ZSO kinderorthopedie
Video: Platvoeten
De pes planovalgus wordt gede nieerd als
1. Valgus achtervoet = vanaf dorsaal aangezicht is er een valgus; de
enkels staan naar elkaar en de voet valt naar de buitenzijde
2. Verstreken mediaal voetgewelf = er is geen holling aan de
mediale zijde van de voet
We noemen het daarom ook wel een knik-platvoet
Er zijn verschillende vormen van een platvoet
1. Soepele knikplatvoet ( exible atfoot, FFF)
2. Soepele knikplatvoet met kort ach. pees (FFF, TA(+)
3. Hypermobiele knikplatvoeten (komt voor bij syndroom van Marfan)
4. Rigide platvoeten (tarsale coalitie)
Flexibiliteit kan je makkelijk testen met de ‘toe raise test’. De drukt met je duim de grote teen
omhoog, waarbij je weer een holle voetgewelf ziet ontstaan mediaal.
Als tweede kun je de beweging van het sub-talaire gewricht testen; het gewricht tussen de
talus en de calcaneus. Dit gewricht kan inverteren en everteren.
Een FFF behoeft geen behandeling en is fysiologisch. Er kan gekozen worden voor corrigeerende
schoenaanpassingen bij klachten zoals vermoeidheid.
Mocht conservatief niet helpen, kan een opperatieve behandeling worden overwogen. De
klachten komen vaak door de korte ach. pees. Te kort betekent minder dan 10 graden dorsaal
exie in de enkel, met een gestrekte knie en de hiel in neutrale of in varus stand. Voor
operatieve correctie van de platvoet bestaan verschillende technieken:
1. Calcaneus verlengingsosteomie +
2. Tibialis posterior inkorting +
3. Mediale kapselreving +
4. Ach. pees verlenging +
5. Evt. ecterende osteotomie cuneif. med. = eventueel corrigeren van een suppinatie
Platvoet heeft een andere stand: een lijn in de lengte
richting van de talus en een lijn in de lengterichting van de
eerste straal, dan is deze bij een normale voet parallel. Bij
een platvoet is dat niet zo. Hoe platter de voet, hoe groter
de hoek tussen deze denkbeeldige lijnen. Om dit op te
heffen kan het calcaneus bot doorgezaagd worden (zie klein
plaatje): tussen het voorste en middelste segment van de
calcaneus. Nadat je deze hebt doorgezaagd kan je hem
verlengen, waardoor je de twee lijnen nu wel parallel kan
zetten. Door de verlenging komt er dus ruimte tussen de
beide delen van de calcaneus, en deze ruimte wordt
opgevuld met een stukje donorbot. Vanaf de zijkant is ook
zichtbaar dat de voetboog zo hersteld kan worden. De
correctie vindt plaats doordat de midden- en de achtervoet om
de neus van de talus heen draaien; net als bij een klompvoet,
maar dan in omgekeerde richting. Dit gebeurt aan de zijkant
van de enkel/voet.
Aan de mediale zijde maken we een incisie van de
tibialis posterior te verkorten; hier lopen namelijk de drie
buigpezen. Dit zijn de tibialis posterior, de exor digitorum
longus en de exor hallusus longus. Het acroniem Tom, Dick & Harry is hier een ezelsbruggetje
Pagina 1 van 9
fl fl fl fl fl fi fl
, voor. De verkorting (mediale augmentatie) van de pees, kan met verschillende technieken, AMC
gebruikt de Z-techniek. De pees wordt Z-vormig geïncisideerd en de beide uiteinden worden in
verkorte positie weer vastgehecht.
Onder de tibialis posterior bevindt zich het talo-naviculaire gewicht. Het kapsel daarvan
wordt strakker gemaakt door er een stukje tussen uit te halen, en weer vast te hechten. Dit wordt
gedaan voordat je de tibialis posteroir weer vast hecht.
De achillespees maken we langer door een drietal steekgaatjes te maken. Dat zorgt er voor
dat de achillespees iets langer kan worden gescheurd. Het doel is om minimaal 10 graden dorsaal
exie te bereiken met een gestrekte knie en de hiel in neutrale positie.
Deze operatie heeft een hoge slagingskans.
Dit voorgaande ging allemaal over de FFF. De hypermobiele voet
is een ander verhaal. We zien dit beeld bijvoorbeeld bij
bindweefselziekte, zoals het syndroom van Marfan. Syndroom van
Marfan kenmerkt zich door een lang, tenger postuur, typisch gelaat,
lakse gewrichten, lange acra en erg dun. Platvoeten zijn vaak
ernstig, er reageren minder goed op de behandeling zoals hier
boven beschreven. Het syndroom van Ehlers-Danlos kenmerkt zich
door lakse bindweefsels; de huid is bijvoorbeeld makkelijk uit te
rekken.
