Stabiel algemeen prijspeil....................................................................................................................... 38
10.1.3 Macro-economische identiteit/evenwichtsvoorwaarde ........................................................................ 39
10.2 De consumptiefunctie en de daaruit afgeleide spaarfunctie .................................................... 39
10.2.1 De consumptiefunctie ............................................................................................................................ 39
10.2.2 De spaarfunctie ...................................................................................................................................... 41
, lOMoAR cPSD| 2374147
10.2.3 Andere bepalende factoren van consumptie ......................................................................................... 42
10.3 De investeringsfunctie ........................................................................................................... 42
10.3.1 De rol van de rentevoet .......................................................................................................................... 43
10.3.2 De rol van de afzet .................................................................................................................................. 46
10.4 Macro-economisch evenwicht ............................................................................................... 46
10.4.1 Structureel model ................................................................................................................................... 46
10.4.2 Cijfervoorbeeld ....................................................................................................................................... 47
10.4.3 Grafische voorstelling ............................................................................................................................. 48
10.4.4 Betekenis van het evenwicht.................................................................................................................. 48
10.4.5 Toepassing 10.3 ...................................................................................................................................... 48
10.5 De investeringsmultiplicator .................................................................................................. 49
10.5.1 Grafische voorstelling ............................................................................................................................. 49
10.5.2 Algemene formulering en toepassing .................................................................................................... 50
10.6 Instabiliteit in de aggregatieve vraag: het accelerator-multiplicatormodel .............................. 50
10.7 Besluit................................................................................................................................... 50
11 De budgettaire politek ................................................................................................... 50
11.1 Inleiding ................................................................................................................................ 51
11.2 Macro-economische betekenis van de overheid ..................................................................... 51
11.2.1 Ontvangsten en uitgaven van de overheid van België (2016) ................................................................ 52
11.3 Evenwichtsvoorwaarden ....................................................................................................... 52
11.3.1 Geldkringloop van een gesloten economie met overheid: .................................................................... 53
11.4 Het evenwichtsinkomen bij autonome belastingen ................................................................ 54
11.4.1 Model met forfaitaire nettobelastingen................................................................................................. 54
11.4.2 Grafische voorstelling evenwichtsinkomen ............................................................................................ 55
11.4.3 Geldkringloop van een gesloten economie met overheid ..................................................................... 56
11.5 Discretionair budgettair beleid (versus automatische stabilisatorwerking) .............................. 56
11.5.1 Dicretionair budgettair beleid ................................................................................................................ 57
11.5.2 Discretionaire budgettaire politiek ......................................................................................................... 58
Zijsprong: open economie (H14) ....................................................................................................... 59
, lOMoAR cPSD| 2374147
11.6 Automatische stabilisatoren .................................................................................................. 60
11.6.1 Model met inkomensafhankelijke nettobeslasting (gesloten economie) .............................................. 61
11.6.2 Multiplicatoren ....................................................................................................................................... 61
11.6.3 Progressieve inkomstenbelasting ........................................................................................................... 62
11.6.4 Automatische stabilisatorwerking van alternatieve belastingsstelsels .................................................. 63
11.7 Budgettaire politiek en overheidstekort ................................................................................. 63
11.7.1 Cyclisch-gecorrigeerd budgettair saldo .................................................................................................. 64
11.7.2 Stabiliteits- en groeipact (SGP) ............................................................................................................... 64
11.7.3 Verstrenging begrotingseisen Europese Unie ........................................................................................ 66
11.8 Effectiviteit van de budgettaire politiek ................................................................................. 66
11.8.1 Omvang van de budgettaire multiplicatoren ......................................................................................... 67
11.9 De overheidsschuld ............................................................................................................... 67
11.9.1 Hoe het schuldratio reduceren? ............................................................................................................. 69
11.9.2 Het cyclisch-neutraal overheidssaldo ..................................................................................................... 70
11.10 Besluit ............................................................................................................................... 71
12 De monetaire politiek .................................................................................................... 71
12.1 Inleiding ................................................................................................................................ 71
12.2 De geldhoeveelheid ............................................................................................................... 72
12.3 Het geldaanbod ..................................................................................................................... 72
12.3.1 Het aanbod van basisgeld ....................................................................................................................... 72
12.3.2 Het aanbod van giraal geld ..................................................................................................................... 74
