Internationaal Privaat Recht (IPR) – Vermogensrecht
Hoorcollege 1 Inleiding
Literatuur
Strikwerda/Schaafsma 2-7, 9-14, 16-26, 28-32, 94-108, 109-110, 112-118, 131-136
Wet- en regelgeving
Weens Verdragenverdrag 1969
Verdrag betreffende de werking van de EU
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
Boek 10, Burgerlijk Wetboek
Vaststelling en invoeringswet Boek 10 BW
Internationaal privaatrecht
Structuur van de kennisclip
1. Kennismaking van het IPR
2. Hoofdonderwerpen van het IPR
3. Aangrenzende rechtsgebieden
4. Bronnen van het IPR
5. IPR-casus oplossen (eigen methodologie!)
Wat is het IPR? Waar gaat het om? IPR Internationaal Privaat Recht
INTERNATIONALE zaken
PRIVATE geschillen
RECHTELIJKE aard
Voorbeeld 1 Nederlandse supporters gaan naar voetbalwedstrijd in Rome, na afloop van de
wedstrijd terroriseren ze de boel en slopen ze winkels. De Italiaanse winkeleigenaars willen
hun schadeverhalen op de Nederlandse hooligans. Het probleem is echter dat deze in
Nederland wonen. Waar moeten de winkeliers naar de rechter? Italië of Nederland?
Voorbeeld 2 U woont in Nederland en wil een auto kopen in Frankrijk. U gaat naar
Frankrijk en koopt de auto, rijdt de auto naar Nederland. Na een maand of 6 komt u erachter
dat de auto mankementen heeft. U wil graag de koop ontbinden. De Franse autoverkoper geeft
aan dat dat niet gaat volgens het Franse recht. U wil graag een beroep doen op het
Nederlandse recht waarin dit wel kan. Welk recht moet u in casu gebruiken?
Voorbeeld 3 Stel we hebben een winkel in Duitsland gevestigd. De winkel stuurt een
medewerker naar Engeland om daar voor een paar maanden werkzaam te zijn. Op het moment
dat de werknemer in Engeland is aangekomen, krijgt hij een bericht van zijn werkgever dat
het arbeidscontract is beëindigd. De werknemer wil dit aanvechten in Engeland, de rechter
daar besluit dat die beëindiging onterecht is. Daarnaast oordeelt de rechter dat de werknemer
recht heeft op schadevergoeding. Die Engelse beslissing moet ten uitvoer worden gelegd in
Duitsland. De vraag is dan, moet dan die beslissing ook door de Duitse rechter worden
erkend?
In deze drie voorbeelden zien we 3 hoofdonderwerpen terug
1. Bevoegdheid (van de rechter)
2. Toepasselijk recht
3. Erkenning en tenuitvoerlegging
,Daarnaast zien we nog een aantal andere onderwerpen die ook betrekking hebben op het
internationaal privaat recht
Administratieve samenwerking (dit verspoedigd de communicatie als er sprake is van
een internationaal geschil)
Procesrecht
o Betekening (hoe kunnen we documenten over de grens betekenen)
o Bewijs (bewijs vergaren in het buitenland)
Terminologie Wat we zien is dat bij die eerste 2 hoofdonderwerpen, we ook andere
terminologie gebruiken.
Bevoegdheid ‘forum’
o Forum delicti (de rechter in het land waar het heeft plaatsgevonden)
o Form rei sitae (de rechter van het land waar het goed zich bevindt)
o Forumkeuze welke rechter bevoegd is
Toepasselijk recht ‘lex’
o Lex loci delicti (het recht van het land waar de onrechtmatige daad heeft
plaatsgevonden)
o Lex rei sitae (het recht van het land waar het goed zich bevindt)
o Rechtskeuze welk recht van toepassing is
IPR vragen
Bevoegdheid
Toepasselijk recht
Erkenning en tenuitvoerlegging
Administratieve samenwerking
Het is belangrijk om te beseffen dat het internationaal privaatrecht, een nationaal onderwerp
is. Ieder land kent zijn eigen rechten van privaatrecht. Over de jaren heen hebben echter
internationale organisaties gezien dat dat wel tot problemen kon leiden. Dus er was
harmonisatie nodig, in toenemende mate leidde dat tot internationale verdragen om die
nationale regels te unificeren.
