Samenvatting Hematologie
Vakomschrijving:
Hematologie geeft een introductie van de hematologie in het wetenschappelijk en
(medisch) diagnostisch onderzoek. Tijdens deze cursus zal in worden gegaan op het ontstaan
van de bloedcellen, de rode bloedcel, stolling en defecten.
Leeruitkomsten:
Na succesvolle afronding van deze module kan de student:
uitleggen hoe de verschillende bloedcellen worden analyseerd en de aantallen
worden bepaald (hemocytometrie en morfologie) en welke technieken daarbij
gebruikt worden.
uitleggen hoe bloedcellen uit stamcellen ontstaan (hemopoiese) en daarbij aangeven
wat de verschillende typen (stam)cellen zijn en welke (groei)factoren nodig zijn.
beschrijven hoe de rode bloedcellen ontstaan (erytropoiese) en benoemen welke
(groei)factoren hiervoor nodig zijn.
uitleggen wat de verschillende vormen van bloedarmoede (anemieën) zijn en
beredeneren hoe deze kunnen ontstaan.
uitleggen hoe de aanmaak en ontwikkeling van bloedplaatjes verloopt
(thrombopoiese).
uitleggen hoe de bloedstolling verloopt en aan de hand van de stollingscascade
beredeneren welke defecten kunnen optreden en wat de gevolgen hiervan zijn.
Inhoudsopgave
Chapter 1 Heamatology and Heamopoiesis...........................................................................................3
& Chapter 2 Peripheral Blood Cells in Health and Disease.....................................................................3
Het bloed, afname en onderzoeken...................................................................................................3
Bezinking en viscositeit van het bloed............................................................................................5
Bepaling van hemoglobine.............................................................................................................6
Erytrocyten-indices.........................................................................................................................6
Bloeduitstrijkpreparaten................................................................................................................6
De bloedcellen....................................................................................................................................7
Hemopoïese...........................................................................................................................................8
Assays voor stamcellen...................................................................................................................9
Plaats van hemopoïese.................................................................................................................10
Cytokineses en receptoren...........................................................................................................10
Erythropoiesis...................................................................................................................................11
De stadia:......................................................................................................................................11
De milt (spleen)............................................................................................................................11
Hemoglobine................................................................................................................................12
, De afbraak van ery’s.........................................................................................................................15
Classificatie anemie op basis van erytrocyten..................................................................................15
Anemie gaat vaak gepaard met morfologische afwijkingen:........................................................15
Afwijkingen in kleur......................................................................................................................16
Poikilocytose; Afwijkingen in vorm..............................................................................................17
Hemoglobine abnormaliteiten......................................................................................................19
De onderdelen hemostatische respons................................................................................................20
De vorming van bloedplaatjes, de thrombopoiese...........................................................................22
De morfologie van de bloedplaatjes:............................................................................................22
Glycoproteïnen.............................................................................................................................23
VWF..............................................................................................................................................23
Laboratoriumonderzoek trombocyten.............................................................................................24
De bloedstollingscascade..................................................................................................................25
Stollingsfactoren...........................................................................................................................25
Natuurlijke remmers van stolling..................................................................................................26
Fibrinolyse....................................................................................................................................27
H26 Bloedingsneigingen.......................................................................................................................27
Een tekort aan éen of meer stollingsfactoren...............................................................................28
Opgaven en antwoorden......................................................................................................................29
,Chapter 1 Heamatology and Heamopoiesis
& Chapter 2 Peripheral Blood Cells in Health and
Disease
Wat is hematologie?
Hematologie is de studie van het bloed, een bijzonder orgaan dat interacteert met bijna alle andere
organen. Binnen een hematologisch laboratorium in de zorg ligt de focus op het stellen van
diagnoses en het bijhouden van bepaalde waarden die indiceren over de gezondheid van de patiënt.