12.3.3 Het geldaanbodmodel ............................................................................................................................ 76
12.4 De vraag naar geld................................................................................................................. 79
12.4.1 Het inkomen als determinant van de geldvraag .................................................................................... 81
12.4.2 De rentevoet als determinant van de geldvraag .................................................................................... 81
12.5 Evenwicht tussen geldvraag en geldaanbod ........................................................................... 82
12.6 Geldmarktevenwicht ............................................................................................................. 83
12.7 De monetaire politiek ............................................................................................................ 85
12.7.1 Manipuleren van de beleidsrente .......................................................................................................... 86
, lOMoAR cPSD| 2374147
12.7.2 Openmarktpolitiek ................................................................................................................................. 86
12.8 Gezamenlijk evenwicht op de geld- en goederenmarkt ........................................................... 86
12.8.1 Het evenwicht op de geldmarkt ............................................................................................................. 87
12.8.2 Het evenwicht op de goederenmarkt ..................................................................................................... 88
12.8.3 Evenwicht op geld- en goederenmarkt .................................................................................................. 89
12.9 De aggregatieve vraagcurve opnieuw bekeken ....................................................................... 91
12.10 Besluit ............................................................................................................................... 95
13 Werkloosheid, inflatie en de philips-curve ...................................................................... 95
13.1 Inleiding ................................................................................................................................ 95
13.2 Werkloosheid ........................................................................................................................ 98
13.2.1 Werkloosheid en inactiviteit................................................................................................................... 98
13.2.2 De natuurlijke werkloosheid................................................................................................................. 101
13.2.3 Veranderingen in de natuurlijke werkloosheid .................................................................................... 104
13.2.4 Afwijkingen van de natuurlijk werkloosheid: conjuncturele werkloosheid ......................................... 106
13.3 Inflatie ................................................................................................................................ 108
13.3.1 Inflatie en inflatiemaatstaven............................................................................................................... 108
13.3.2 Verklaringen voor inflatie ..................................................................................................................... 110
13.4 Philips-curve ....................................................................................................................... 112
13.5 Besluit................................................................................................................................. 115
14 De internationale economie, vrijhandel en protectie .................................................... 115
14.1 Het belang van internationale handel .................................................................................. 115
14.2 Internationale handel en de aggregatieve vraag ................................................................... 118
14.2.1 De aggregatieve vraag in een open economie met een overheid ........................................................ 118
14.2.2 Het macro-economisch evenwicht ....................................................................................................... 118
14.3 Verklaring voor internationale handen en voordelen van vrijhandel ..................................... 118
14.3.1 Theorie van de comperatieve kostenverschillen .................................................................................. 118
15 Risk assessment of the Belgian banking sector in COVID context .................................. 119
15.1 Introduction ........................................................................................................................ 119
15.2 The Belgian banking landscape ............................................................................................ 121
, lOMoAR cPSD| 2374147
15.3 State of affairs..................................................................................................................... 122
15.3.1 Belgian banks’ profitability ................................................................................................................... 123
15.3.2 Solvency ................................................................................................................................................ 124
15.3.3 Liquidity ................................................................................................................................................ 124
15.3.4 Main components of income statement .............................................................................................. 125
15.3.5 Net interest income .............................................................................................................................. 126
15.3.6 Other income and expenses ................................................................................................................. 126
15.4 The challenges ahead .......................................................................................................... 128
15.4.1 Impact of COVID-19 crisis ..................................................................................................................... 128
15.4.2 Low interest rate (LIR) environment .................................................................................................... 131
15.4.3 Real Estate market & mortgage loans .................................................................................................. 132
15.4.4 Digitisation of financial services ........................................................................................................... 133
15.4.5 Climate related risks ............................................................................................................................. 133
15.4.6 Anti-money laundering ......................................................................................................................... 134
15.5 Conclusion .......................................................................................................................... 134
16 Examenvragen ............................................................................................................. 135
DEEL 2: MACRO-ECONOMIE
Micro-economie Macro-economie
Gaat na hoe individuen en bedrijven Bekijkt het geaggregeerde niveau en
(individuele economische agenten) bestudeert vraagstukken die de economie
beslissingen nemen. als geheel beïnvloeden. (Heeft dus vnl.
betrekking op het stabilisatieprobleem.)
