RECHT 3 HC 1
Sociale zekerheidsrecht
Sociale zekerheidsrecht = Alle regelingen gericht op het beschermen van burgers
tegen onzekerheden van het bestaan.
Voorbeelden:
Werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, kosten van ziekte en verpleging,
ouderdom, overlijden van partner of ouder en het krijgen van kinderen. (Situaties
met financiële consequenties)
Geschiedenis:
In de negentiende eeuw was Nederland een zogenaamde Nachtwakersstaat.
De overheid had slechts tot taak voor de veiligheid van de burgers te
zorgen middels leger en politie.
Er bestonden slechts een beperkt aantal wetten om de rechtsorde te
handhaven.
De staat rekende het zorgen voor de armlastigen en behoeftigen niet tot
haar taak.
De armen kregen hulp van de kerk en particuliere armenzorg.
Er bestond ook geen wetgeving die tot doel had de maatschappelijk
zwakkeren te beschermen.
Nu: Verzorgingsstaat
In de afgelopen anderhalve eeuw heeft Nederlands zich ontwikkeld tot een
verzorgingsstaat.
Naast de klassieke staatsfuncties rekent de verzorgingsstaat ook het
bevorderen van het welzijn van haar burgers tot een primaire taak.
Zorg voor gezondheid, onderdak, onderwijs, werkgelegenheid en sociale
zekerheid.
Geschiedenis van de Nederlandse verzorgingsstaat
Aan het eind van de negentiende eeuw als gevolg van:
o de industriële revolutie,
o opkomst van het socialisme en
o de toenemende invloed van de vakbonden
Zo ontstond de eerste vorm van sociale zekerheid en arbeidsbescherming.
Armenwet (1854) Aanvullende rol van de lokale overheid naast de
particuliere armenzorg
Kinderwetje van Van Houten (1874) Dat het industriële arbeid door
kinderen < 12 jaar verbood (behalve huishoudelijk werk en veldarbeid)
Speciale handhavingsorganisatie: de Arbeidsinspectie (1895) Tot op heden
belast met handhaving van:
- Arbeidsomstandighedenwet (Arbo-Wet)
- Arbeidstijdenwet (ATW)
Het Duitse stelsel ingevoerd onder de Duitse Kanselier Bismarck, diende als
voorbeeld voor een aantal sociale verzekeringen.
Bismarck voerde een werknemersverzekeringen in.
, Kenmerken: werknemers verzekerd, premieheffing en uitkering
gerelateerd aan loon
In Nederland
Ongevallenwet (1901): Uitkering bij bedrijfsongeval, en later bij
beroepsziekten.
Invaliditeitswet van 1913 (ingevoerd 1919): Uitkering bij blijvende
invaliditeit werknemer.
Ziektewet van 1913 (ingevoerd 1930): Uitkering voor zieke werknemer
Tijdens de Tweede Wereldoorlog introduceerde de Duitse Bezetter:
o De kinderbijslag
o Het ziekenfondsstelsel.
Iedereen werd verplicht verzekerd tegen ziektekosten
Na de Bezetting introduceerde de Nederlandse regering een aantal sociale
verzekeringen bestemd voor alle burgers:
Als voorbeeld diende het Britse stelsel ontworpen door Lord Beveridge
“Sociale zekerheid van de wieg tot het graf” (Churchill).
In de jaren tachtig van de vorige eeuw bereikte de verzorgingsstaat haar
hoogtepunt met als belangrijkste regelingen:
o Werkloosheidswet (WW 1952)
o Algemene Ouderdomswet (AOW 1957)
o Algemene Weduwen- en Wezenwet (AWW 1959)
o Algemene Bijstandswet (ABW 1965)
o Algemene Kinderbijslagwet (AKW 1966)
o Wet op de Arbeidsongeschiktheid (WAO 1967)
o Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ 1968)
Vanaf ongeveer 1980 zijn veel hervormingen doorgevoerd.
Oorzaken:
o Grote werkloosheid t.g.v. de oliecrisis vanaf 1970
o Mis/oneigenlijk gebruik van de sociale zekerheid
o Privatisering
Gevolgen:
o De sociale verzekeringen werden minder toegankelijk, de uitkeringen lager
en de duur korter.
o Het sociale zekerheidsrecht is nu ook veel meer gericht op activering en re-
integratie.
Doel van Sociale Zekerheid
, o Inkomensbeschermingsfunctie
o Art. 20 Grondwet: Sociaal grondrecht op sociale zekerheid
o Preventie (voorkomen dat werknemers hun plaats in het arbeidsproces
verliezen)
o Activering
o Re-integratie
De huidige Sociale Zekerheid
Sociale zekerheid is onder te verdelen in:
o Sociale voorzieningen
o Sociale verzekeringen
De sociale verzekeringen zijn weer onder te verdelen in:
o Volksverzekeringen
o Werknemersverzekeringen
Sociale voorzieningen = Geldt voor iedereen (mensen die zichzelf moeilijk
kunnen redden)
Sociale verzekeringen = Worden premies voor betaald, alleen degene die dit
betalen kunnen hier aanspraak op maken
Werknemersverzekeringen = Betaal je premies terwijl je werknemer bent, dan
ben je hier voor verzekerd en ben je van rechtswege verzekerd. Als je een
arbeidsovereenkomst hebt ben je een werknemer (ook mensen met een
uitkering) dan kun je hier aanspraak op maken. Wordt voor je geregeld.
Volksverzekeringen = geldt voor iedereen, Worden premies voor betaald. Mensen
die niet werkzaam zijn kunnen hier ook aanspraak op maken (bijv. AOW)
Zorgverzekering = Je bent verplicht om jezelf te verzekeren, als je dit niet doet
ben je niet verzekerd. (dit maakt dat het wel onder de sociale zekerheid valt)
Sociale zekerheidsrecht
Sociale zekerheidsrecht = Alle regelingen gericht op het beschermen van burgers
tegen onzekerheden van het bestaan.
Voorbeelden:
Werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, kosten van ziekte en verpleging,
ouderdom, overlijden van partner of ouder en het krijgen van kinderen. (Situaties
met financiële consequenties)
Geschiedenis:
In de negentiende eeuw was Nederland een zogenaamde Nachtwakersstaat.
De overheid had slechts tot taak voor de veiligheid van de burgers te
zorgen middels leger en politie.
Er bestonden slechts een beperkt aantal wetten om de rechtsorde te
handhaven.
De staat rekende het zorgen voor de armlastigen en behoeftigen niet tot
haar taak.
De armen kregen hulp van de kerk en particuliere armenzorg.
Er bestond ook geen wetgeving die tot doel had de maatschappelijk
zwakkeren te beschermen.
Nu: Verzorgingsstaat
In de afgelopen anderhalve eeuw heeft Nederlands zich ontwikkeld tot een
verzorgingsstaat.
Naast de klassieke staatsfuncties rekent de verzorgingsstaat ook het
bevorderen van het welzijn van haar burgers tot een primaire taak.
Zorg voor gezondheid, onderdak, onderwijs, werkgelegenheid en sociale
zekerheid.
Geschiedenis van de Nederlandse verzorgingsstaat
Aan het eind van de negentiende eeuw als gevolg van:
o de industriële revolutie,
o opkomst van het socialisme en
o de toenemende invloed van de vakbonden
Zo ontstond de eerste vorm van sociale zekerheid en arbeidsbescherming.
Armenwet (1854) Aanvullende rol van de lokale overheid naast de
particuliere armenzorg
Kinderwetje van Van Houten (1874) Dat het industriële arbeid door
kinderen < 12 jaar verbood (behalve huishoudelijk werk en veldarbeid)
Speciale handhavingsorganisatie: de Arbeidsinspectie (1895) Tot op heden
belast met handhaving van:
- Arbeidsomstandighedenwet (Arbo-Wet)
- Arbeidstijdenwet (ATW)
Het Duitse stelsel ingevoerd onder de Duitse Kanselier Bismarck, diende als
voorbeeld voor een aantal sociale verzekeringen.
Bismarck voerde een werknemersverzekeringen in.
, Kenmerken: werknemers verzekerd, premieheffing en uitkering
gerelateerd aan loon
In Nederland
Ongevallenwet (1901): Uitkering bij bedrijfsongeval, en later bij
beroepsziekten.
Invaliditeitswet van 1913 (ingevoerd 1919): Uitkering bij blijvende
invaliditeit werknemer.
Ziektewet van 1913 (ingevoerd 1930): Uitkering voor zieke werknemer
Tijdens de Tweede Wereldoorlog introduceerde de Duitse Bezetter:
o De kinderbijslag
o Het ziekenfondsstelsel.
Iedereen werd verplicht verzekerd tegen ziektekosten
Na de Bezetting introduceerde de Nederlandse regering een aantal sociale
verzekeringen bestemd voor alle burgers:
Als voorbeeld diende het Britse stelsel ontworpen door Lord Beveridge
“Sociale zekerheid van de wieg tot het graf” (Churchill).
In de jaren tachtig van de vorige eeuw bereikte de verzorgingsstaat haar
hoogtepunt met als belangrijkste regelingen:
o Werkloosheidswet (WW 1952)
o Algemene Ouderdomswet (AOW 1957)
o Algemene Weduwen- en Wezenwet (AWW 1959)
o Algemene Bijstandswet (ABW 1965)
o Algemene Kinderbijslagwet (AKW 1966)
o Wet op de Arbeidsongeschiktheid (WAO 1967)
o Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ 1968)
Vanaf ongeveer 1980 zijn veel hervormingen doorgevoerd.
Oorzaken:
o Grote werkloosheid t.g.v. de oliecrisis vanaf 1970
o Mis/oneigenlijk gebruik van de sociale zekerheid
o Privatisering
Gevolgen:
o De sociale verzekeringen werden minder toegankelijk, de uitkeringen lager
en de duur korter.
o Het sociale zekerheidsrecht is nu ook veel meer gericht op activering en re-
integratie.
Doel van Sociale Zekerheid
, o Inkomensbeschermingsfunctie
o Art. 20 Grondwet: Sociaal grondrecht op sociale zekerheid
o Preventie (voorkomen dat werknemers hun plaats in het arbeidsproces
verliezen)
o Activering
o Re-integratie
De huidige Sociale Zekerheid
Sociale zekerheid is onder te verdelen in:
o Sociale voorzieningen
o Sociale verzekeringen
De sociale verzekeringen zijn weer onder te verdelen in:
o Volksverzekeringen
o Werknemersverzekeringen
Sociale voorzieningen = Geldt voor iedereen (mensen die zichzelf moeilijk
kunnen redden)
Sociale verzekeringen = Worden premies voor betaald, alleen degene die dit
betalen kunnen hier aanspraak op maken
Werknemersverzekeringen = Betaal je premies terwijl je werknemer bent, dan
ben je hier voor verzekerd en ben je van rechtswege verzekerd. Als je een
arbeidsovereenkomst hebt ben je een werknemer (ook mensen met een
uitkering) dan kun je hier aanspraak op maken. Wordt voor je geregeld.
Volksverzekeringen = geldt voor iedereen, Worden premies voor betaald. Mensen
die niet werkzaam zijn kunnen hier ook aanspraak op maken (bijv. AOW)
Zorgverzekering = Je bent verplicht om jezelf te verzekeren, als je dit niet doet
ben je niet verzekerd. (dit maakt dat het wel onder de sociale zekerheid valt)
