Pathologie
Ziekte Symptomen/uitleg Behandeling
Aften Pijnlijke erosie slijmvlies van mond
Symptomen: kleine pijnlijke wit/grijze/gele, oppervlakkige Spontaan herstel 1-2w
omgeven met rode rand ulcera, beginnen als blaasjes Symptomatisch behandeling:
Oorzaak: onzeker (trauma, hormonale verandering, stress, lidocaïne gel
overgevoeligheid voedsel, verminderde weerstand, slechte
mondhygiëne)
Tandcariës Bacteriële ziekte van calciumrijke weefsels van tand Preventie:
Demineralisatie glazuur en dentine binnendringen micro- 1. poetsen (buffering door
organisme beschadiging tandmerg speeksel !)
Acidogene theorie: ontkalking oiv zuren ontstaan bij bacteriële 2. suikerinname (frequentie) ↓
metabolisatie van voedingssuikers 3. Fluoride: neerslag fluoro-
Proper glazuuroppervlak: snel bedekt met laagje proteïnen uit apatiet kristallen (minder
speeksel in volgende uren aanhechting bacteriën + eventueel zuuroplosbaar), bacterieel
voedselresten TANDPLAQUE TANDSTEEN metabolisme ↓
Tandverkalking Suikers van voedingsresten diffunderen doorheen tandplaque
kritische pH =5,5 demineralisatie (calciumzouten uit
galzuuropp) diffusie zouten in tandplaque pH stijgt naar 7
onverzadigde tandplaque remineralisatie glazuur ontkalking
en beschadiging beschermende glazuurlaag
Fluorosis Overdreven blootstelling aan fluor bij tandvorming permanente Preventie
witte, krijtachtige vlekken Kindertandpasta minder fluor
Gingivitis Ontsteking tandvlees (chronisch), acute gingivitis= exacerbatie van Preventie
chronische gingivitis (bv. zwangerschap gingivitis) Goede mondhygiëne
Symptomen: zwelling, roodheid, snel bloeden
Oorzaak: oiv accumulatie tandplaque (bestaand uit micro- Behandeling
organismes) op tandopp, bij slechte mondhygiëne, roken, slecht Verwijderen tandplaque
aansluitende vullingen
Parodontitis Uitbreiding ontstekingen tandvleesrand naar bot van tandkas Behandeling
loslating tandvlees pockets tussen tandvlees en tand voor Verwijderen tandplaque en
nieuwe tandplaque tandsteen
Oorzaak: onbehandelde gingivitis Chirurgisch voor ziek weefsel
Halitose Slecht ruikende adem
Oorzaak: slechte mondhygiëne, gingivitis, parodontitis,
tongbeslag, NKO of GI- ontstekingen, GM met nevenwerking
speekseltekort (anticholinergica, tricyclische antidepressiva)
Hyposialie Verminderde speekselsecretie Preventie:
Symptomen: droge mond, gescheurde tong goede mondhygiëne tpv
Oorzaak: anticholinergica, tricyclische antidepressiva, tandcariës
radiotherapie, syndroom van Sjörgen (auto-immuun), dehydratatie Behandeling
Gevolgen: tandcariës, candidose, slik_en kauwproblemen Drinken, suikervrije kauwgom,
speekselvervangers
Bof parotitis Ontsteking oorspreekselklier, spontaan herstel binnen 1à2 weken Preventie
Symptomen: zwelling parotis, zwelling, koorts, malaise, (druk)pijn Basisvaccinatieschema baby’s
Gevolgen: ontsteking van testes (orchitis), verminderde fertiliteit Behandeling
Symptomatisch pijnbestrijding
Koortswerende GM
(Faryngo)tonsillitis Ontsteking keelamandelen =angina, spontane genezing na 7-10 d Behandeling
Symptomen: keelpijn, moeilijk slikken, algemene malaise, Pijnstilling
lymfeklierzwelling, halitose Rust
Oorzaak: virale infectie, bacteriële surinfectie AB
Gevolg: peritonsillaire abces
Dysfagie Slikmoeilijkheden met belemmerde passage door slokdarm, Diagnose
moeilijk transport van mond naar maag Langdurige pyrosisklachten
, Oorzaken: =strictuur
- Neuromusculaire afwijkingen: Parkinson, Alzheimer, Problemen met vast en vloeibaar
hersenbloeding/infarct, MS, ALS… =neurologische/spastische factor
- Slokdarmspasmen en stricturen: door chronische ontsteking Dysfagie met gewichtsverlies
van slokdarm (oesofagitis) insufficiëntie van LES reflux =maligniteit
ontsteking met zuurbranden (pyrosis)=gastro-oesofagale Onderzoeken:
reflux barium cinematografie:
- Mechanische obstructie: door tumor of zwelling chronische vernauwing/slikproces (aspiratie)
ontsteking slokdarmmanometrie
- Zenker’s divertikel: uitstulping slokdarm, bekleed met (druksensor)
slokdarmepitheel, langdurig asymptomatisch met halitose Gastroscopie: anatomische
dysfagie bij groter wordendichtdrukken oesofagus afwijkingen
(hernia)
- Psychologische stress met slechte coördinatie
slokdarmperistaltiek
Achalasie Dysfagie met neuromusculaire oorzaak Behandeling
Ontspanning van onderste slokdarmsfincter (LES) verstoord Mechanische dilatatie sfincter
opstapeling voedsel in slokdarm tot voldoende druk om sfincter te Chirurgisch/endoscopische
openen overdruk boven sfincter geleidelijke dilatatie van insnijding van sfincter
trachea (thv plexus Auerbach) (myotomie)
Symptomen: progressief toenemende moeilijkheid om voedsel
door te slikken daarna ook voor vloeibaar voedsel
Relfuxoesofagitis Schade aan mucosa van oesofagus door intermittent terugvloeien Diagnose
van maagzuur in slokdarm, geen beschermende mucuslaag Klinische anamnese
irritatie epitheliale cellen (oesofagitis) Gastroscopie
Symptomen: zuurbranden (pyrosis), regurgitatie (terugvloei Slokdarm pH-metrie mbv 24uurs
maaginhoud), retrosternale pijn, dysfagie, prikkelhoest door pH sensor
irritatie keel, dysfonie (storing stemvorming), tandbederf, halitose,
piepende ademhaling, astmatiforme opstoten Behandeling
Chronische gevolgen: bloeding, spasmen, strictuur slokdarm, Levenstijladvies: rechter slapen,
Barret oesofagus (premaligne) slokdarmcarcinoom nicotine, alcohol, gashoudende
Prevalentie: 20%, frequent voorkomen dranken, vette voeding
Oorzaak: vermijden, kleinere en
- Antirefluxmechanisme faalt: frequentere maaltijden,
(Ongecoördineerde) relaxatie van LES (neurologisch) vermageren
Te lage basis tonus van LES Maagzuur ↓:
Toename intra-abdominale druk (obesitas, antacida (Rennie)
zwangerschap…) maagzuurremmers (H2-receptor
Te zwakke/trage peristaltiek (autonome neuropathie, GM) antagonisten: histamine receptor
Hiatus hernia/ hernia diafragmatica: verplaatsing maag op oxyntische cellen blokkeren)
door opening in diafragma Nissen operatie: bij hernia
- Irritatie tgv alcohol, nicotine, pikante voeding diafragmatica
- Zuursecretie in maag verhoogt (door roken, stress, alcohol…)
Ulcus pepticum Zweer van de maag of dunne darm (ulcus duodeni) door contact Diagnose
van gastro-intestinale mucosacellen met zure proteolytisch Gastroscopie (ulcuskrater)
maagsap, verdediging van mucosa door mucus-bicarbonaat niet Voor Helicobacter Pylori
sterk genoeg Biopsiename bij gastroscopie
Symptomen: asymptomatisch, hevige maagpijn Stoelgang onderzoek
Gevolgen: blootligging van zenuwen (=hevige pijn), van Ureumtest
bloedvaten of visible vessle(=bloeding)
Prevalentie: 20% in ontwikkelde landen, tot 75% 3 e wereldlanden Behandeling
Oorzaak: helicobacter pylori (productie urease enzym: ureum Levenstijladvies
ammoniak + CO2, neutraliseert maagpH), gastritis (barrièrefunctie refluxoesofagi
mucosalaag aangetast) Protonpompinhibitoren (PPI),
Antacida, Anticholinergica
H2-antihistaminica
Prostaglandine E1-analogen
AB (bij helicobacter pyori)
Emesis Braken: complex proces resulterend in krachtige uitdrijving Behandeling
2
Ziekte Symptomen/uitleg Behandeling
Aften Pijnlijke erosie slijmvlies van mond
Symptomen: kleine pijnlijke wit/grijze/gele, oppervlakkige Spontaan herstel 1-2w
omgeven met rode rand ulcera, beginnen als blaasjes Symptomatisch behandeling:
Oorzaak: onzeker (trauma, hormonale verandering, stress, lidocaïne gel
overgevoeligheid voedsel, verminderde weerstand, slechte
mondhygiëne)
Tandcariës Bacteriële ziekte van calciumrijke weefsels van tand Preventie:
Demineralisatie glazuur en dentine binnendringen micro- 1. poetsen (buffering door
organisme beschadiging tandmerg speeksel !)
