Hoorcollege 1 Psychologie als Wetenschap
Introductiecollege
PaW colleges
→ Theoretische en empirische basis
→ Bewust van bias in jezelf en anderen
Testtheorie
→ Beoordelen en toepassen van bewijs
→ Recht doen aan onzekerheden
Opdrachten
→ Helder en accuraat communiceren
→ Maatschappelijke toepassingen
Termen:
→ Transparant: het onderzoeksproces is stap voor stap helder en volledig beschreven.
→ Reproduceerbaar: het onderzoek (of een deel ervan) kan nog een keer uitgevoerd worden zoals dit eerder ook
gebeurd is.
→ Replicatie: een studie vindt hetzelfde resultaat als een eerdere studie.
Onderzoekssoorten:
→ Descriptief: observaties documenteren zonder relaties tussen variabelen te analyseren.
→ Exploratief: relaties tussen variabelen analyseren, maar niet toetsen.
→ Confirmatief: hypotheses toetsen.
Theorie is meer dan hypotheses. Samenhang tussen hypotheses.
Psychologie is de wetenschappelijke studie van het brein, cognitie, en gedrag
→ Brein: structuur en functioneren van hersenen
→ Cognitie: informatieverwerking (waarneming, gedachten, emoties, gevoelens, etc.)
→ Gedrag: alle acties van het lichaam (lopen, blozen, pupilveranderingen, hartslag)
Termen:
→ Theorie: een set van onderling verbonden claims die toetsbaar is (deels of geheel).
→ Hypothese: een claim over de relatie tussen constructen die volgt uit een theorie.
- Variabelen: observaties die verschillende waarden kunnen aannemen.
→ Voorspelling: een verwacht patroon van data in studieopzet (op basis van hypothese).
→ Data: records van observaties.
Als wetenschapper moet je om kunnen gaan met onzekerheid.
Onzekerheid kun je kwantificeren. Dit kan onder andere met de signaal detectie theorie.
Maatschappelijk belang:
→ Leiders moeten hun overtuigingen publiekelijk kunnen aanpassen op basis van nieuw bewijs.
- om beleid te verbeteren.
→ Mensen moeten begrijpen dat schattingen niet perfect zijn, maar (vaak) zeer waardevol.
- om vertrouwen in wetenschap te behouden.
Simple but wrong vs. complex but right.
Comforting lies vs. unpleasant truths.
,Termen:
→ Diversiteit: het erkennen, respecteren, en waarderen van verschillen tussen mensen.
- Diversiteit in onderzoekers, studenten, perspectieven en expertise.
→ Inclusie: een gemeenschap waar iedereen zich gewaardeerd en thuis voelt.
Hoorcollege 2
Wetenschapsfilosofie
Wat is wetenschapsfilosofie?
- Het doen/ Het beoordelen van op bewijs gestoelde uitspraken.
Wat kwalificeert als wetenschap?
Hoe waar zijn (wetenschappelijke) uitspraken?
Hoe moet wetenschap bedreven worden?
Wat is het doel van wetenschap?
Soorten wetenschap:
→ Non-wetenschappelijk: niet het doel om waarheden te vertellen, fictie.
→ Wetenschappelijk: er is evidentie voor de uitspraak, gebaseerd op bewijsmateriaal.
→ Pseudowetenschappelijk: beweert dat uitspraak gebaseerd is op bewijsmateriaal maar wil niet kijken naar
tegenargumenten.
Mertoniaanse normen:
→ Communisme: kennis is van iedereen.
→ Universalisme: het zou niet moeten uitmaken wie de uitspraak doet.
→ Belangeloosheid:
→ Georganiseerde scepsis: de wetenschap moet zijn best doen om een systeem te ontwerpen waarbij je altijd
kritisch blijft.
Deductie:
→ Gebruik van logica.
→ Twee premissen leiden tot een conclusie.
→ De gevolgtrekking is logisch, en dus valide, maar hoeft niet waar te zijn.
→ Conclusie kan alleen waar zijn als de premissen waar zijn.
Francis Bacon
→ Je moet observeren om te weten of premissen waar zijn.
Inductie:
→ Iets meerdere keren testen onder verschillende omstandigheden om een algemene conclusie te trekken.
→ Je kunt nooit met zekerheid een conclusie trekken want er kan altijd nog een andere observatie gedaan
worden die het tegendeel bewijst. Je conclusie geldt dus alleen over de gedane set van observaties.
Positivistisme: er is een waarheid en die kunnen we achterhalen door observaties.
Realisme
→ Metafysische realisme: er bestaat een externe, van onze geest en waarneming onafhankelijke wereld
→ Epistemologisch realisme: wij kunnen objectieve kennis krijgen van deze externe werkelijkheid.
Kant: er bestaat geen realiteit los van onze observaties. Onze geest creëert de realiteit.
Popper: Kant heeft gelijk maar inductie brengt ons niet verder …
Individuele observaties zijn objectief …
, Falsificatie:
→ Een waarneming die in tegenspraak is met de theorie falsifieert de theorie.