Behandeling van de hypermobiele platvoet bestaat uit
schoenaanpassingen en/of triple artrodese. Bij een triple artrodese
worden de midden en achtervoet aan elkaar vast gezet in een
neutrale stand; de enkel kan wel nog gewoon bewegen.
De rigide platvoet heeft een zogehete coalitie als oorzaak, een tarsale coalitie. Dit is een
verbinding tussen 2 of meerdere tarsale botten. Soms is dat breus, soms kraakbeen, soms benig.
Ong. 90% van de coalities bevindt zich tussen calc-nav of talo-calc. De coalities worden vaak pas
na de kinderleeftijd pijnlijk, rond de puberjaren. Het is het gevolg van metaplasie van kraakbeen
naar bot, waardoor de beweeglijkheid afneemt en dus pijnlijker wordt:
- Calc-nav: pijnlijk 8-12 jaar
- Talo-calc: pijnlijk 12-16 jaar
Op een röntgenfoto zie je soms de zogehete C-sign. Op deze
laterale enkelfoto laat een C-vorm in de achtervoet zien. Dit
past bij een coalitie van de calcaneus en de talus. Op een CT-
scan is die coalitie vaak nog duidelijker te zien. Er is dan minder
ruimte tussen de twee botten, waardoor het gewricht kleiner
wordt. 25% van de coalities is symptomatisch.
Behandeling kan met een periode gips, echter 30%
succes. Operatief verwijderen is ook een optie: bij voorkeur
resectie met interpositie van vet uit bijv. de bilplooi. Een
correctie van evt. deformiteit is een 2e fase, mocht de platvoet
nog bestaan.
Video: Metatarsus Adductus
Ook wel pes adductus. Het is een aandoening die niet vaak voorkomt, nog minder dan een
klompvoetje. Incidentie = 1:1000 geborenen. De de nitie is: een mediale deviatie van de
voorvoet ten opzichte van de achtervoet. De oorzaak is onbekend (misschien positie in utero,
maar waarschijnlijk ook familiaire aanleg). Er is een relatie met heupdysplasie: DDH. Om die reden
is het belangrijk een screenende heupechon te doen op de leeftijd van 3-4 maanden.
Om de ernst in te schatten kunnen we een lijn trekken van
de hak naar de tenen; normaal kruist deze in het midden van de 2e
en 3e teen. Bij een ernstige pes adductus loopt die lijn bij de 5e
teen.
Voor de behandeling is de exibiliteit belangrijk. Als de
adductie volledig gecorrigeerd kan worden door tegen de tenen te
Pagina 2 van 9
fl
fl fi fi
Video: Platvoeten
De pes planovalgus wordt gede nieerd als
1. Valgus achtervoet = vanaf dorsaal aangezicht is er een valgus; de
enkels staan naar elkaar en de voet valt naar de buitenzijde
2. Verstreken mediaal voetgewelf = er is geen holling aan de
mediale zijde van de voet
We noemen het daarom ook wel een knik-platvoet
Er zijn verschillende vormen van een platvoet
1. Soepele knikplatvoet ( exible atfoot, FFF)
2. Soepele knikplatvoet met kort ach. pees (FFF, TA(+)
3. Hypermobiele knikplatvoeten (komt voor bij syndroom van Marfan)
4. Rigide platvoeten (tarsale coalitie)
Flexibiliteit kan je makkelijk testen met de ‘toe raise test’. De drukt met je duim de grote teen
omhoog, waarbij je weer een holle voetgewelf ziet ontstaan mediaal.
Als tweede kun je de beweging van het sub-talaire gewricht testen; het gewricht tussen de
talus en de calcaneus. Dit gewricht kan inverteren en everteren.
Een FFF behoeft geen behandeling en is fysiologisch. Er kan gekozen worden voor corrigeerende
schoenaanpassingen bij klachten zoals vermoeidheid.
Mocht conservatief niet helpen, kan een opperatieve behandeling worden overwogen. De
klachten komen vaak door de korte ach. pees. Te kort betekent minder dan 10 graden dorsaal
exie in de enkel, met een gestrekte knie en de hiel in neutrale of in varus stand. Voor
operatieve correctie van de platvoet bestaan verschillende technieken:
1. Calcaneus verlengingsosteomie +
2. Tibialis posterior inkorting +
3. Mediale kapselreving +
4. Ach. pees verlenging +
5. Evt. ecterende osteotomie cuneif. med. = eventueel corrigeren van een suppinatie
Platvoet heeft een andere stand: een lijn in de lengte
richting van de talus en een lijn in de lengterichting van de
eerste straal, dan is deze bij een normale voet parallel. Bij
een platvoet is dat niet zo. Hoe platter de voet, hoe groter
de hoek tussen deze denkbeeldige lijnen. Om dit op te
heffen kan het calcaneus bot doorgezaagd worden (zie klein
plaatje): tussen het voorste en middelste segment van de
calcaneus. Nadat je deze hebt doorgezaagd kan je hem
verlengen, waardoor je de twee lijnen nu wel parallel kan
zetten. Door de verlenging komt er dus ruimte tussen de
beide delen van de calcaneus, en deze ruimte wordt
opgevuld met een stukje donorbot. Vanaf de zijkant is ook
zichtbaar dat de voetboog zo hersteld kan worden. De
correctie vindt plaats doordat de midden- en de achtervoet om
de neus van de talus heen draaien; net als bij een klompvoet,
maar dan in omgekeerde richting. Dit gebeurt aan de zijkant
van de enkel/voet.