Acidogene theorie: ontkalking oiv zuren ontstaan bij bacteriële 2. suikerinname (frequentie) ↓
metabolisatie van voedingssuikers 3. Fluoride: neerslag fluoro-
Proper glazuuroppervlak: snel bedekt met laagje proteïnen uit apatiet kristallen (minder
speeksel in volgende uren aanhechting bacteriën + eventueel zuuroplosbaar), bacterieel
voedselresten TANDPLAQUE TANDSTEEN metabolisme ↓
Tandverkalking Suikers van voedingsresten diffunderen doorheen tandplaque
kritische pH =5,5 demineralisatie (calciumzouten uit
galzuuropp) diffusie zouten in tandplaque pH stijgt naar 7
onverzadigde tandplaque remineralisatie glazuur ontkalking
en beschadiging beschermende glazuurlaag
Fluorosis Overdreven blootstelling aan fluor bij tandvorming permanente Preventie
witte, krijtachtige vlekken Kindertandpasta minder fluor
Gingivitis Ontsteking tandvlees (chronisch), acute gingivitis= exacerbatie van Preventie
chronische gingivitis (bv. zwangerschap gingivitis) Goede mondhygiëne
Symptomen: zwelling, roodheid, snel bloeden
Oorzaak: oiv accumulatie tandplaque (bestaand uit micro- Behandeling
organismes) op tandopp, bij slechte mondhygiëne, roken, slecht Verwijderen tandplaque
aansluitende vullingen
Parodontitis Uitbreiding ontstekingen tandvleesrand naar bot van tandkas Behandeling
loslating tandvlees pockets tussen tandvlees en tand voor Verwijderen tandplaque en
nieuwe tandplaque tandsteen
Oorzaak: onbehandelde gingivitis Chirurgisch voor ziek weefsel
Halitose Slecht ruikende adem
Oorzaak: slechte mondhygiëne, gingivitis, parodontitis,
tongbeslag, NKO of GI- ontstekingen, GM met nevenwerking
speekseltekort (anticholinergica, tricyclische antidepressiva)
Hyposialie Verminderde speekselsecretie Preventie:
Symptomen: droge mond, gescheurde tong goede mondhygiëne tpv
Oorzaak: anticholinergica, tricyclische antidepressiva, tandcariës
radiotherapie, syndroom van Sjörgen (auto-immuun), dehydratatie Behandeling
Gevolgen: tandcariës, candidose, slik_en kauwproblemen Drinken, suikervrije kauwgom,
speekselvervangers
Bof parotitis Ontsteking oorspreekselklier, spontaan herstel binnen 1à2 weken Preventie
Symptomen: zwelling parotis, zwelling, koorts, malaise, (druk)pijn Basisvaccinatieschema baby’s
Gevolgen: ontsteking van testes (orchitis), verminderde fertiliteit Behandeling
Symptomatisch pijnbestrijding
Koortswerende GM
(Faryngo)tonsillitis Ontsteking keelamandelen =angina, spontane genezing na 7-10 d Behandeling
Symptomen: keelpijn, moeilijk slikken, algemene malaise, Pijnstilling
lymfeklierzwelling, halitose Rust
Oorzaak: virale infectie, bacteriële surinfectie AB
Gevolg: peritonsillaire abces
Dysfagie Slikmoeilijkheden met belemmerde passage door slokdarm, Diagnose
moeilijk transport van mond naar maag Langdurige pyrosisklachten
, Oorzaken: =strictuur
- Neuromusculaire afwijkingen: Parkinson, Alzheimer, Problemen met vast en vloeibaar
hersenbloeding/infarct, MS, ALS… =neurologische/spastische factor
- Slokdarmspasmen en stricturen: door chronische ontsteking Dysfagie met gewichtsverlies
van slokdarm (oesofagitis) insufficiëntie van LES reflux =maligniteit
ontsteking met zuurbranden (pyrosis)=gastro-oesofagale Onderzoeken:
reflux barium cinematografie:
- Mechanische obstructie: door tumor of zwelling chronische vernauwing/slikproces (aspiratie)
ontsteking slokdarmmanometrie
- Zenker’s divertikel: uitstulping slokdarm, bekleed met (druksensor)
slokdarmepitheel, langdurig asymptomatisch met halitose Gastroscopie: anatomische
dysfagie bij groter wordendichtdrukken oesofagus afwijkingen
(hernia)
- Psychologische stress met slechte coördinatie
slokdarmperistaltiek
Achalasie Dysfagie met neuromusculaire oorzaak Behandeling
Ontspanning van onderste slokdarmsfincter (LES) verstoord Mechanische dilatatie sfincter
opstapeling voedsel in slokdarm tot voldoende druk om sfincter te Chirurgisch/endoscopische
openen overdruk boven sfincter geleidelijke dilatatie van insnijding van sfincter
trachea (thv plexus Auerbach) (myotomie)
Symptomen: progressief toenemende moeilijkheid om voedsel
door te slikken daarna ook voor vloeibaar voedsel
Relfuxoesofagitis Schade aan mucosa van oesofagus door intermittent terugvloeien Diagnose
van maagzuur in slokdarm, geen beschermende mucuslaag Klinische anamnese
irritatie epitheliale cellen (oesofagitis) Gastroscopie
Symptomen: zuurbranden (pyrosis), regurgitatie (terugvloei Slokdarm pH-metrie mbv 24uurs
maaginhoud), retrosternale pijn, dysfagie, prikkelhoest door pH sensor
irritatie keel, dysfonie (storing stemvorming), tandbederf, halitose,
piepende ademhaling, astmatiforme opstoten Behandeling
Chronische gevolgen: bloeding, spasmen, strictuur slokdarm, Levenstijladvies: rechter slapen,
Barret oesofagus (premaligne) slokdarmcarcinoom nicotine, alcohol, gashoudende
Prevalentie: 20%, frequent voorkomen dranken, vette voeding
Oorzaak: vermijden, kleinere en
- Antirefluxmechanisme faalt: frequentere maaltijden,
(Ongecoördineerde) relaxatie van LES (neurologisch) vermageren
Te lage basis tonus van LES Maagzuur ↓:
Toename intra-abdominale druk (obesitas, antacida (Rennie)
zwangerschap…) maagzuurremmers (H2-receptor
Te zwakke/trage peristaltiek (autonome neuropathie, GM) antagonisten: histamine receptor
Hiatus hernia/ hernia diafragmatica: verplaatsing maag op oxyntische cellen blokkeren)
door opening in diafragma Nissen operatie: bij hernia
- Irritatie tgv alcohol, nicotine, pikante voeding diafragmatica
- Zuursecretie in maag verhoogt (door roken, stress, alcohol…)
Ulcus pepticum Zweer van de maag of dunne darm (ulcus duodeni) door contact Diagnose
van gastro-intestinale mucosacellen met zure proteolytisch Gastroscopie (ulcuskrater)
maagsap, verdediging van mucosa door mucus-bicarbonaat niet Voor Helicobacter Pylori
sterk genoeg Biopsiename bij gastroscopie
Symptomen: asymptomatisch, hevige maagpijn Stoelgang onderzoek
Gevolgen: blootligging van zenuwen (=hevige pijn), van Ureumtest
bloedvaten of visible vessle(=bloeding)
Prevalentie: 20% in ontwikkelde landen, tot 75% 3 e wereldlanden Behandeling
Oorzaak: helicobacter pylori (productie urease enzym: ureum Levenstijladvies
ammoniak + CO2, neutraliseert maagpH), gastritis (barrièrefunctie refluxoesofagi
mucosalaag aangetast) Protonpompinhibitoren (PPI),
Antacida, Anticholinergica
H2-antihistaminica
Prostaglandine E1-analogen
AB (bij helicobacter pyori)
Emesis Braken: complex proces resulterend in krachtige uitdrijving Behandeling
2