Aangrenzende gebieden
Nationaliteitsrecht
Interregionaal recht (denk aan NL en Aruba)
Rechtsvergelijking
Geünificeerd materieel recht (Weens koopverdrag bijv.)
Internationaal publiekrecht
Immigratierecht
Bronnen van IPR
Wat we zien is dat er 3 verschillende niveaus zijn van bronnen
o EU-instrumenten (meestal verordeningen)
o Internationale instrumenten (meestal verdragen)
o Door de Haagse Conferentie van het IPR, opgericht in 1833 om het
grensoverschrijdende handelingsverkeer makkelijker en uniformer te maken
o Nationale bronnen
1) Wetten (e.g. Boek 10 BW)
2) Ongeschreven recht (zoals vaak in common law landen)
3) Gewoonterecht (e.g. US Restatement)
,Maar als we dus internationale instrumenten hebben in de vorm van een verdrag
Deze is niet altijd van toepassing. Het kan zijn dat het verdrag wel van kracht is, vanaf het
moment dat een land het heeft geratificeerd. Maar de vraag die wij als IPR-juristen moeten
beantwoorden is, of dat verdrag ook van toepassing is op de casus die wij moeten oplossen.
Toepassingsgebieden de vragen die we moeten analyseren om te bepalen of we een
verdrag kunnen toepassen. Valt onze casus binnen de toepassingsgebieden van ons verdrag?
Materiële toepassingsgebied onderwerp (welke onderwerpen vallen onder de
regeling van het verdrag)
Formele toepassingsgebied ruimte (bijv. enkel van toepassing op het grondgebied
van verdragsluitende staten, of nationaliteiten. Het kan ook universeel zijn, geen
beperking in het formele toepassingsgebied)
Temporele toepassingsgebied tijd (datum waarop het instrument in werking is
getreden, en het moment die van belang is voor het temporele toepassingsgebied
bijv. moment dat de procedure ingesteld bij de rechtbank, of zitting, of opstellen van
het contract etc.)
Deze drie vragen moet je jezelf altijd stellen om te bepalen of een instrument van toepassing
is op jouw casus.
Meerdere bronnen
Als meerdere bronnen van toepassing zijn, dan hebben we het probleem van samenloop
Dan hebben we verschillende regels om dit probleem op te lossen
Samenloop internationaal instrument en nationale bron
o Art. 93/94 Grondwet het Internationaal instrument gaat voor.
Samenloop van 2 verdragen
o Terugvallen op de regels van het internationaal publiekrecht Weens
Verdragenverdrag (nieuwste verdrag voor, of lex speciales derogeert lex
generalis)
Samenloop van een verdrag en een verordening
o Samenloop wordt in dit geval in het instrument zelf, in het meest recente
instrument wordt dan dus meestal aangegeven, in welke situaties het
instrument voorrang claimt.
Hoe los je nou IPR vragen op?
7 stappenplan Methodologie
1) Internationale feiten
2) Kwalificatie (aanduiden van het probleem echtscheidingsrecht, contractenrecht etc)
3) IPR vraag (bevoegdheid van de rechter, toepasselijk recht of erkenning)
4) Bronnen (welke bronnen zijn van toepassing om deze vragen op te lossen)
5) Toepassingsgebieden (materiële, formele en temporele)
6) Samenloop (meerdere bronnen, welke gebruiken we?)
7) Toepassing van de bron
, Werkcollege 1 Inleiding
Wat is het IPR?
Internationale zaken
o Wanneer mag je je geschil bij de Nederlandse rechter voorleggen als je een
andere nationaliteit hebt? Een contract zou je ook kunnen onderwerpen aan het
Duitse recht, bij 2 Nederlandse partijen, zou dat dan mogen? Kan je
buitenlandse gedaagde in Nederland gaan dagvaarden?
Private geschillen
o Publiekrecht en strafrecht vallen hier niet onder. Schadevergoeding uit
strafrechtelijke gedragingen komen civielrechtelijk wel naar voren in het IPR.
Staatsrechtelijke geschillen vallen ook niet onder het IPR.
Rechtelijke aard
o Juridische geschillen
Voorbeeld 1 Bevoegdheid
Nederlandse voetbalsupporters die in Italië winkels slopen. Welke rechter is bevoegd? De
Nederlandse vraag is bevoegd. De rechter uit welk land is bevoegd om dit geschil te horen?
