Samenvatting pedagogiek 1e jaar Ortho

2e jaar Orthopedagogie
Karel De Grote Hogeschool


PEDAGOGIEK
Hoofdstuk 1: Doet opvoeding ertoe?

1. KUNNEN OUDERS OF OPVOEDERS KINDEREN BEÏNVLOEDEN VIA
OPVOEDING?

1.1. STELLING 1: DE MENS IS VANAF ZIJN GEBOORTE VOLLEDIG BEPAALD =
NATURE

 Erfelijke aanleg bepaalt de ontwikkeling van het kind
 Pedagogisch pessimisme  het kind is niet opvoedbaar
 opvoeding = een natuurlijk proces, niet beïnvloedbaar van buitenaf


DUS:
 Alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door aanleg.
Voorbeeld: genetisch materiaal (dus opvoeding heeft geen invloed)


1.2. STELLING 2: DE OPVOEDING MAAKT DE MENS TOT MENS = NURTURE

 Invloed vanuit het milieu maakt de mens tot mens (milieu = omgeving van het kind) bv:
je ouders, je dorp, je cultuur, …)
 Omgevingsfactoren zijn doorslaggevend
 Opvoeding is almachtig. Het kind is product van omgeving.
 Het kind wordt geboren als een onbeschreven blad en hoe het kind verder ontwikkelt is
afhankelijk van het milieu waarin het opgroeit.


DUS:
 Alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door opvoeding, met name door de
leefomgeving.



1.3. STELLING 3: DE MENS BEPAALT ZICHZELF (PERSOONLIJKE VRIJHEID)

= Existentialistische opvatting
Deze opvatting wordt vooral verwoord door Sartre
 De mens maakt zichzelf, hij is niet opvoedbaar
 Menselijke vrijheid staat centraal
 De mens maakt zelf keuzes en kiest zijn eigen doelen
 Beïnvloeding is onmogelijk




1

,2e jaar Orthopedagogie
Karel De Grote Hogeschool

1.4. STELLING 4: GENUANCEERDE, SYNTHETISCHE VISIE

Menselijke ontwikkeling is het resultaat van het dynamisch spel tussen:
1) Erfelijke aanleg: kinderen worden met een bepaalde aanleg geboren die het vele
ontwikkelingskansen geeft maar die ook grenzen aan stelt.


2) Milieu: bv: kinderen die opgroeien in een kansarm milieu krijgen ook vaker minder
mogelijkheden voor hun talenten te ontplooien.


3) Zelfbepaling: kinderen kunnen zelf bepaalde beslissingen nemen. Ze hebben een eigen wil.


 Als Orthopedagogische begeleider hanteer je deze visie




Hoofdstuk 2: het bio-ecologisch model van Bronfenbrenner
Bronfenbrenner gaat er van uit dat de omgeving waarin het kind zich opgroeit een grote invloed
heeft op zijn ontwikkeling.
- Hij beschrijft 4 niveaus die het kind gelijktijdig beïnvloeden: micro, meso, exo en
macroniveau
- Hij zegt dat je de ontwikkeling van een kind niet goed kan begrijpen als je niet bekijkt hoe
een kind in elk van die systemen past.


Er is een wederzijdse beïnvloeding tussen kind en omgeving (al vanaf de conceptie)


Het ecologisch model van Bronfenbrenner




2. 4 NIVEAUS DIE HET KIND GELIJKTIJDIG BEÏNVLOEDEN:

2

,2e jaar Orthopedagogie
Karel De Grote Hogeschool

2.1. MICROSYSTEEM

= De dagelijkse, directe omgeving waarin het kind leeft

- Het gezin in voor het kind het belangrijkste microsysteem.

- Eens het kind opgroeit komen er andere microsystemen in beeld
o Bv: de school met de leerkracht en medeleerlingen, de chréche met de
verzorgende en de andere kindjes, …

- Om van een microsysteem te kunnen spreken, is dat het kind met een vaste
gesprekspartner omgaat

- Het wordt gekenmerkt door een aantal aspecten:
o Sociale aspecten
 De samenstelling van het systeem
 De taakverdeling
 Onderlinge relaties
 Verwachtingen/eisen
 Bv: in het microsysteem ‘gezin’ is het de gewoonte dat elke avond
de ouder een verhaaltje voorleest
 Bv: in het microsysteem ‘school’ is er de verwachting dat de
kinderen luisteren naar de leerkracht en stil zitten.

o Fysische/materiële aspecten
 De huisvesting
 De buurt
 Het gebouw
 De setting
 De locatie
 Bv: in het microsysteem ‘turnclub’ sport het kind elke week in een
ouder sporthal met oud materiaal. In de winter is het daar erg
koud.
 Bv: in het microsysteem ‘gezin’ woont een kind in een huis met een
grote tuin waarin een schommel staat.

 Microsystemen vormen een dynamische context voor de ontwikkeling van het
kind  wederzijdse beïnvloeding

 Kinderen zijn GEEN passieve ontvangers van de invloeden binnen het microsysteem
o Zij oefenen ook zelf invloed uit.
o Zij bouwen mee aan hun microsysteem en geven er vorm aan.
 Er is sprake van wederzijdse beïnvloeding




2.2. MESOSYSTEEM

= Het geheel van microsystemen van het kind en hun onderlinge relaties.

3

, 2e jaar Orthopedagogie
Karel De Grote Hogeschool
Voorbeeld: de thuissituatie heeft gevolgen voor de schoolsituatie en de school heeft ook invloed op
wat thuis gebeurd.


 Kwaliteit relaties: kan variëren van zeer goed tot uiterst slecht
 bv: de kwaliteit van de relatie tussen ouder en onthaalouder is goed. De moeder kan
haar vragen stellen en de onthaalmoeder neemt haar tijd ze te beantwoorden.

 Frequentie van relaties: geeft aan hoe vaak er contact is tussen de verschillende
microsystemen
 bv: ouders kunnen nauwelijks tot geen contact hebben met de trainer van de
voetbalploeg van hun dochter.

 Waardering voor elkaar : kan verschillen van grote waardering tot afwijzing tot zelfs
overwaardering.
 bv: afwijzing: ouders van een puber kunnen zeer afwijzend staan tegenover de
vriendengroep van hun kind.

Overgangen tussen microsystemen kunnen voor het kind vlot of minder vlot verlopen.

2.3. EXOSYSTEEM

= Systemen waarvan het kind niet direct deel uit maakt, maar het systeem
heeft wel een invloed op de ontwikkeling van het kind.

VOORBEELDEN van structuren rond een gezin:

- Werk ouders
- Sociaal netwerk (formeel/informeel)
- Religieuze gemeenschap
- Buurt



2.4. MACROSYSTEEM

= Buitenste systeem dat invloed heeft op de ontwikkeling van het kind

Staat voor overkoepelende culturele invloeden

VOORBEELDEN:

- Economisch systeem
- Mens- en levensbeschouwing
- Sociale voorzieningen
- Onderwijssystemen
- Juridisch beleid
-

Fragmentarisering heeft te maken met de verschillende microsystemen
waarin kinderen verblijven en de exosystemen waarin ouders functioneren.




Hoofdstuk 3:Balansmodel van Bakker

Opvoedingstaken van de ouders moet in balans zijn met hun vaardigheden om de situatie aan te
kunnen!


4