Samenvatting Taalkunde Logopedie jaar 1

‘Taalkunde’

Week 1
Wat is taalwetenschap?  houdt zich op een systematische manier bezig met hoe taal in elkaar zit.
Je houdt je bezig met bijvoorbeeld:

 Taalstructuren (zinsdelen maken, personen + uitgang)
 Taalontwikkeling (start al vanaf 4 maanden in de buik, dus voor de geboorte)
 Taaltechnologie (mobiele telefoon, gehoorapparaten/spraak apparatuur)
 Historische taalontwikkeling (er sterven talen uit, er komen talen bij)

!5 Linguïstische niveaus:
 Syntaxis = zinsontleding (grammaticale niveau om naar taal te kijken)
 Fonologie = met klankleer/niveau naar taal kijken
 Morfologie = woordopbouw
 Semantiek = betekenisleer
 Pragmatiek = ongeschreven regels van taal

Verschillende visies op grammatica:
 Descriptieve grammatica  beschrijft regels van alle varianten van taal / wat er gebeurt in
taal
 Prescriptieve grammatica  bijvoorbeeld woordenboeken, schrijven welke vormen van taal
goed zijn en welke niet.

Soorten talen:
 Gebarentaal
 Fluittaal
 Esperanto (een kunsttaal)
 Computertaal
 Non-verbale communicatie

Sommige talen zijn natuurlijk, die gaan van moeder over op kind. (menselijke talen). In alle gesproken
talen vinden we:

 Klinkers en medeklinkers
 Ontkenning (ja/nee), vragen en bevelen
 Woorden voor ‘zwart’, ‘wit’ of ‘licht’ en ‘donker’ uit te drukken
 Kleine elementen kunnen gecombineerd worden tot zinnen
 Klankniveau: elk woord is opgebouwd uit klanken. Wordt daardoor onderscheiden
van andere woorden (S O K = SOK)
 Woordniveau: woorden worden gecombineerd tot een boodschap

Deze samenstelling (dit alles) noemen we compositionaliteit.

Recursie = inbedding van gelijksoortige taalstructuren:

 De band klapt
 De band van de fiets klapt
 De band van de fiets van kees klapt

, Kenmerken van natuurlijke, menselijke talen:
 Compositionaliteit
 Recursie
 Creativiteit
 ‘Samen handelen’
 Spontaniteit en los van het hier en nu
 Verwerving door kinderen (van ouder door op kind)
 Arbitrair (willekeurig) ‘er is geen relatie met het woord en het gene waar het naar verwijst’
*uitzonderingen hierop zijn onomatopeeën: kukeleku, sissen, slurpen

Mentale lexicon = ‘je woordenboek in je hoofd’

Priming effect = een manier hoe taal in ‘ons woordenboek’ ligt opgeslagen



Week 2
Taalverwerving ‘het leren van een taal’

Wat is van invloed op het leren van een taal?
 Leeftijd
 Moedertaal
 Contact met de doeltaal
 Motivatie
 Taalaanleg
 Onderwijs

Eerste taalverwerving / moedertaal / T1/L1

Vreemde taalverwerving = doeltaal leren op een plek waar die taal niet als omgangstaal
gesproken wordt  (Spaans leren bij een Nederlandse juf in Nederland)

Tweedetaalverwerving = doeltaal leren in de gemeenschap waarin die gesproken wordt
T2/NT2  (Spaans leren in Spanje)

Twee manieren om tweetalig te worden:
 Simultane tweetaligheid (tegelijkertijd), Bijvoorbeeld: vader = Engels, moeder = Portugees 
2 talen worden thuis beiden tegelijk aangeboden.
 Sequentiele tweetaligheid (gescheiden), Bijvoorbeeld: Turks jongetje komt naar Nederland,
spreekt als 1e taal Turks, nu ook Nederlands (2e)

Fases van taalverwerving:
 Voortalige periode / prelinguale periode:
 < 1;0 jaar
 Er is al taalbegrip
 Ontwikkelen van voorwaarden voor spraak/communicatie
 Huilen – schreien  vocaliseren  vocaal spel  brabbelen
 Vroegtalige periode:
 1;0 – 2;6 jaar
 Van brabbelen naar betekenisvol spraakgeluid/start actieve woordenschat
 Éénwoordfase  twee- en meerwoordfase  woordenschatspurt