Het bloed, afname en onderzoeken
Het bloed bevat diverse bloedcellen, deze worden gemaakt in het beenmerg en wordt afgegeven aan
het perifere bloed wanneer deze rijp zijn. Bloed is een dynamische en ook cruciale vloeistof die zorgt
voor:
Afweer, het handhaven van de bloedstolling en de transport van stoffen:
Aanvoer van zuurstof
Afvalstoffen
Hormonen
Vitaminen
Vetten
Eiwitten
Etc.
De samenstelling van bloed
45% aan bloedcellen:
Erytrocyten, transport
Trombocyten, bloedstolling
Leukocyten (verschillende classificaties), afweer
55% is plasma met daarin:
O.a. koolhydraten, mineralen, vitaminen, hormonen, vetten en
Eiwitten 60-80 g/L, historisch in 5 classificaties:
o Albumine, 55% (osmose, transport eiwit)
o Alfa-globulines, 13% (o.a. HDL, VLDL
o Beta-globulines, 13% (o.a. transferrine, LDL)
o Fibrogeen, 7%
o Y-globulines, 11%
Bloedafname
Bloedafname voor onderzoek gaat vaak door afname van veneus bloed, hierbij wordt er een dubbele
naald gebruikt. Een kant van de arm in de arm en de andere opening in de buis. Er zijn veel
verschillende soorten bloedafname buizen. Afgesteld op waar het bloed voor wordt onderzocht.
Bloed wordt op een vaste volgorde afgenomen, dit tegen contaminatie tussen buisjes.
Bloedafnamebuis Toepassing:
Buis met kweekmedium Voor bloedkweek
Metaalvrije buis Bepaling sporenelementen
, Stolbuis Chemisch onderzoek
Buis met citraat Bezinking/ stollingsonderzoek
Buis met heparine Chemisch onderzoek, cytogenetica
Buis met EDTA Hemocytometrie
…? Ander onderzoek
Het bloed wordt vaak veneus afgenomen. Maar er kan ook capillair bloed worden afgenomen, een
nadeel hiervan is het vele weefselvocht wat bloed verdund, het bevat ook veel factoren die stolling
activeren.
Anticoagulantia
Anticoagulantia zijn stolling-remmende stoffen. Hieronder vallen de EDTA-oplossing en citraat
oplossing.
De werking van deze coagulantia gaat als volgt:
ADTA oplossing: wegvangen Ca2+ en andere bivalente kationen. EDTA is hyptertoon, waardoor de
cellen krimpen. Een kleine hoeveelheid is nodig.
Citraat: wegvangen Ca2+ en andere bivalente kationen, het effect is omkeerbaar daar toevoeging
van een overmaat aan calcium.
Het remmen van trombine kan door het gebruik van Heparine. Trombocyten en leukocyten
aggregeren. De oplossing is zuur dus kleureigenschappen van bloedcellen veranderen. Heparine
wordt niet voor hematologisch onderzoek gebruikt, maar meer voor chemisch/ cytogenetica e.d..
Heparine wordt ook therapeutisch gebruikt.
Het bewerken en bewaren van bloed
Centrifugeren 2000 g: plasma of serum
Centrifugeren 180 g: trombocytenrijk plasma
Centrifugeren 4000 g: trombocytenarm plasma
Hematologische bepalingen moeten zo snel mogelijk na afname worden uitgevoerd!
Voor bezinking max. 4 uur bij KT
Bloeduitstrijkje: veel langer wegens fixatie
Plasma kan worden ingevroren (-70 graden)
Hemocytometrie max 24 uur bij 4 graden
Hemocytometrie en morfologie
Onderstreepte waarden leren, maar wel de eenheden van allemaal kennen.
Referentiewaarden
Bezinking <20 mm/uur
Erytrocyten (RBC) 4,0 - 5,0 x 1012/L
Hemoglobine (Hb) 7,5 - 11,0 mmol/L
Hematocriet (Hct of Ht) 0,4 – 0,5 L/L
Mean Cell Volume (MCV) 80 – 100 fL
Mean Cell Hemoglobine (MCH) 1,7 – 2,1 fmol
MCH concentration (MCHC) 19 – 22 mmol/L
Red cell distribution width (RDW) 13%
Trombocyten 150 - 400 x 109 /L
Vakomschrijving:
Hematologie geeft een introductie van de hematologie in het wetenschappelijk en
(medisch) diagnostisch onderzoek. Tijdens deze cursus zal in worden gegaan op het ontstaan
van de bloedcellen, de rode bloedcel, stolling en defecten.