Aan de mediale zijde maken we een incisie van de
tibialis posterior te verkorten; hier lopen namelijk de drie
buigpezen. Dit zijn de tibialis posterior, de exor digitorum
longus en de exor hallusus longus. Het acroniem Tom, Dick & Harry is hier een ezelsbruggetje
Pagina 1 van 9
fl fl fl fl fl fi fl
, voor. De verkorting (mediale augmentatie) van de pees, kan met verschillende technieken, AMC
gebruikt de Z-techniek. De pees wordt Z-vormig geïncisideerd en de beide uiteinden worden in
verkorte positie weer vastgehecht.
Onder de tibialis posterior bevindt zich het talo-naviculaire gewicht. Het kapsel daarvan
wordt strakker gemaakt door er een stukje tussen uit te halen, en weer vast te hechten. Dit wordt
gedaan voordat je de tibialis posteroir weer vast hecht.
De achillespees maken we langer door een drietal steekgaatjes te maken. Dat zorgt er voor
dat de achillespees iets langer kan worden gescheurd. Het doel is om minimaal 10 graden dorsaal
exie te bereiken met een gestrekte knie en de hiel in neutrale positie.
Deze operatie heeft een hoge slagingskans.
Dit voorgaande ging allemaal over de FFF. De hypermobiele voet
is een ander verhaal. We zien dit beeld bijvoorbeeld bij
bindweefselziekte, zoals het syndroom van Marfan. Syndroom van
Marfan kenmerkt zich door een lang, tenger postuur, typisch gelaat,
lakse gewrichten, lange acra en erg dun. Platvoeten zijn vaak
ernstig, er reageren minder goed op de behandeling zoals hier
boven beschreven. Het syndroom van Ehlers-Danlos kenmerkt zich
door lakse bindweefsels; de huid is bijvoorbeeld makkelijk uit te
rekken.
Behandeling van de hypermobiele platvoet bestaat uit
schoenaanpassingen en/of triple artrodese. Bij een triple artrodese
worden de midden en achtervoet aan elkaar vast gezet in een
neutrale stand; de enkel kan wel nog gewoon bewegen.
De rigide platvoet heeft een zogehete coalitie als oorzaak, een tarsale coalitie. Dit is een
verbinding tussen 2 of meerdere tarsale botten. Soms is dat breus, soms kraakbeen, soms benig.
Ong. 90% van de coalities bevindt zich tussen calc-nav of talo-calc. De coalities worden vaak pas
na de kinderleeftijd pijnlijk, rond de puberjaren. Het is het gevolg van metaplasie van kraakbeen
naar bot, waardoor de beweeglijkheid afneemt en dus pijnlijker wordt:
- Calc-nav: pijnlijk 8-12 jaar
- Talo-calc: pijnlijk 12-16 jaar
Op een röntgenfoto zie je soms de zogehete C-sign. Op deze
laterale enkelfoto laat een C-vorm in de achtervoet zien. Dit
past bij een coalitie van de calcaneus en de talus. Op een CT-
scan is die coalitie vaak nog duidelijker te zien. Er is dan minder
ruimte tussen de twee botten, waardoor het gewricht kleiner
wordt. 25% van de coalities is symptomatisch.
Behandeling kan met een periode gips, echter 30%
succes. Operatief verwijderen is ook een optie: bij voorkeur
resectie met interpositie van vet uit bijv. de bilplooi. Een
correctie van evt. deformiteit is een 2e fase, mocht de platvoet
nog bestaan.
Video: Metatarsus Adductus
Ook wel pes adductus. Het is een aandoening die niet vaak voorkomt, nog minder dan een
klompvoetje. Incidentie = 1:1000 geborenen. De de nitie is: een mediale deviatie van de
voorvoet ten opzichte van de achtervoet. De oorzaak is onbekend (misschien positie in utero,
maar waarschijnlijk ook familiaire aanleg). Er is een relatie met heupdysplasie: DDH. Om die reden
is het belangrijk een screenende heupechon te doen op de leeftijd van 3-4 maanden.
Om de ernst in te schatten kunnen we een lijn trekken van
de hak naar de tenen; normaal kruist deze in het midden van de 2e
en 3e teen. Bij een ernstige pes adductus loopt die lijn bij de 5e
teen.
Voor de behandeling is de exibiliteit belangrijk. Als de
adductie volledig gecorrigeerd kan worden door tegen de tenen te
Pagina 2 van 9
fl
fl fi fi