(Heeft dus vnl. betrekking op allocatie- en
distributieprobleem. Verklaring zoeken voor economische
aggregaten zoals nationaal product,
werkloosheid, inflatie, saldo betalingsbalans
Samenvatting: algemene economie
DEEL 2: MACRO-ECONOMIE........................................................................................................ 6
7 Hoofdstuk 7: Productie, inkomens en bestedingen – de macro-economische benadering ..... 7
7.1 Inleiding .................................................................................................................................. 7
7.2 Productie, toegevoegde waarde en factorvergoedingen ........................................................... 7
7.2.1 Voorbeeld van toegevoegde waarde zonder voorraden .............................................................................. 8
7.3 Voorraden ............................................................................................................................... 9
7.4 Soorten factorvergoedingen .................................................................................................... 9
7.5 Bruto- versus netto-product .................................................................................................... 9
7.6 Fundamentele gelijkheid tussen (nationaal) product, (nationaal) inkomen en bestedingen (van
het nationaal product) ...................................................................................................................... 10
7.7 Macro-economische identiteiten voor een gesloten economie zonder overheid (aan de hand
van de bestedingsmethode).............................................................................................................. 10
7.8 Eenvoudige economische kringloop ....................................................................................... 11
7.9 Bruto binnenlands product, netto nationaal inkomen, binnenlandse bestedingen en
bestedingen van het binnenlands product......................................................................................... 12
7.9.1 Uitbreidingen: bestedingen bij gesloten economie met overheid ............................................................. 13
7.9.2 Uitbreidingen: bestedingen bij open economie met overheid ................................................................... 14
7.9.3 Binnenlands product, binnenlandse bestedingen en saldo lopende rekening betalingsbalans ................. 15
7.10 Financieringstekorten en overschotten .................................................................................. 15
7.11 De nationale rekeningen van België ....................................................................................... 16
7.11.1 Economische vooruitzichten .................................................................................................................. 17
7.11.2 Actualiteit ............................................................................................................................................... 18
7.12 Waarderingsproblemen ......................................................................................................... 18
7.12.1 BBP als welvaartsindicator ..................................................................................................................... 18
7.12.2 Multidimensionele meting (ter illustratie) ............................................................................................. 19
7.13 Uitschakeling van de prijsinvloed ........................................................................................... 19
, lOMoAR cPSD| 2374147
7.13.1 Hoeveelheidsindexen ............................................................................................................................. 20
7.13.2 Nominale versus reële index .................................................................................................................. 21
7.14 Impliciete prijsindex van het BBP ........................................................................................... 21
7.14.1 Het nominale en reële bbp (aan lopende en constante prijzen) ............................................................ 21
7.14.2 Inflatie..................................................................................................................................................... 23
7.15 Vergelijking tussen landen ..................................................................................................... 23
7.15.1 Lorenz-curve ........................................................................................................................................... 24
7.16 Conclusie .............................................................................................................................. 24
8 Hoofdstuk 8....................................................................................................................... 25
9 Hoofdstuk 9: Macro-economisch evenwicht op korte en lange termijn ............................... 25
9.1 Inleiding ................................................................................................................................ 25
9.2 De aggregatieve vraag(curve) ................................................................................................ 26
9.2.1 Verschuiving van de AV-curve .................................................................................................................... 27
9.3 De aggregatieve aanbod ........................................................................................................ 28
9.3.1 Korte termijn ............................................................................................................................................... 28
9.3.2 Lange termijn .............................................................................................................................................. 29
9.3.3 Van korte naar lange termijn ...................................................................................................................... 31
9.4 Macro-economisch evenwicht: vraag- en aanbodsschokken ................................................... 33
9.4.1 Vraagschokken ............................................................................................................................................ 33
9.4.2 Aanbodschokken......................................................................................................................................... 36
9.5 Besluit................................................................................................................................... 37
10 Hoofdstuk 10: Consumptie, investeringen en de aggregatieve vraag ............................... 37
10.1 Inleiding ................................................................................................................................ 37
10.1.1 Aggregatieve vraag bepaalt het inkomen ............................................................................................... 38
10.1.2 Stabiel algemeen prijspeil....................................................................................................................... 38
10.1.3 Macro-economische identiteit/evenwichtsvoorwaarde ........................................................................ 39
10.2 De consumptiefunctie en de daaruit afgeleide spaarfunctie .................................................... 39
10.2.1 De consumptiefunctie ............................................................................................................................ 39