Leeruitkomsten:
Na succesvolle afronding van deze module kan de student:
uitleggen hoe de verschillende bloedcellen worden analyseerd en de aantallen
worden bepaald (hemocytometrie en morfologie) en welke technieken daarbij
gebruikt worden.
uitleggen hoe bloedcellen uit stamcellen ontstaan (hemopoiese) en daarbij aangeven
wat de verschillende typen (stam)cellen zijn en welke (groei)factoren nodig zijn.
beschrijven hoe de rode bloedcellen ontstaan (erytropoiese) en benoemen welke
(groei)factoren hiervoor nodig zijn.
uitleggen wat de verschillende vormen van bloedarmoede (anemieën) zijn en
beredeneren hoe deze kunnen ontstaan.
uitleggen hoe de aanmaak en ontwikkeling van bloedplaatjes verloopt
(thrombopoiese).
uitleggen hoe de bloedstolling verloopt en aan de hand van de stollingscascade
beredeneren welke defecten kunnen optreden en wat de gevolgen hiervan zijn.
Inhoudsopgave
Chapter 1 Heamatology and Heamopoiesis...........................................................................................3
& Chapter 2 Peripheral Blood Cells in Health and Disease.....................................................................3
Het bloed, afname en onderzoeken...................................................................................................3
Bezinking en viscositeit van het bloed............................................................................................5
Bepaling van hemoglobine.............................................................................................................6
Erytrocyten-indices.........................................................................................................................6
Bloeduitstrijkpreparaten................................................................................................................6
De bloedcellen....................................................................................................................................7
Hemopoïese...........................................................................................................................................8
Assays voor stamcellen...................................................................................................................9
Plaats van hemopoïese.................................................................................................................10
Cytokineses en receptoren...........................................................................................................10
Erythropoiesis...................................................................................................................................11
De stadia:......................................................................................................................................11
De milt (spleen)............................................................................................................................11
Hemoglobine................................................................................................................................12
, De afbraak van ery’s.........................................................................................................................15
Classificatie anemie op basis van erytrocyten..................................................................................15
Anemie gaat vaak gepaard met morfologische afwijkingen:........................................................15
Afwijkingen in kleur......................................................................................................................16
Poikilocytose; Afwijkingen in vorm..............................................................................................17
Hemoglobine abnormaliteiten......................................................................................................19
De onderdelen hemostatische respons................................................................................................20
De vorming van bloedplaatjes, de thrombopoiese...........................................................................22
De morfologie van de bloedplaatjes:............................................................................................22
Glycoproteïnen.............................................................................................................................23
VWF..............................................................................................................................................23
Laboratoriumonderzoek trombocyten.............................................................................................24
De bloedstollingscascade..................................................................................................................25
Stollingsfactoren...........................................................................................................................25
Natuurlijke remmers van stolling..................................................................................................26
Fibrinolyse....................................................................................................................................27
H26 Bloedingsneigingen.......................................................................................................................27
Een tekort aan éen of meer stollingsfactoren...............................................................................28
Opgaven en antwoorden......................................................................................................................29
,Chapter 1 Heamatology and Heamopoiesis
& Chapter 2 Peripheral Blood Cells in Health and
Disease
Wat is hematologie?
Hematologie is de studie van het bloed, een bijzonder orgaan dat interacteert met bijna alle andere
organen. Binnen een hematologisch laboratorium in de zorg ligt de focus op het stellen van
diagnoses en het bijhouden van bepaalde waarden die indiceren over de gezondheid van de patiënt.