Maar welke rechter in Nederland is dan bevoegd? Hier gaat het om nationale bevoegdheid. De
Italiaanse winkeliers willen natuurlijk liever in Italië procederen, dit bespaart kosten en is
makkelijker om het proces te volgen door de taal.
Voorbeeld 2 Toepasselijk recht
Het feit dat je in Italië gaat procederen betekent niet dat de Italiaanse rechter Italiaans recht
gaat toepassen. De vraag is hier dus welk recht is van toepassing?
In common law is het zo, dat wanneer de Engelse rechter bevoegd is, hij ook Engels recht
gaat toepassen. Bevoegdheid speelt daar dus een belangrijke rol. Als je in Nederland bevoegd
bent mag je die bevoegdheid bijna nooit afstaan. Forum non conveniens ondanks het feit
dat je bevoegd bent mag je van die bevoegdheid afstand nemen, dit is iets Engels en komt in
Nederland dus niet voor (voorbeeld Owusu). In Nederland kennen we dit niet.
Voorbeeld 3 Erkenning en tenuitvoerlegging
Is er al een beslissing genomen? Als deze komt van een ander land, dan moet je hem nog
tenuitvoerleggen in dat andere land. Een Nederlandse uitspraak heeft rechtskracht in
Nederland. Geen betekenis aan vreemde vonnissen, je moet eerst kijken in internationale
instrumenten of het daar in staat geregeld, daarna pas naar het nationale recht.
Erkenning is een statuskwestie. Erkennen dat iemand in een land gescheiden is en dat
automatisch in een ander land ook wordt geaccepteerd.
Declaratoir vonnis = status (meestal in familierechtelijke geschillen). Wil je er
rechtsgevolg aan toekennen dan heb je te maken met tenuitvoerlegging.
Condemnatoir vonnis = gebod of een verbod, veroordeling tot geven doen of nalaten.
Maar buiten beslissingen hebben we ook nog te maken met erkenning en
tenuitvoerlegging van rechtshandelingen en rechtsfeiten (voorbeeld aktes).
Hoorcollege 1 Inleiding
Literatuur
Strikwerda/Schaafsma 2-7, 9-14, 16-26, 28-32, 94-108, 109-110, 112-118, 131-136
Wet- en regelgeving
Weens Verdragenverdrag 1969
Verdrag betreffende de werking van de EU
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
Boek 10, Burgerlijk Wetboek
Vaststelling en invoeringswet Boek 10 BW
Internationaal privaatrecht
Structuur van de kennisclip
1. Kennismaking van het IPR
2. Hoofdonderwerpen van het IPR
3. Aangrenzende rechtsgebieden
4. Bronnen van het IPR
5. IPR-casus oplossen (eigen methodologie!)
Wat is het IPR? Waar gaat het om? IPR Internationaal Privaat Recht
INTERNATIONALE zaken
PRIVATE geschillen
RECHTELIJKE aard
Voorbeeld 1 Nederlandse supporters gaan naar voetbalwedstrijd in Rome, na afloop van de
wedstrijd terroriseren ze de boel en slopen ze winkels. De Italiaanse winkeleigenaars willen
hun schadeverhalen op de Nederlandse hooligans. Het probleem is echter dat deze in
Nederland wonen. Waar moeten de winkeliers naar de rechter? Italië of Nederland?
Voorbeeld 2 U woont in Nederland en wil een auto kopen in Frankrijk. U gaat naar
Frankrijk en koopt de auto, rijdt de auto naar Nederland. Na een maand of 6 komt u erachter
dat de auto mankementen heeft. U wil graag de koop ontbinden. De Franse autoverkoper geeft
aan dat dat niet gaat volgens het Franse recht. U wil graag een beroep doen op het
Nederlandse recht waarin dit wel kan. Welk recht moet u in casu gebruiken?
