ECONOMIE EINDEXAMEN 2022
HOOFDSTUK 1 MARKT
Markt: ontmoeting van vraag en aanbod
- Abstracte markt: geen echte plaats
- Concrete markt: echte plaats
Soorten goederen
- Inferieure goederen: goed dat minder wordt gekocht bij een inkomstenstijging
- Noodzakelijke goederen: goederen die iedereen koopt
- Luxe goederen: goederen die alleen worden gekocht bij hoge inkomens
- Complementair goed: goederen die in combinatie met andere goederen wordt gebruikt
- Substitutiegoed: goed dat in plaats van een ander goed wordt gebruikt
- Homogene goederen: in ogen consument hetzelfde
- Heterogene goederen: in ogen consument wel verschillend
Bedrijfsgeledingen
- Integratie: verdwijnen van een markt
- Differentiatie: er komt een nieuwe markt
- Parallellisatie: uitbreiding assortiment
- Specialisatie: verdieping / verkleining assortiment
Marktvormen
- Monopolie: een bedrijf dat een bepaald product aanbiedt
- Oligopolie: klein aantal producenten
- Volledige concurrentie: veel aanbieders, homogeen product
- Monopolistische concurrentie: veel aanbieders, heterogeen product
Productiefactoren en beloning
- Kapitaal: rente / huur
- Arbeid: loon
- Natuur: pacht
- Ondernemerschap: winst
Kosten bij productie
- TK = TVK + TCK
- GTK = TK / q
- GO = TO / q
- TW = TO - TK
- TW = (P - GTK) X q
- MK = extra totale kosten / extra geproduceerde eenheid
- Breakeven punt bij TO = TK
- Break-even afzet: afzet waarbij de winst 0 is
Elasticiteiten
PE: De mate waarin een verandering van de vraag reageert op een prijsverandering
(bij PE > 0 inelastisch)
% 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝑣𝑟𝑎𝑎𝑔
- 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑐𝑖𝑡𝑒𝑖𝑡 % 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠
KE: Hoe sterk de vraag van een product verandert bij een prijsverandering
(bij KE < 0 complementair, bij KE > 0 substituut
% 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑟𝑎𝑎𝑔 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑐𝑡 1
- 𝑘𝑟𝑢𝑖𝑠𝑙𝑖𝑛𝑔𝑠𝑒 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑐𝑖𝑡𝑒𝑖𝑡 %𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑐𝑡 2
IE: de mate waarin de uitgaven voor een bepaald product reageren op een inkomensverandering.
(bij IE > 0 luxe goed , bij IE < 0 inferieur goed).
% 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑟𝑎𝑎𝑔
- 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛𝑠𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑐𝑖𝑡𝑒𝑖𝑡: % 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛
Marketingmix
- Productbeleid
- Promotiebeleid
- Prijsbeleid
- Plaatsbeleid
1
, Monopolie
Soorten
- Natuurlijke monopolie: door natuurlijke omstandigheden zoals ligging
- Wettelijke monopolie: door de wet bepaald, zoals NS
- Economische monopolie: Door schaalvoordelen of octrooien
Kenmerken monopolie
- 1 aanbieder, veel vragers
- homogeen product
- doorzichtig
- moeilijke toetredingsbarrières
Prijs
- Prijsdifferentiatie: ondernemer vraagt verschillende prijzen voor hetzelfde product aan verschillende
kopers → omdat er kosten verschillen zijn
- Prijsdiscriminatie: ondernemer vraagt verschillende prijzen voor hetzelfde product aan verschillende
kopers , waarbij de kosten niet gerechtvaardigd zijn
Een patent is het exclusief recht tot het producten en verkopen van een uitvinding
Toezichthouders
- AFM (Autoriteit Financiële Markten): houdt toezicht op financiële markten
- DNB (De Nederlandsche Bank): houdt ook toezicht op financiële instellingen
- ACM (Autoriteit Consument & Markt): onafhankelijke toezichthouder die zich sterk maakt voor
consumenten en bedrijven
Arbeidsmarkt
- Beroepsgeschikte bevolking: iedereen van 15 tot 67 jaar
- Beroepsbevolking: werkenden + werklozen
- Niet-beroepsbevolking: iedereen die geen baan heeft en er ook geen zoekt
- Aanzuigeffect: meer mensen gaan zich aanbieden op arbeidsmarkt
- Ontmoedigingseffect: minder mensen gaan zich aanbieden op de arbeidsmarkt
i/a ratio
Geeft de verhouding weer tussen het aantal uitkeringsgerechtigden (inactieven) en de werkenden (actieven) die
de uitkering moeten betalen. Bij een omslagstelsel moeten de actieven betalen voor de inactieven. Wanneer er
per werkende steeds meer inactieven komen, moet elke werknemer steeds meer premie betalen.