10.2.2 De spaarfunctie ...................................................................................................................................... 41
, lOMoAR cPSD| 2374147
10.2.3 Andere bepalende factoren van consumptie ......................................................................................... 42
10.3 De investeringsfunctie ........................................................................................................... 42
10.3.1 De rol van de rentevoet .......................................................................................................................... 43
10.3.2 De rol van de afzet .................................................................................................................................. 46
10.4 Macro-economisch evenwicht ............................................................................................... 46
10.4.1 Structureel model ................................................................................................................................... 46
10.4.2 Cijfervoorbeeld ....................................................................................................................................... 47
10.4.3 Grafische voorstelling ............................................................................................................................. 48
10.4.4 Betekenis van het evenwicht.................................................................................................................. 48
10.4.5 Toepassing 10.3 ...................................................................................................................................... 48
10.5 De investeringsmultiplicator .................................................................................................. 49
10.5.1 Grafische voorstelling ............................................................................................................................. 49
10.5.2 Algemene formulering en toepassing .................................................................................................... 50
10.6 Instabiliteit in de aggregatieve vraag: het accelerator-multiplicatormodel .............................. 50
10.7 Besluit................................................................................................................................... 50
11 De budgettaire politek ................................................................................................... 50
11.1 Inleiding ................................................................................................................................ 51
11.2 Macro-economische betekenis van de overheid ..................................................................... 51
11.2.1 Ontvangsten en uitgaven van de overheid van België (2016) ................................................................ 52
11.3 Evenwichtsvoorwaarden ....................................................................................................... 52
11.3.1 Geldkringloop van een gesloten economie met overheid: .................................................................... 53
11.4 Het evenwichtsinkomen bij autonome belastingen ................................................................ 54
11.4.1 Model met forfaitaire nettobelastingen................................................................................................. 54
11.4.2 Grafische voorstelling evenwichtsinkomen ............................................................................................ 55
11.4.3 Geldkringloop van een gesloten economie met overheid ..................................................................... 56
11.5 Discretionair budgettair beleid (versus automatische stabilisatorwerking) .............................. 56
11.5.1 Dicretionair budgettair beleid ................................................................................................................ 57
11.5.2 Discretionaire budgettaire politiek ......................................................................................................... 58
Zijsprong: open economie (H14) ....................................................................................................... 59
, lOMoAR cPSD| 2374147
11.6 Automatische stabilisatoren .................................................................................................. 60
11.6.1 Model met inkomensafhankelijke nettobeslasting (gesloten economie) .............................................. 61
11.6.2 Multiplicatoren ....................................................................................................................................... 61
11.6.3 Progressieve inkomstenbelasting ........................................................................................................... 62
11.6.4 Automatische stabilisatorwerking van alternatieve belastingsstelsels .................................................. 63
11.7 Budgettaire politiek en overheidstekort ................................................................................. 63
11.7.1 Cyclisch-gecorrigeerd budgettair saldo .................................................................................................. 64
11.7.2 Stabiliteits- en groeipact (SGP) ............................................................................................................... 64
11.7.3 Verstrenging begrotingseisen Europese Unie ........................................................................................ 66
11.8 Effectiviteit van de budgettaire politiek ................................................................................. 66
11.8.1 Omvang van de budgettaire multiplicatoren ......................................................................................... 67
11.9 De overheidsschuld ............................................................................................................... 67
11.9.1 Hoe het schuldratio reduceren? ............................................................................................................. 69
11.9.2 Het cyclisch-neutraal overheidssaldo ..................................................................................................... 70
11.10 Besluit ............................................................................................................................... 71
12 De monetaire politiek .................................................................................................... 71
12.1 Inleiding ................................................................................................................................ 71
12.2 De geldhoeveelheid ............................................................................................................... 72
12.3 Het geldaanbod ..................................................................................................................... 72
12.3.1 Het aanbod van basisgeld ....................................................................................................................... 72
12.3.2 Het aanbod van giraal geld ..................................................................................................................... 74
12.3.3 Het geldaanbodmodel ............................................................................................................................ 76
12.4 De vraag naar geld................................................................................................................. 79
12.4.1 Het inkomen als determinant van de geldvraag .................................................................................... 81