Het bloed, afname en onderzoeken
Het bloed bevat diverse bloedcellen, deze worden gemaakt in het beenmerg en wordt afgegeven aan
het perifere bloed wanneer deze rijp zijn. Bloed is een dynamische en ook cruciale vloeistof die zorgt
voor:
Afweer, het handhaven van de bloedstolling en de transport van stoffen:
Aanvoer van zuurstof
Afvalstoffen
Hormonen
Vitaminen
Vetten
Eiwitten
Etc.
De samenstelling van bloed
45% aan bloedcellen:
Erytrocyten, transport
Trombocyten, bloedstolling
Leukocyten (verschillende classificaties), afweer
55% is plasma met daarin:
O.a. koolhydraten, mineralen, vitaminen, hormonen, vetten en
Eiwitten 60-80 g/L, historisch in 5 classificaties:
o Albumine, 55% (osmose, transport eiwit)
o Alfa-globulines, 13% (o.a. HDL, VLDL
o Beta-globulines, 13% (o.a. transferrine, LDL)
o Fibrogeen, 7%
o Y-globulines, 11%
Bloedafname
Bloedafname voor onderzoek gaat vaak door afname van veneus bloed, hierbij wordt er een dubbele
naald gebruikt. Een kant van de arm in de arm en de andere opening in de buis. Er zijn veel
verschillende soorten bloedafname buizen. Afgesteld op waar het bloed voor wordt onderzocht.
Bloed wordt op een vaste volgorde afgenomen, dit tegen contaminatie tussen buisjes.
Bloedafnamebuis Toepassing:
Buis met kweekmedium Voor bloedkweek
Metaalvrije buis Bepaling sporenelementen
, Stolbuis Chemisch onderzoek
Buis met citraat Bezinking/ stollingsonderzoek
Buis met heparine Chemisch onderzoek, cytogenetica
Buis met EDTA Hemocytometrie
…? Ander onderzoek
Het bloed wordt vaak veneus afgenomen. Maar er kan ook capillair bloed worden afgenomen, een
nadeel hiervan is het vele weefselvocht wat bloed verdund, het bevat ook veel factoren die stolling
activeren.
Anticoagulantia
Anticoagulantia zijn stolling-remmende stoffen. Hieronder vallen de EDTA-oplossing en citraat
oplossing.
De werking van deze coagulantia gaat als volgt:
ADTA oplossing: wegvangen Ca2+ en andere bivalente kationen. EDTA is hyptertoon, waardoor de
cellen krimpen. Een kleine hoeveelheid is nodig.
Citraat: wegvangen Ca2+ en andere bivalente kationen, het effect is omkeerbaar daar toevoeging
van een overmaat aan calcium.
Het remmen van trombine kan door het gebruik van Heparine. Trombocyten en leukocyten
aggregeren. De oplossing is zuur dus kleureigenschappen van bloedcellen veranderen. Heparine
wordt niet voor hematologisch onderzoek gebruikt, maar meer voor chemisch/ cytogenetica e.d..
Heparine wordt ook therapeutisch gebruikt.
Het bewerken en bewaren van bloed
Centrifugeren 2000 g: plasma of serum
Centrifugeren 180 g: trombocytenrijk plasma
Centrifugeren 4000 g: trombocytenarm plasma
Hematologische bepalingen moeten zo snel mogelijk na afname worden uitgevoerd!
Voor bezinking max. 4 uur bij KT
Bloeduitstrijkje: veel langer wegens fixatie
Plasma kan worden ingevroren (-70 graden)
Hemocytometrie max 24 uur bij 4 graden
Hemocytometrie en morfologie
Onderstreepte waarden leren, maar wel de eenheden van allemaal kennen.
Referentiewaarden
Bezinking <20 mm/uur
Erytrocyten (RBC) 4,0 - 5,0 x 1012/L
Hemoglobine (Hb) 7,5 - 11,0 mmol/L
Hematocriet (Hct of Ht) 0,4 – 0,5 L/L
Mean Cell Volume (MCV) 80 – 100 fL
Mean Cell Hemoglobine (MCH) 1,7 – 2,1 fmol
MCH concentration (MCHC) 19 – 22 mmol/L
Red cell distribution width (RDW) 13%
Trombocyten 150 - 400 x 109 /L