Voorbeeld 3 Stel we hebben een winkel in Duitsland gevestigd. De winkel stuurt een
medewerker naar Engeland om daar voor een paar maanden werkzaam te zijn. Op het moment
dat de werknemer in Engeland is aangekomen, krijgt hij een bericht van zijn werkgever dat
het arbeidscontract is beëindigd. De werknemer wil dit aanvechten in Engeland, de rechter
daar besluit dat die beëindiging onterecht is. Daarnaast oordeelt de rechter dat de werknemer
recht heeft op schadevergoeding. Die Engelse beslissing moet ten uitvoer worden gelegd in
Duitsland. De vraag is dan, moet dan die beslissing ook door de Duitse rechter worden
erkend?
In deze drie voorbeelden zien we 3 hoofdonderwerpen terug
1. Bevoegdheid (van de rechter)
2. Toepasselijk recht
3. Erkenning en tenuitvoerlegging
,Daarnaast zien we nog een aantal andere onderwerpen die ook betrekking hebben op het
internationaal privaat recht
Administratieve samenwerking (dit verspoedigd de communicatie als er sprake is van
een internationaal geschil)
Procesrecht
o Betekening (hoe kunnen we documenten over de grens betekenen)
o Bewijs (bewijs vergaren in het buitenland)
Terminologie Wat we zien is dat bij die eerste 2 hoofdonderwerpen, we ook andere
terminologie gebruiken.
Bevoegdheid ‘forum’
o Forum delicti (de rechter in het land waar het heeft plaatsgevonden)
o Form rei sitae (de rechter van het land waar het goed zich bevindt)
o Forumkeuze welke rechter bevoegd is
Toepasselijk recht ‘lex’
o Lex loci delicti (het recht van het land waar de onrechtmatige daad heeft
plaatsgevonden)
o Lex rei sitae (het recht van het land waar het goed zich bevindt)
o Rechtskeuze welk recht van toepassing is
IPR vragen
Bevoegdheid
Toepasselijk recht
Erkenning en tenuitvoerlegging
Administratieve samenwerking
Het is belangrijk om te beseffen dat het internationaal privaatrecht, een nationaal onderwerp
is. Ieder land kent zijn eigen rechten van privaatrecht. Over de jaren heen hebben echter
internationale organisaties gezien dat dat wel tot problemen kon leiden. Dus er was
harmonisatie nodig, in toenemende mate leidde dat tot internationale verdragen om die
nationale regels te unificeren.
Aangrenzende gebieden
Nationaliteitsrecht
Interregionaal recht (denk aan NL en Aruba)
Rechtsvergelijking
Geünificeerd materieel recht (Weens koopverdrag bijv.)
Internationaal publiekrecht
Immigratierecht
Bronnen van IPR
Wat we zien is dat er 3 verschillende niveaus zijn van bronnen
o EU-instrumenten (meestal verordeningen)
o Internationale instrumenten (meestal verdragen)
o Door de Haagse Conferentie van het IPR, opgericht in 1833 om het
grensoverschrijdende handelingsverkeer makkelijker en uniformer te maken
o Nationale bronnen
1) Wetten (e.g. Boek 10 BW)
2) Ongeschreven recht (zoals vaak in common law landen)
3) Gewoonterecht (e.g. US Restatement)
,Maar als we dus internationale instrumenten hebben in de vorm van een verdrag
Deze is niet altijd van toepassing. Het kan zijn dat het verdrag wel van kracht is, vanaf het
moment dat een land het heeft geratificeerd. Maar de vraag die wij als IPR-juristen moeten
beantwoorden is, of dat verdrag ook van toepassing is op de casus die wij moeten oplossen.
Toepassingsgebieden de vragen die we moeten analyseren om te bepalen of we een
verdrag kunnen toepassen. Valt onze casus binnen de toepassingsgebieden van ons verdrag?
Materiële toepassingsgebied onderwerp (welke onderwerpen vallen onder de
regeling van het verdrag)
Formele toepassingsgebied ruimte (bijv. enkel van toepassing op het grondgebied
van verdragsluitende staten, of nationaliteiten. Het kan ook universeel zijn, geen
beperking in het formele toepassingsgebied)
Temporele toepassingsgebied tijd (datum waarop het instrument in werking is
getreden, en het moment die van belang is voor het temporele toepassingsgebied
bijv. moment dat de procedure ingesteld bij de rechtbank, of zitting, of opstellen van
het contract etc.)
Deze drie vragen moet je jezelf altijd stellen om te bepalen of een instrument van toepassing
is op jouw casus.