→ Eén observatie kan een theorie falsifiëren maar om een theorie te bevestigen zijn meerdere observaties
vereist. Het is dus makkelijker te zeggen dat iets niet waar is dan dat iets wel waar is.
- Nadeel, bewijs niet willen accepteren.
→ Kan (in principe) bewijzen dat iets niet waar is, maar…
- … berust op observaties.
- Observaties zijn theorie-afhankelijk en subjectief.
- Daarmee is het dus maar de vraag of falsificatie mogelijk is.
- Theorieën blijven overeind ondanks falsificatie.
Theorie-afhankelijkheid: Bewijs niet accepteren.
Demarcatie:
→ Een waarneming die in tegenspraak is met de theorie falsifieert de theorie.
→ Voorbeelden: deductie, inductie, falsificatie, programma, paradigma.
Algemene en specifieke uitspraken: hoe algemener hoe beter omdat er dan meer aanknopingspunten zijn om te
falsificeren.
Lakatos:
→ Als je ergens wil komen in de wetenschap beging je met een algemeen idee over hoe de wereld in elkaar zit,
de harde kern, worden je assumpties. Daarnaast heb je de beschermgordel waar je uitspraken in kan stoppen die
de harde kern beschermen.
- Positieve heuristiek: (wat wel te doen) onderzoek dat theorie versterkt.
- Negatieve heuristiek: (wat niet te doen) onderzoek dat harde kern aantast.
Kuhn:
→ Paradigma’s en cycli
→ Tegenslag – crisis – revolutie – voorwetenschappelijke periode – nieuw paradigma – gewone wetenschap
→ Paradigma’s hebben: Wetenschappers worden opgevoed binnen paradigma’s.
- Grondbeginselen.
- Wetten en aannames.
- Vast instrumentarium.
- Voorschriften.
Hoorcollege 3
Psychologische stromingen
Deel 1
Replicatiecrisis
De replicatiecrisis is een standaard probleem in de wetenschap, sommige vakgebieden hebben hele strikte
regels maar in de psychologie ligt dit niet helemaal vast. Daarnaast zijn psychologische onderwerpen lastig te
meten vergeleken met bijvoorbeeld natuurkunde. Hierdoor kunnen onderzoeken vaak niet gerepliceerd worden,
er komen bijvoorbeeld totaal andere uitkomsten uit.
Kenmerken:
→ Replicatiecrisis is niet beperkt tot de psychologie.
→ > 50% falende replicatie in de psychologie.
→ Cognitieve experimenten beter dan sociale experimenten.
Ethiek
→ Wetenschap is ontzettend belangrijks voor de maatschappij.
→ Gevolgen van falende replicatie?
Generieke gevolgen:
Introductiecollege
PaW colleges
→ Theoretische en empirische basis
→ Bewust van bias in jezelf en anderen
Testtheorie
→ Beoordelen en toepassen van bewijs
→ Recht doen aan onzekerheden
Opdrachten
→ Helder en accuraat communiceren
→ Maatschappelijke toepassingen
Termen:
→ Transparant: het onderzoeksproces is stap voor stap helder en volledig beschreven.
→ Reproduceerbaar: het onderzoek (of een deel ervan) kan nog een keer uitgevoerd worden zoals dit eerder ook
gebeurd is.
→ Replicatie: een studie vindt hetzelfde resultaat als een eerdere studie.
Onderzoekssoorten:
→ Descriptief: observaties documenteren zonder relaties tussen variabelen te analyseren.
→ Exploratief: relaties tussen variabelen analyseren, maar niet toetsen.
→ Confirmatief: hypotheses toetsen.
Theorie is meer dan hypotheses. Samenhang tussen hypotheses.
Psychologie is de wetenschappelijke studie van het brein, cognitie, en gedrag
→ Brein: structuur en functioneren van hersenen
→ Cognitie: informatieverwerking (waarneming, gedachten, emoties, gevoelens, etc.)
→ Gedrag: alle acties van het lichaam (lopen, blozen, pupilveranderingen, hartslag)
Termen:
→ Theorie: een set van onderling verbonden claims die toetsbaar is (deels of geheel).
→ Hypothese: een claim over de relatie tussen constructen die volgt uit een theorie.
- Variabelen: observaties die verschillende waarden kunnen aannemen.
→ Voorspelling: een verwacht patroon van data in studieopzet (op basis van hypothese).
→ Data: records van observaties.
Als wetenschapper moet je om kunnen gaan met onzekerheid.
Onzekerheid kun je kwantificeren. Dit kan onder andere met de signaal detectie theorie.
Maatschappelijk belang:
→ Leiders moeten hun overtuigingen publiekelijk kunnen aanpassen op basis van nieuw bewijs.
- om beleid te verbeteren.
→ Mensen moeten begrijpen dat schattingen niet perfect zijn, maar (vaak) zeer waardevol.
- om vertrouwen in wetenschap te behouden.
Simple but wrong vs. complex but right.
Comforting lies vs. unpleasant truths.
,Termen:
→ Diversiteit: het erkennen, respecteren, en waarderen van verschillen tussen mensen.
- Diversiteit in onderzoekers, studenten, perspectieven en expertise.