12.4.2 De rentevoet als determinant van de geldvraag .................................................................................... 81
12.5 Evenwicht tussen geldvraag en geldaanbod ........................................................................... 82
12.6 Geldmarktevenwicht ............................................................................................................. 83
12.7 De monetaire politiek ............................................................................................................ 85
12.7.1 Manipuleren van de beleidsrente .......................................................................................................... 86
, lOMoAR cPSD| 2374147
12.7.2 Openmarktpolitiek ................................................................................................................................. 86
12.8 Gezamenlijk evenwicht op de geld- en goederenmarkt ........................................................... 86
12.8.1 Het evenwicht op de geldmarkt ............................................................................................................. 87
12.8.2 Het evenwicht op de goederenmarkt ..................................................................................................... 88
12.8.3 Evenwicht op geld- en goederenmarkt .................................................................................................. 89
12.9 De aggregatieve vraagcurve opnieuw bekeken ....................................................................... 91
12.10 Besluit ............................................................................................................................... 95
13 Werkloosheid, inflatie en de philips-curve ...................................................................... 95
13.1 Inleiding ................................................................................................................................ 95
13.2 Werkloosheid ........................................................................................................................ 98
13.2.1 Werkloosheid en inactiviteit................................................................................................................... 98
13.2.2 De natuurlijke werkloosheid................................................................................................................. 101
13.2.3 Veranderingen in de natuurlijke werkloosheid .................................................................................... 104
13.2.4 Afwijkingen van de natuurlijk werkloosheid: conjuncturele werkloosheid ......................................... 106
13.3 Inflatie ................................................................................................................................ 108
13.3.1 Inflatie en inflatiemaatstaven............................................................................................................... 108
13.3.2 Verklaringen voor inflatie ..................................................................................................................... 110
13.4 Philips-curve ....................................................................................................................... 112
13.5 Besluit................................................................................................................................. 115
14 De internationale economie, vrijhandel en protectie .................................................... 115
14.1 Het belang van internationale handel .................................................................................. 115
14.2 Internationale handel en de aggregatieve vraag ................................................................... 118
14.2.1 De aggregatieve vraag in een open economie met een overheid ........................................................ 118
14.2.2 Het macro-economisch evenwicht ....................................................................................................... 118
14.3 Verklaring voor internationale handen en voordelen van vrijhandel ..................................... 118
14.3.1 Theorie van de comperatieve kostenverschillen .................................................................................. 118
15 Risk assessment of the Belgian banking sector in COVID context .................................. 119
15.1 Introduction ........................................................................................................................ 119
15.2 The Belgian banking landscape ............................................................................................ 121
, lOMoAR cPSD| 2374147
15.3 State of affairs..................................................................................................................... 122
15.3.1 Belgian banks’ profitability ................................................................................................................... 123
15.3.2 Solvency ................................................................................................................................................ 124
15.3.3 Liquidity ................................................................................................................................................ 124
15.3.4 Main components of income statement .............................................................................................. 125
15.3.5 Net interest income .............................................................................................................................. 126
15.3.6 Other income and expenses ................................................................................................................. 126
15.4 The challenges ahead .......................................................................................................... 128
15.4.1 Impact of COVID-19 crisis ..................................................................................................................... 128
15.4.2 Low interest rate (LIR) environment .................................................................................................... 131
15.4.3 Real Estate market & mortgage loans .................................................................................................. 132
15.4.4 Digitisation of financial services ........................................................................................................... 133
15.4.5 Climate related risks ............................................................................................................................. 133
15.4.6 Anti-money laundering ......................................................................................................................... 134
15.5 Conclusion .......................................................................................................................... 134
16 Examenvragen ............................................................................................................. 135
DEEL 2: MACRO-ECONOMIE
Micro-economie Macro-economie
Gaat na hoe individuen en bedrijven Bekijkt het geaggregeerde niveau en
(individuele economische agenten) bestudeert vraagstukken die de economie
beslissingen nemen. als geheel beïnvloeden. (Heeft dus vnl.
betrekking op het stabilisatieprobleem.)
(Heeft dus vnl. betrekking op allocatie- en
distributieprobleem. Verklaring zoeken voor economische
aggregaten zoals nationaal product,
werkloosheid, inflatie, saldo betalingsbalans