Meerdere bronnen
Als meerdere bronnen van toepassing zijn, dan hebben we het probleem van samenloop
Dan hebben we verschillende regels om dit probleem op te lossen
Samenloop internationaal instrument en nationale bron
o Art. 93/94 Grondwet het Internationaal instrument gaat voor.
Samenloop van 2 verdragen
o Terugvallen op de regels van het internationaal publiekrecht Weens
Verdragenverdrag (nieuwste verdrag voor, of lex speciales derogeert lex
generalis)
Samenloop van een verdrag en een verordening
o Samenloop wordt in dit geval in het instrument zelf, in het meest recente
instrument wordt dan dus meestal aangegeven, in welke situaties het
instrument voorrang claimt.
Hoe los je nou IPR vragen op?
7 stappenplan Methodologie
1) Internationale feiten
2) Kwalificatie (aanduiden van het probleem echtscheidingsrecht, contractenrecht etc)
3) IPR vraag (bevoegdheid van de rechter, toepasselijk recht of erkenning)
4) Bronnen (welke bronnen zijn van toepassing om deze vragen op te lossen)
5) Toepassingsgebieden (materiële, formele en temporele)
6) Samenloop (meerdere bronnen, welke gebruiken we?)
7) Toepassing van de bron
, Werkcollege 1 Inleiding
Wat is het IPR?
Internationale zaken
o Wanneer mag je je geschil bij de Nederlandse rechter voorleggen als je een
andere nationaliteit hebt? Een contract zou je ook kunnen onderwerpen aan het
Duitse recht, bij 2 Nederlandse partijen, zou dat dan mogen? Kan je
buitenlandse gedaagde in Nederland gaan dagvaarden?
Private geschillen
o Publiekrecht en strafrecht vallen hier niet onder. Schadevergoeding uit
strafrechtelijke gedragingen komen civielrechtelijk wel naar voren in het IPR.
Staatsrechtelijke geschillen vallen ook niet onder het IPR.
Rechtelijke aard
o Juridische geschillen
Voorbeeld 1 Bevoegdheid
Nederlandse voetbalsupporters die in Italië winkels slopen. Welke rechter is bevoegd? De
Nederlandse vraag is bevoegd. De rechter uit welk land is bevoegd om dit geschil te horen?
Maar welke rechter in Nederland is dan bevoegd? Hier gaat het om nationale bevoegdheid. De
Italiaanse winkeliers willen natuurlijk liever in Italië procederen, dit bespaart kosten en is
makkelijker om het proces te volgen door de taal.
Voorbeeld 2 Toepasselijk recht
Het feit dat je in Italië gaat procederen betekent niet dat de Italiaanse rechter Italiaans recht
gaat toepassen. De vraag is hier dus welk recht is van toepassing?
In common law is het zo, dat wanneer de Engelse rechter bevoegd is, hij ook Engels recht
gaat toepassen. Bevoegdheid speelt daar dus een belangrijke rol. Als je in Nederland bevoegd
bent mag je die bevoegdheid bijna nooit afstaan. Forum non conveniens ondanks het feit
dat je bevoegd bent mag je van die bevoegdheid afstand nemen, dit is iets Engels en komt in
Nederland dus niet voor (voorbeeld Owusu). In Nederland kennen we dit niet.
Voorbeeld 3 Erkenning en tenuitvoerlegging
Is er al een beslissing genomen? Als deze komt van een ander land, dan moet je hem nog
tenuitvoerleggen in dat andere land. Een Nederlandse uitspraak heeft rechtskracht in
Nederland. Geen betekenis aan vreemde vonnissen, je moet eerst kijken in internationale
instrumenten of het daar in staat geregeld, daarna pas naar het nationale recht.
Erkenning is een statuskwestie. Erkennen dat iemand in een land gescheiden is en dat
automatisch in een ander land ook wordt geaccepteerd.
Declaratoir vonnis = status (meestal in familierechtelijke geschillen). Wil je er
rechtsgevolg aan toekennen dan heb je te maken met tenuitvoerlegging.
Condemnatoir vonnis = gebod of een verbod, veroordeling tot geven doen of nalaten.
Maar buiten beslissingen hebben we ook nog te maken met erkenning en
tenuitvoerlegging van rechtshandelingen en rechtsfeiten (voorbeeld aktes).