𝑖𝑛𝑎𝑐𝑡𝑖𝑒𝑣𝑒𝑛
𝑖/𝑎 𝑟𝑎𝑡𝑖𝑜: 𝑎𝑐𝑡𝑖𝑒𝑣𝑒𝑛
- Een i/a-ratio van 0,4 betekent dat elke werkende 0,4 (40%) van één uitkering moet betalen.
- Een i/a-ratio van 1,5 betekent dat elke werkende 1,5 uitkering moet betalen.
Werkloosheid
- Officiële werkloosheid: geregistreerd
Officieuze werkloosheid: ongeregistreerd
- Conjuncturele werkloosheid: door daling bestedingen
Structurele werkloosheid: door daling productie
- Frictiewerkloosheid: werkloosheid onder schoolverlaters
Seizoenswerkloosheid: werkloosheid als gevolg van het klimaat of aard van het product
Surplussen
- Consumentensurplus: ontstaat wanneer consumenten bereid zijn méér te betalen dan de geldende
prijs → Voor iemand die bereid was om voor dit product € 20 te betalen, is een prijs van € 12,50 een
mooie meevaller. De consument hoeft minder middelen op te offeren dan hij bereid was: omvang = ½ ×
basis × hoogte
- Producentensurplus: ontstaat wanneer producenten bereid zijn het product te leveren voor minder dan
de geldende marktprijs → meer krijgen dan minimum: omvang = ½ × basis × hoogte
Evenwichtsprijs
Er is sprake van evenwicht als er geen overschotten of tekorten zijn. Dat wil zeggen dat vraag en aanbod aan
elkaar gelijk zijn. Je berekent de evenwichtsprijs dan ook door vraag- en aanbodfunctie aan elkaar gelijk te
stellen Dus: Qv = Qa
Pareto-optimaal of Pareto-efficiënt
Een marktuitkomst is Pareto-optimaal wanneer de som van consumenten- en producentensurplus maximaal is.
Het is de meest efficiënte uitkomst van een markt.
2
HOOFDSTUK 1 MARKT
Markt: ontmoeting van vraag en aanbod
- Abstracte markt: geen echte plaats
- Concrete markt: echte plaats
Soorten goederen
- Inferieure goederen: goed dat minder wordt gekocht bij een inkomstenstijging
- Noodzakelijke goederen: goederen die iedereen koopt
- Luxe goederen: goederen die alleen worden gekocht bij hoge inkomens
- Complementair goed: goederen die in combinatie met andere goederen wordt gebruikt
- Substitutiegoed: goed dat in plaats van een ander goed wordt gebruikt
- Homogene goederen: in ogen consument hetzelfde
- Heterogene goederen: in ogen consument wel verschillend
Bedrijfsgeledingen
- Integratie: verdwijnen van een markt
- Differentiatie: er komt een nieuwe markt
- Parallellisatie: uitbreiding assortiment
- Specialisatie: verdieping / verkleining assortiment
Marktvormen
- Monopolie: een bedrijf dat een bepaald product aanbiedt
- Oligopolie: klein aantal producenten
- Volledige concurrentie: veel aanbieders, homogeen product
- Monopolistische concurrentie: veel aanbieders, heterogeen product
Productiefactoren en beloning
- Kapitaal: rente / huur
- Arbeid: loon
- Natuur: pacht
- Ondernemerschap: winst
Kosten bij productie
- TK = TVK + TCK
- GTK = TK / q
- GO = TO / q
- TW = TO - TK
- TW = (P - GTK) X q
- MK = extra totale kosten / extra geproduceerde eenheid
- Breakeven punt bij TO = TK
- Break-even afzet: afzet waarbij de winst 0 is
Elasticiteiten
PE: De mate waarin een verandering van de vraag reageert op een prijsverandering
(bij PE > 0 inelastisch)
% 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝑣𝑟𝑎𝑎𝑔
- 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑐𝑖𝑡𝑒𝑖𝑡 % 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠
KE: Hoe sterk de vraag van een product verandert bij een prijsverandering
(bij KE < 0 complementair, bij KE > 0 substituut
% 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑟𝑎𝑎𝑔 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑐𝑡 1
- 𝑘𝑟𝑢𝑖𝑠𝑙𝑖𝑛𝑔𝑠𝑒 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑐𝑖𝑡𝑒𝑖𝑡 %𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑝𝑟𝑖𝑗𝑠 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑐𝑡 2
IE: de mate waarin de uitgaven voor een bepaald product reageren op een inkomensverandering.
(bij IE > 0 luxe goed , bij IE < 0 inferieur goed).
% 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑟𝑎𝑎𝑔
- 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛𝑠𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑐𝑖𝑡𝑒𝑖𝑡: % 𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛
Marketingmix
- Productbeleid
- Promotiebeleid
- Prijsbeleid
- Plaatsbeleid
1
, Monopolie
Soorten
- Natuurlijke monopolie: door natuurlijke omstandigheden zoals ligging
- Wettelijke monopolie: door de wet bepaald, zoals NS
- Economische monopolie: Door schaalvoordelen of octrooien
Kenmerken monopolie
- 1 aanbieder, veel vragers
- homogeen product
- doorzichtig
- moeilijke toetredingsbarrières
Prijs
- Prijsdifferentiatie: ondernemer vraagt verschillende prijzen voor hetzelfde product aan verschillende
kopers → omdat er kosten verschillen zijn
- Prijsdiscriminatie: ondernemer vraagt verschillende prijzen voor hetzelfde product aan verschillende
kopers , waarbij de kosten niet gerechtvaardigd zijn
Een patent is het exclusief recht tot het producten en verkopen van een uitvinding
Toezichthouders
- AFM (Autoriteit Financiële Markten): houdt toezicht op financiële markten
- DNB (De Nederlandsche Bank): houdt ook toezicht op financiële instellingen
- ACM (Autoriteit Consument & Markt): onafhankelijke toezichthouder die zich sterk maakt voor
consumenten en bedrijven
Arbeidsmarkt
- Beroepsgeschikte bevolking: iedereen van 15 tot 67 jaar
- Beroepsbevolking: werkenden + werklozen
- Niet-beroepsbevolking: iedereen die geen baan heeft en er ook geen zoekt
- Aanzuigeffect: meer mensen gaan zich aanbieden op arbeidsmarkt
- Ontmoedigingseffect: minder mensen gaan zich aanbieden op de arbeidsmarkt
i/a ratio
Geeft de verhouding weer tussen het aantal uitkeringsgerechtigden (inactieven) en de werkenden (actieven) die
de uitkering moeten betalen. Bij een omslagstelsel moeten de actieven betalen voor de inactieven. Wanneer er
per werkende steeds meer inactieven komen, moet elke werknemer steeds meer premie betalen.
𝑖𝑛𝑎𝑐𝑡𝑖𝑒𝑣𝑒𝑛
𝑖/𝑎 𝑟𝑎𝑡𝑖𝑜: 𝑎𝑐𝑡𝑖𝑒𝑣𝑒𝑛
- Een i/a-ratio van 0,4 betekent dat elke werkende 0,4 (40%) van één uitkering moet betalen.
- Een i/a-ratio van 1,5 betekent dat elke werkende 1,5 uitkering moet betalen.
Werkloosheid
- Officiële werkloosheid: geregistreerd
Officieuze werkloosheid: ongeregistreerd
- Conjuncturele werkloosheid: door daling bestedingen
Structurele werkloosheid: door daling productie
- Frictiewerkloosheid: werkloosheid onder schoolverlaters
Seizoenswerkloosheid: werkloosheid als gevolg van het klimaat of aard van het product
Surplussen
- Consumentensurplus: ontstaat wanneer consumenten bereid zijn méér te betalen dan de geldende
prijs → Voor iemand die bereid was om voor dit product € 20 te betalen, is een prijs van € 12,50 een
mooie meevaller. De consument hoeft minder middelen op te offeren dan hij bereid was: omvang = ½ ×
basis × hoogte
- Producentensurplus: ontstaat wanneer producenten bereid zijn het product te leveren voor minder dan
de geldende marktprijs → meer krijgen dan minimum: omvang = ½ × basis × hoogte
Evenwichtsprijs
Er is sprake van evenwicht als er geen overschotten of tekorten zijn. Dat wil zeggen dat vraag en aanbod aan
elkaar gelijk zijn. Je berekent de evenwichtsprijs dan ook door vraag- en aanbodfunctie aan elkaar gelijk te
stellen Dus: Qv = Qa
Pareto-optimaal of Pareto-efficiënt
Een marktuitkomst is Pareto-optimaal wanneer de som van consumenten- en producentensurplus maximaal is.
Het is de meest efficiënte uitkomst van een markt.
2
