Samenvatting Materieel strafrecht J. De Hullu

Samenvatting boek materieel strafrecht Mr. J. de Hullu

Week 1: Schuld

Literatuur
● J. de Hullu, Materieel strafrecht, hoofdstuk IV, par. 5.1, 5.2 en 5.4.

● T. Blom, ‘Roekeloosheid opnieuw beoordeeld’, DD 2020/30.

Arresten
● Blackout HR 1 juni 2004, NJ 2005/252

● https://www.navigator.nl/document/id34200406010188903nj2005252dosred?
ctx=WKNL_CSL_92

 Handrem HR 2 februari 2021, NJ 2021/90
 https://www.navigator.nl/document/id2cbfe9c5e4cf4139a23ac87de68804be?
ctx=WKNL_CSL_92

Het formeel strafrecht ziet op alle procedures die omtrent het proces van een verdachte
gevolgd moeten worden, terwijl het materieel strafrecht alle strafbaarstellingen bevat.
Formeel strafrecht: toepassing materieel strafrecht
Formeel delict: voor strafbaarheid is een bepaalde handeling voldoende (bijv. niet voldoen
aan verplichting om gegevens te leveren)
Materieel delict: een bepaald gevolg staat meer centraal (bijv. doodslag, mishandeling etc.)

Omissiedelict: strafbaarstelling van nalaten
Commissiedelict: strafbare feiten die door handelen worden begaan
Gekwalificeerd delict: het strafbare feit is onder bijzondere omstandigheden gepleegd (bijv.
met voorbedachte raad) en zijn met zwaardere straffen bedreigd dan de grondvorm van het
delict

Art. 1 lid 1 Sr: strafbepaling. Bestaat uit een:
1. Delictsomschrijving: welk gedrag valt onder welke subjectieve (opzet, schuld of niet
bepaald) en objectieve omstandigheden (wederrechtelijkheid, causaliteit) tot
strafrechtelijke aansprakelijkheid. De vereisten uit de delictsomschrijving zijn
bestanddelen
2. Sanctienorm

Hoofdstuk IV: De subjectieve zijde van een strafbaar feit
§5: Schuld als bestanddeel

Culpoos delict: schuld is als bestanddeel opgenomen.
 Vaak gekwalificeerd als misdrijf
 Tegenhanger: doleuze variant. Zwaarder strafmaximum

Doleuze delicten: opzetvereiste als bestanddeel opgenomen
1

,Culpa: schuld als bestanddeel
Eisen culpa:
 Grove schuld

Roekeloosheid: Zeer onvoorzichtig gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen
onaanvaardbare risico’s worden genomen
 Wettelijke strafverzwaringsgrond culpoos delict. Verdubbeling strafmaximum
 Bijzondere schuldvorm
 Geldt voor art. 307, 308 Sr en art. 6 en art. 175 WVW

Objectieve en subjectieve zijde van een strafbaar feit: objectief is de gedraging zelf,
subjectief is de wil.
 Objectief bestanddeel: bijv. leeftijd slachtoffer zedenmisdrijf
 Subjectief bestanddeel: opzet/schuld

Strafbare feiten worden onderverdeeld:
1. Misdrijf: ernstige strafbare feiten. Vrijheidsstraf kan opkomen. Opzet/schuld als
bestanddeel opgenomen.
2. Overtreding: minder ernstige feiten. Geringe vermogensstraf. Geen subjectieve
vermogensbestanddelen in delictsomschrijving

5.2 Inhoud van culpa
De definitie van schuld (culpa)

• Schuld is verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
• Onvoorzichtigheid: de dader overtreedt een zorgvuldigheidsnorm.
– Het gaat om geschreven en ongeschreven normen.
• De overtreding moet aanmerkelijk zijn.
– Niet iedere overtreding levert schuld (culpa) op.
• Geen schuld als de dader geen verwijt kan worden gemaakt
– De verwijtbaarheid ontbreekt bij schulduitsluitingsgronden
(verontschuldigbare onmacht).

Culpa: dader moest anders handelen en dit kon hij ook (verwijtbaarheid)
Handelen met geoorloofde risico’s valt buiten het schuldbegrip
Culpa verschilt van opzet omdat de normatieve beoordeling bij culpa meer domineert
Garantstellungen: de standaard waartegen gedrag wordt afgemeten

5.4 Culpa in de rechtspraak

De eigen schuld staat centraal. Medeschuld van anderen is niet relevant
Art. 6 WVW: culpoos verkeersgevolgsdelict. Kent geen doleuze tegenhanger
Art. 175 WVW: roekeloosheid. Art. 175 WVW: lid 3 strafverzwarende omstandigheid
(middelengebruik)
Art. 5a lid 1 WVW: in art. 175 WVW is bepaald dat van roekeloosheid in ieder geval sprake is
als het gedrag tevens als overtreding in de zin van art. 5a lid 1 WVW kan worden aangemerkt

2

, 5.4.5 Schuld aan een gevolg in de vorm van roekeloosheid
Rechtspraak: was sprake van roekeloosheid bij:

 Buitengewoon: je buiten het gewone verkeer plaatsen.
– Kat en muis-spel
– Snelheidswedstrijd
– Vluchten voor de politie
– Dwingen tot stilstaan op snelweg

• Motiveringsplicht voor de rechter.
– Buitengewone onvoorzichtigheid
– Zeer ernstig gevaar
– De dader is zich daarvan bewust of had zich daarvan bewust moeten zijn.

Arresten
1. Blackout (HR 1 juni 2004, NJ 2005/252)
● In zijn algemeenheid kan niet worden aangegeven of één overtreding schuld
(aanmerkelijke onvoorzichtigheid) oplevert.
● Het hangt van de aard en de ernst van de overtreding af en de omstandigheden
waaronder deze overtreding is begaan.
● Uit de ernst van de gevolgen kan niet zonder meer worden afgeleid dat sprake is van
schuld.
● In het specifieke geval: het op een verkeerde weghelft terechtkomen, is in beginsel
aanmerkelijk onvoorzichtig.
● De verdachte heeft echter verklaard dat zij een blackout had en dat zou
verontschuldigbare onmacht kunnen opleveren.
● Dat heeft het hof niet onderzocht en daarom casseert de Hoge Raad.
2. Handrem (HR 2 februari 2021, NJ 2021/90)
 4 personen in de auto, er wilden mensen uit werd niet op gereageerd. Persoon trok
aan de handrem welke ingreep de bestuurder totaal verraste en waardoor de
achterwielen van de auto blokkeerden en de auto in de slip raakte, terwijl de auto op
dat moment met een snelheid van ongeveer 70 km/u reed op een autoweg. 1
persoon is overleden omdat ze uit de auto geslingerd werden. Roekeloosheid: straf
kan veel hoger uitpakken.
 Verdachte was op de hoogte van de functie en de werking van een handrem en van
het slipgevaar dat optreedt als een passagier de handrem van een rijdende auto
aantrekt. Op grond hiervan heeft het hof kunnen oordelen dat verdachte ‘roekeloos’
heeft gehandeld in de zin van art. 6 jo. Art. 175 lid 2 (oud) WVW 1994.

Week 2: Opzet en voorbedachte raad


3