Praktisch Internationaal Recht
Hoofdstuk 5
5.1
Een verdrag kan worden gesloten tussen 2 staten (bilateraal verdrag) of tussen meer dan 2 staten
(multilateraal verdrag).
Maar er kan ook een verdrag worden gesloten tussen een staat en een internationale organisatie
(gemengd verdrag).
De meeste regels voor verdragen komen voort uit het gewoonterecht en zijn uiteindelijk
gecodificeerd in het Verdrag van Wenen inzake het Verdragenrecht (WVV).
Verdrag van Wenen= 45 staten sloten een verdrag waarin de spelregels van het verdragenrecht
werden gecodificeerd die tot dan toe voornamelijk gewoonterechtelijk van aard waren.
Verdrag = internationale schriftelijke overeenkomst tussen staten, die wordt gereguleerd door
internationaal recht, ongeacht f dit is vastgelegd in één of meer aan elkaar verwante instrumenten
en ongeacht hoe die overeenkomst wordt genoemd (art. 2 WVV)
Elke op rechtsgevolg gerichte overeenkomst die is gesloten tussen een of meer
internationaalrechtelijke rechtssubjecten en die wordt beheerst door het internationale
recht.
,Op de schriftelijke overeenkomst tussen staten is het volkenrecht van toepassing.
Het volkenrecht (internationale recht) bepaalt dus hoe verdragen tot stand komen en wanneer
staten eraan gebonden zijn.
Met het volkenrecht wordt het WVV bedoeld wat betreft de regels voor de landen die hierbij
aangesloten zijn en het gewoonterecht wat betreft de regels die niet zijn gecodificeerd en de staten
die zich niet aan het WVV hebben verbonden.
De nationale wetgeving van staten bepaalt dus niet hoe een verdrag tot stand komt, noch of een
staat eraan gebonden is.
Het doet er ook niet toe hoe die schriftelijke overeenkomst tussen staten heet.
Handvest, akte, statuur, protocol, conventie of gewoon verdrag.
Conclusie = verdragen zijn vormvrij!
Staten zijn alleen gebonden aan verdragen wanneer zij hun instemming hebben gegeven om
gebonden te zijn (art. 11 WVV).
Wanneer uit het document niet blijkt dat de staten de wil hebben om gebonden te zijn, is er geen
sprake van een verdrag.
Dat het WVV met name gewoonterecht heeft vastgelegd, heeft tot gevolg dat staten die geen partij
zijn bij dit verdrag wel aan het gewoonterecht gebonden zijn.
Het WVV speelt een subsidiaire rol, want het WVV is pas van toepassing als een rechtsvraag over een
onderdeel van een verdrag ontstaat waarin dat verdrag zelf niet voorziet.
5.2
Er zijn geen regels voor de procedures waarin verdragen tot stand komen, noch voor wat betreft de
vorm, noch voor wat betreft de hoeveelheid staten die partij zijn.
Soms blijven partijen bij hun standpunt en wil men geen concessies doen over de tekst.
In dat geval kan het maken van een voorbehoud uitkomst bieden. Staten zijn dan niet gebonden aan
het artikel in het verdrag waar een voorbehoud is gemaakt.
In de meeste gevallen komen verdragen tot stand na onderhandelingen (bilaterale of multilaterale).
Veel van die multilaterale onderhandelingen komen tot stand door toedoen van internationale
organisaties en door lobby’s.
De vraag is wie namens de staten onderhandelen en wie uiteindelijk mogen ondertekenen
(art. 7 WVV).
Het is logisch dat juist regeringshoofden en -leden bevoegd zijn om verdragen te sluiten, want zij
behoren immers tot de uitvoerende macht.
, Wanneer men het eens wordt over de inhoud van een verdrag gaat men over tot ondertekening.
Na ondertekening is het verdrag gesloten.
De inhoud staat nu dus vast en kan nu niet meer worden gewijzigd.
Met de ondertekening treedt het verdrag vaak niet METEEN in werking. Dit heeft te maken mat
nationale staatsrechtelijke procedures van de staten.
De eenieder verbindende bepalingen hebben voorrang op de Nederlandse wetgeving als de
Nederlandse wet in strijd is met die eenieder verbindende bepalingen.
Het zou ongewenst zijn als de regering op deze manier Nederlands grootste wetten opzij zou kunnen
zetten door verdragen te sluiten die afwijken van de Nederlandse wetgeving.
Dit geldt voor meer staten.
Stemt de Staten-Generaal in met de verdragstekst die de staten hebben gesloten, dan kan de
regering verklaren dat Nederland voortaan aan het verdrag gebonden wil worden door conform
artikel 14 WVV een akte van ratificatie (bekrachtiging) toe te sturen aan de depositaris van het
verdrag.
Wil Nederland gebonden worden aan een verdrag dat het eerder niet gesloten heeft, dan spreken we
niet van bekrachtiging, maar van toetreding (art. 15 WVV).
Waar bilaterale verdragen in werking treden nadat beide staten het verdrag hebben bekrachtigd,
treden multilaterale verdragen meestal pas in werking als een minimumaantal staten partij is
geworden bij het verdrag (door bekrachtiging of goedkeuring).
Dit dient ertoe om voldoende draagvlak voor een verdrag te verkrijgen.
Als een verdrag na ondertekening nog moet worden bekrachtigd, betekent dit niet dat staten (nog)
helemaal niet zouden zijn gebonden aan het verdrag (art. 18 WVV).
Artikel 18 WVV = schrijft voor dat staten verplicht zijn zich te onthouden van handelingen die een
verdrag zijn voorwerp en zijn doel zouden ontnemen als die staat het verdrag heeft ondertekend
onder voorbehoud van bekrachtiging.