→ Inclusie: een gemeenschap waar iedereen zich gewaardeerd en thuis voelt.
Hoorcollege 2
Wetenschapsfilosofie
Wat is wetenschapsfilosofie?
- Het doen/ Het beoordelen van op bewijs gestoelde uitspraken.
Wat kwalificeert als wetenschap?
Hoe waar zijn (wetenschappelijke) uitspraken?
Hoe moet wetenschap bedreven worden?
Wat is het doel van wetenschap?
Soorten wetenschap:
→ Non-wetenschappelijk: niet het doel om waarheden te vertellen, fictie.
→ Wetenschappelijk: er is evidentie voor de uitspraak, gebaseerd op bewijsmateriaal.
→ Pseudowetenschappelijk: beweert dat uitspraak gebaseerd is op bewijsmateriaal maar wil niet kijken naar
tegenargumenten.
Mertoniaanse normen:
→ Communisme: kennis is van iedereen.
→ Universalisme: het zou niet moeten uitmaken wie de uitspraak doet.
→ Belangeloosheid:
→ Georganiseerde scepsis: de wetenschap moet zijn best doen om een systeem te ontwerpen waarbij je altijd
kritisch blijft.
Deductie:
→ Gebruik van logica.
→ Twee premissen leiden tot een conclusie.
→ De gevolgtrekking is logisch, en dus valide, maar hoeft niet waar te zijn.
→ Conclusie kan alleen waar zijn als de premissen waar zijn.
Francis Bacon
→ Je moet observeren om te weten of premissen waar zijn.
Inductie:
→ Iets meerdere keren testen onder verschillende omstandigheden om een algemene conclusie te trekken.
→ Je kunt nooit met zekerheid een conclusie trekken want er kan altijd nog een andere observatie gedaan
worden die het tegendeel bewijst. Je conclusie geldt dus alleen over de gedane set van observaties.
Positivistisme: er is een waarheid en die kunnen we achterhalen door observaties.
Realisme
→ Metafysische realisme: er bestaat een externe, van onze geest en waarneming onafhankelijke wereld
→ Epistemologisch realisme: wij kunnen objectieve kennis krijgen van deze externe werkelijkheid.
Kant: er bestaat geen realiteit los van onze observaties. Onze geest creëert de realiteit.
Popper: Kant heeft gelijk maar inductie brengt ons niet verder …
Individuele observaties zijn objectief …
, Falsificatie:
→ Een waarneming die in tegenspraak is met de theorie falsifieert de theorie.
→ Eén observatie kan een theorie falsifiëren maar om een theorie te bevestigen zijn meerdere observaties
vereist. Het is dus makkelijker te zeggen dat iets niet waar is dan dat iets wel waar is.
- Nadeel, bewijs niet willen accepteren.
→ Kan (in principe) bewijzen dat iets niet waar is, maar…
- … berust op observaties.
- Observaties zijn theorie-afhankelijk en subjectief.
- Daarmee is het dus maar de vraag of falsificatie mogelijk is.
- Theorieën blijven overeind ondanks falsificatie.
Theorie-afhankelijkheid: Bewijs niet accepteren.
Demarcatie:
→ Een waarneming die in tegenspraak is met de theorie falsifieert de theorie.
→ Voorbeelden: deductie, inductie, falsificatie, programma, paradigma.
Algemene en specifieke uitspraken: hoe algemener hoe beter omdat er dan meer aanknopingspunten zijn om te
falsificeren.
Lakatos:
→ Als je ergens wil komen in de wetenschap beging je met een algemeen idee over hoe de wereld in elkaar zit,
de harde kern, worden je assumpties. Daarnaast heb je de beschermgordel waar je uitspraken in kan stoppen die
de harde kern beschermen.
- Positieve heuristiek: (wat wel te doen) onderzoek dat theorie versterkt.
- Negatieve heuristiek: (wat niet te doen) onderzoek dat harde kern aantast.
Kuhn:
→ Paradigma’s en cycli
→ Tegenslag – crisis – revolutie – voorwetenschappelijke periode – nieuw paradigma – gewone wetenschap
→ Paradigma’s hebben: Wetenschappers worden opgevoed binnen paradigma’s.
- Grondbeginselen.
- Wetten en aannames.
- Vast instrumentarium.
- Voorschriften.
Hoorcollege 3
Psychologische stromingen
Deel 1
Replicatiecrisis
De replicatiecrisis is een standaard probleem in de wetenschap, sommige vakgebieden hebben hele strikte
regels maar in de psychologie ligt dit niet helemaal vast. Daarnaast zijn psychologische onderwerpen lastig te
meten vergeleken met bijvoorbeeld natuurkunde. Hierdoor kunnen onderzoeken vaak niet gerepliceerd worden,
er komen bijvoorbeeld totaal andere uitkomsten uit.
Kenmerken:
→ Replicatiecrisis is niet beperkt tot de psychologie.
→ > 50% falende replicatie in de psychologie.
→ Cognitieve experimenten beter dan sociale experimenten.
Ethiek
→ Wetenschap is ontzettend belangrijks voor de maatschappij.
→ Gevolgen van falende replicatie?
Generieke gevolgen:
