College 1: Wat is het verschil?
Wetenschapsfilosofie en het onderscheid tussen wetenschap en non-wetenschap
→ Scientific revolution, wetenschap, non-wetenschap, natuurwetenschappen, sociale wetenschappen,
epistemologie.
● Wat maakt sommige kennis wetenschappelijk, en andere niet?
● Hoe kunnen we een onderscheid maken tussen wetenschap en niet wetenschap?
● Wat maakt dat uit voor beleid?
Wat is wetenschapsfilosofie?
Drie focuspunten van wetenschapsfilosofie:
1. Ontologie (zijn): Waar is de wereld van gemaakt? Hoe verhouden wij ons al mensen tot die
wereld?
- Metafysica: vragen over de fysieke wereld om ons heen.
2. Epistemologie (ware kennis): Wat is kennis, wat is weten?
3. Methodologie (weg, pad, spoor): Wat zijn adequate manieren om kennis op te doen?
Focus op epistemologie van de sociale wetenschappen, wat telt als kennis van de sociale wereld?
- Afbakeningsprobleem = separation, demarcation, delimitation
Waar komt het afbakeningsprobleem vandaan?
Pre 17e eeuw: op Aristoteles gebaseerd empirisme, objecten hebben een natuurlijke plek in het
universum en hebben verlangen om terug te keren naar deze plek.
- Zeer centrale rol voor deductieve logica, je begint met het idee over de elementen en op basis
daarvan kom je op verwachtingen hoe deze objecten zich gaan gedragen.
- Antropomorfisch, menselijk gedrag was de basis voor al het anderen.
- Nauwe banden met theologie, links tussen Aristoteles en de overeenkomsten met de Bijbel.
De wetenschappelijke revolutie (16e-17e eeuw)
Rationele blik op bestuur, redenering over gelijkheid en rechtvaardigheid. Door de redenering kwam
de wetenschap de staat in. De nieuwe manier van onderzoeken was gebaseerd op empirische
observaties in plaats van vertrouwen op schrift en openbaringen. Dit wordt ook wel mechanische
filosofie genoemd.
- Nieuw rationalisme, aangevoerd door Decartes. Kennis is gebaseerd op redenering.
- Nieuw empirisme, aangevoerd door Bacon. Kennis is gebaseerd op inductie (observeren).
De verlichting (17e-18e eeuw)
Men wilde bewijs voor je beweringen. Hier begon ook de scientific revolution, met de mechanisering
van alles in de samenleving.
, Bacon - kritiek op voorgaande manieren
Bacon zag intellectuele geschiedenis als een debat tussen filosofen en religieuze scholen. Daarbij
waarschuwde hij tegen de idols van perceptie. Hij noemde de idols risico’s om in valkuilen te lopen en
maakte onderscheid tussen:
● Idols of tribe, iets waarvan je denkt dat het waar is, maar je ogen bedriegen.
● Idols of cave, liefde voor de griekse oudheid laat je iets geloven, je eigen hoofd bedriegt.
● Idols of the market, taal en het idee dat alles in taal te maken heeft met de werkelijkheid,
zoals geluk, je hebt een idee van wat het is maar het is geen verklaring voor het leven.
● Idols of the theatre, dogma’s en methoden van verouderde leerscholen. Mensen zouden hier
alleen in geloven door de aandacht die mensen als Aristoteles krijgen.
Het enige waar hij positief over was, was dat er een nieuwe manier van denken moest komen, een
nieuwe epistemologie. We gaan vanaf nu inductief observeren voor theorieën over de wereld.
Wanneer is constant gebeurd kunnen we stellen dat er sprake is van een wetmatigheid
Decartes - rationalisme
→ Hij stelt dat sommige ideeën zijn aangeboren.
● Om op iets wetenschappelijk te kunnen bou
● wen, zoals een theorie, moeten we eerst weten dat alles klopt.
● Om dit te bereiken gebruikte hij een method of doubt, alles wat onweerlegbaar is klopt. Alles
waar je aan kan twijfelen in niet onweerlegbaar en dus niet waar genoeg.
● Het lastige is alleen dat onze zintuigen en gedachten onze kunnen bedriegen bij het vaststellen
hiervan.
‘Het enige wat ik wel zeker weet is dat ik dit ken, en dat ik twijfel. Je weet nooit iets zeker, je weet
slechts dingen met verschillende niveaus van twijfel. Wiskundige matigheden en het bestaan van
God.’
Locke- alleen in het boek besproken en niet in hc!
● Locke stelt dat aangeboren ideeën niet konden bestaan. Als uitleg volgt dat kinderen en
domme mensen niet dezelfde principes hebben als anderen.
● Perceptie is de productie van ideeën in de geest als resultaat van de acties van de kleine,
onmerkbare atomen waaruit materiële objecten zijn samengesteld.
● Reflectie vereist dat we ervaringen hebben met de gebeurtenissen die zich in onze geest
afspelen, zodat we ideeën kunnen vormen.
● Volgens hem moet ervaring de bron van alle kennis moet zijn. Hij maakte onderscheid tussen
primaire en secundaire kwaliteiten. Primair is dat een sneeuwbal rond is en secundair is dat
die wit is.
→ Secundaire kwaliteiten kunnen niet voorkomen in natuurlijke objecten
● Tertiaire kwaliteit is wanneer een object een ander object kan veranderen.
Berkeley - alleen in het boek
● We kunnen niet bewijzen dat objecten buiten onze gedachten bestaan.
● Stelt dat het idee van primaire kwaliteiten (locke) door onszelf zijn bedacht en daarom nog
niet per se waar hoeven te zijn.
● Idealism: Het bestaan van is wordt aangenomen door onze gedachten
Wetenschapsfilosofie en het onderscheid tussen wetenschap en non-wetenschap
→ Scientific revolution, wetenschap, non-wetenschap, natuurwetenschappen, sociale wetenschappen,
epistemologie.
● Wat maakt sommige kennis wetenschappelijk, en andere niet?
● Hoe kunnen we een onderscheid maken tussen wetenschap en niet wetenschap?
● Wat maakt dat uit voor beleid?
Wat is wetenschapsfilosofie?
Drie focuspunten van wetenschapsfilosofie:
1. Ontologie (zijn): Waar is de wereld van gemaakt? Hoe verhouden wij ons al mensen tot die
wereld?
- Metafysica: vragen over de fysieke wereld om ons heen.
2. Epistemologie (ware kennis): Wat is kennis, wat is weten?
3. Methodologie (weg, pad, spoor): Wat zijn adequate manieren om kennis op te doen?
Focus op epistemologie van de sociale wetenschappen, wat telt als kennis van de sociale wereld?
- Afbakeningsprobleem = separation, demarcation, delimitation
Waar komt het afbakeningsprobleem vandaan?
Pre 17e eeuw: op Aristoteles gebaseerd empirisme, objecten hebben een natuurlijke plek in het
universum en hebben verlangen om terug te keren naar deze plek.
- Zeer centrale rol voor deductieve logica, je begint met het idee over de elementen en op basis
daarvan kom je op verwachtingen hoe deze objecten zich gaan gedragen.
- Antropomorfisch, menselijk gedrag was de basis voor al het anderen.
- Nauwe banden met theologie, links tussen Aristoteles en de overeenkomsten met de Bijbel.
De wetenschappelijke revolutie (16e-17e eeuw)
Rationele blik op bestuur, redenering over gelijkheid en rechtvaardigheid. Door de redenering kwam
de wetenschap de staat in. De nieuwe manier van onderzoeken was gebaseerd op empirische
observaties in plaats van vertrouwen op schrift en openbaringen. Dit wordt ook wel mechanische
filosofie genoemd.
- Nieuw rationalisme, aangevoerd door Decartes. Kennis is gebaseerd op redenering.
- Nieuw empirisme, aangevoerd door Bacon. Kennis is gebaseerd op inductie (observeren).
De verlichting (17e-18e eeuw)
Men wilde bewijs voor je beweringen. Hier begon ook de scientific revolution, met de mechanisering
van alles in de samenleving.
, Bacon - kritiek op voorgaande manieren
Bacon zag intellectuele geschiedenis als een debat tussen filosofen en religieuze scholen. Daarbij
waarschuwde hij tegen de idols van perceptie. Hij noemde de idols risico’s om in valkuilen te lopen en
maakte onderscheid tussen:
● Idols of tribe, iets waarvan je denkt dat het waar is, maar je ogen bedriegen.
● Idols of cave, liefde voor de griekse oudheid laat je iets geloven, je eigen hoofd bedriegt.
● Idols of the market, taal en het idee dat alles in taal te maken heeft met de werkelijkheid,
zoals geluk, je hebt een idee van wat het is maar het is geen verklaring voor het leven.
● Idols of the theatre, dogma’s en methoden van verouderde leerscholen. Mensen zouden hier
alleen in geloven door de aandacht die mensen als Aristoteles krijgen.
Het enige waar hij positief over was, was dat er een nieuwe manier van denken moest komen, een
nieuwe epistemologie. We gaan vanaf nu inductief observeren voor theorieën over de wereld.
Wanneer is constant gebeurd kunnen we stellen dat er sprake is van een wetmatigheid
Decartes - rationalisme
→ Hij stelt dat sommige ideeën zijn aangeboren.
● Om op iets wetenschappelijk te kunnen bou
● wen, zoals een theorie, moeten we eerst weten dat alles klopt.
● Om dit te bereiken gebruikte hij een method of doubt, alles wat onweerlegbaar is klopt. Alles
waar je aan kan twijfelen in niet onweerlegbaar en dus niet waar genoeg.
● Het lastige is alleen dat onze zintuigen en gedachten onze kunnen bedriegen bij het vaststellen
hiervan.
‘Het enige wat ik wel zeker weet is dat ik dit ken, en dat ik twijfel. Je weet nooit iets zeker, je weet
slechts dingen met verschillende niveaus van twijfel. Wiskundige matigheden en het bestaan van
God.’
Locke- alleen in het boek besproken en niet in hc!
● Locke stelt dat aangeboren ideeën niet konden bestaan. Als uitleg volgt dat kinderen en
domme mensen niet dezelfde principes hebben als anderen.
● Perceptie is de productie van ideeën in de geest als resultaat van de acties van de kleine,
onmerkbare atomen waaruit materiële objecten zijn samengesteld.
● Reflectie vereist dat we ervaringen hebben met de gebeurtenissen die zich in onze geest
afspelen, zodat we ideeën kunnen vormen.
● Volgens hem moet ervaring de bron van alle kennis moet zijn. Hij maakte onderscheid tussen
primaire en secundaire kwaliteiten. Primair is dat een sneeuwbal rond is en secundair is dat
die wit is.
→ Secundaire kwaliteiten kunnen niet voorkomen in natuurlijke objecten
● Tertiaire kwaliteit is wanneer een object een ander object kan veranderen.
Berkeley - alleen in het boek
● We kunnen niet bewijzen dat objecten buiten onze gedachten bestaan.
● Stelt dat het idee van primaire kwaliteiten (locke) door onszelf zijn bedacht en daarom nog
niet per se waar hoeven te zijn.
● Idealism: Het bestaan van is wordt aangenomen door onze gedachten