Hoofdstuk 5
5.1
Een verdrag kan worden gesloten tussen 2 staten (bilateraal verdrag) of tussen meer dan 2 staten
(multilateraal verdrag).
Maar er kan ook een verdrag worden gesloten tussen een staat en een internationale organisatie
(gemengd verdrag).
De meeste regels voor verdragen komen voort uit het gewoonterecht en zijn uiteindelijk
gecodificeerd in het Verdrag van Wenen inzake het Verdragenrecht (WVV).
Verdrag van Wenen= 45 staten sloten een verdrag waarin de spelregels van het verdragenrecht
werden gecodificeerd die tot dan toe voornamelijk gewoonterechtelijk van aard waren.
Verdrag = internationale schriftelijke overeenkomst tussen staten, die wordt gereguleerd door
internationaal recht, ongeacht f dit is vastgelegd in één of meer aan elkaar verwante instrumenten
en ongeacht hoe die overeenkomst wordt genoemd (art. 2 WVV)
Elke op rechtsgevolg gerichte overeenkomst die is gesloten tussen een of meer
internationaalrechtelijke rechtssubjecten en die wordt beheerst door het internationale
recht.
,Op de schriftelijke overeenkomst tussen staten is het volkenrecht van toepassing.
Het volkenrecht (internationale recht) bepaalt dus hoe verdragen tot stand komen en wanneer
staten eraan gebonden zijn.
Met het volkenrecht wordt het WVV bedoeld wat betreft de regels voor de landen die hierbij
aangesloten zijn en het gewoonterecht wat betreft de regels die niet zijn gecodificeerd en de staten
die zich niet aan het WVV hebben verbonden.
De nationale wetgeving van staten bepaalt dus niet hoe een verdrag tot stand komt, noch of een
staat eraan gebonden is.
Het doet er ook niet toe hoe die schriftelijke overeenkomst tussen staten heet.
Handvest, akte, statuur, protocol, conventie of gewoon verdrag.
Conclusie = verdragen zijn vormvrij!
Staten zijn alleen gebonden aan verdragen wanneer zij hun instemming hebben gegeven om
gebonden te zijn (art. 11 WVV).
Wanneer uit het document niet blijkt dat de staten de wil hebben om gebonden te zijn, is er geen
sprake van een verdrag.
Dat het WVV met name gewoonterecht heeft vastgelegd, heeft tot gevolg dat staten die geen partij
zijn bij dit verdrag wel aan het gewoonterecht gebonden zijn.
Het WVV speelt een subsidiaire rol, want het WVV is pas van toepassing als een rechtsvraag over een
onderdeel van een verdrag ontstaat waarin dat verdrag zelf niet voorziet.
5.2
Er zijn geen regels voor de procedures waarin verdragen tot stand komen, noch voor wat betreft de
vorm, noch voor wat betreft de hoeveelheid staten die partij zijn.
Soms blijven partijen bij hun standpunt en wil men geen concessies doen over de tekst.
In dat geval kan het maken van een voorbehoud uitkomst bieden. Staten zijn dan niet gebonden aan
het artikel in het verdrag waar een voorbehoud is gemaakt.
In de meeste gevallen komen verdragen tot stand na onderhandelingen (bilaterale of multilaterale).
Veel van die multilaterale onderhandelingen komen tot stand door toedoen van internationale
organisaties en door lobby’s.
De vraag is wie namens de staten onderhandelen en wie uiteindelijk mogen ondertekenen
(art. 7 WVV).
Het is logisch dat juist regeringshoofden en -leden bevoegd zijn om verdragen te sluiten, want zij
behoren immers tot de uitvoerende macht.
, Wanneer men het eens wordt over de inhoud van een verdrag gaat men over tot ondertekening.
Na ondertekening is het verdrag gesloten.
De inhoud staat nu dus vast en kan nu niet meer worden gewijzigd.
Met de ondertekening treedt het verdrag vaak niet METEEN in werking. Dit heeft te maken mat
nationale staatsrechtelijke procedures van de staten.
De eenieder verbindende bepalingen hebben voorrang op de Nederlandse wetgeving als de
Nederlandse wet in strijd is met die eenieder verbindende bepalingen.
Het zou ongewenst zijn als de regering op deze manier Nederlands grootste wetten opzij zou kunnen
zetten door verdragen te sluiten die afwijken van de Nederlandse wetgeving.
Dit geldt voor meer staten.
Stemt de Staten-Generaal in met de verdragstekst die de staten hebben gesloten, dan kan de
regering verklaren dat Nederland voortaan aan het verdrag gebonden wil worden door conform
artikel 14 WVV een akte van ratificatie (bekrachtiging) toe te sturen aan de depositaris van het
verdrag.
Wil Nederland gebonden worden aan een verdrag dat het eerder niet gesloten heeft, dan spreken we
niet van bekrachtiging, maar van toetreding (art. 15 WVV).
Waar bilaterale verdragen in werking treden nadat beide staten het verdrag hebben bekrachtigd,
treden multilaterale verdragen meestal pas in werking als een minimumaantal staten partij is
geworden bij het verdrag (door bekrachtiging of goedkeuring).
Dit dient ertoe om voldoende draagvlak voor een verdrag te verkrijgen.
Als een verdrag na ondertekening nog moet worden bekrachtigd, betekent dit niet dat staten (nog)
helemaal niet zouden zijn gebonden aan het verdrag (art. 18 WVV).
Artikel 18 WVV = schrijft voor dat staten verplicht zijn zich te onthouden van handelingen die een
verdrag zijn voorwerp en zijn doel zouden ontnemen als die staat het verdrag heeft ondertekend
onder voorbehoud van bekrachtiging.
