1Geneeskundige Ziekteleer en voortplanting van de gezelschapsdieren
Hematologie bij gezelschapsdieren
Bij een bloedonderzoek letten we macroscopisch op:
- klonters
- Agglutinatie (DDx rouleaux? → klontervorming verdwijnt na toevoegen van druppel NaCl
0,9%)
- Plasma/serum: icterus/ hemolyse/ lipemie
We letten vooral op de kleur van het serum of plasma >
beste na afcentrifugeren. Een normaal serum is helder
tot licht geel gekleurd. Icterus is een oranje staal.
Lipemie: serum melkachtig gekleurd. Helemaal rechts:
hemolyse (afbraak van RBC, kan bij de patient zelf
aanwezig zijn of na afname). Soms combinatie van
lipemisch en hemolytisch: troebel.
Hematologie:
1) cijfers van 3 componenten:
a. absolute cijfers van de RBC parameter ,
witte bloedcelparameters en de
thrombocyten
2) grafische beoordeling: cytogram of een dot plot
3) bloeduitstrijkje: morfologie rode/witte bloedcellen en thrombocyten. Zowel om de kwaliteit
van de hematologie resultaten te beoordelen, maar ook om de morfologie van de
bloedcellen te bekijken.
Waarom bloeduitstrijkje gemaakt? Kwaliteitscontrole om te controleren of de resultaten wel
kloppen. We kijken naar thrombocytaggregaten → vaak hebben we thrombocytopenie op een
hematologisch uitstrijkje wat vaak te wijten is door aggregaten bij katten. als er grote aggregaten zijn
dan is de thrombocytopenie die wordt aangegeven door het apparaat niet relevant.
Ook kijken we naar afwijkende vormen van de bloedcellen, bloedparasieten (babesia) en
neoplastische cellen.
Wat bekijken we op een uitstrijkje? Kijken naar alle cellijnen, zowel aantal / grootte en eventuele
afwijkingen.
Hoe maken we een uitstrijkje? Een kleine druppel bloed brengen we aan op een
draagglaasje, met een tweede draagglaasje zullen we het bloed verspreiden. Niet
te hard drukken om schade aan de cellen te voorkomen.
Als het bloeduitstrijkje is gemaakt moeten we de vlag volledig op het uitstrijkje
krijgen. Het uitstrijkje moet zo egaal mogelijk zijn met uiteindelijk een monolayer
op het uiteinde. In de monolayer tellen we het aantal trombocyten en bekijken
we de morfologie van de RBC.
Als we de witte bloedcellen willen bekijken, kijken we vooral naar de vlag aan het
uiteinde. De WBC zijn de grootste cellen en deze worden het verst meegevoerd
naar het uiteinde.
1
,Normale erythrocyten:
Hond: perifere ring met centrale opklaring. Meestal geen kernen aanwezig. De RBC hebben min of
meer de normale kleur= normochroom. Ook hebben ze min of meer dezelfde grootte= normocytair
→ een klein verschil in grootte is normaal.
Kat: kleinere RBC dan deze van de hond, ook zien we geen centrale opklaring.
Rouleaux: RBC hebben de neiging om rijtjes te vormen. Dit is vaak NIET pathologisch. Wanneer ze
eerder in groepen bij elkaar liggen (=klontervorming) dan heeft het vaak te maken met auto-
agglutinatie door antistoffen → we zien dan meer groepen cellen.
Anisocytose= variatie in diameter van de RBC
Polychromasie= aanwezigheid van polychromatofielen →
aanwezigheid van reticulocyten → jonge RBC in het bloed. deze zijn
iets basofieler van kleur van de RBC, dit komt omdat ze nog RNA
materiaal in de cel hebben. Deze kleuren basofieler (donkerder) aan
en zijn ook wat groter.
➔ Wijzen beide op verhoogde regeneratie.
➔ Immature RBC precursoren kleuren blauw-lila op met een
diff quick kleuring (RNA materiaal).
,Patiënten met bloedarmoede hebben hypochrome anemie (minder sterk gekleurd met minder
hemoglobine in de cel) en microtytaire anemie (kleiner dan de normale RBC → zien we bij ijzer
deficiëntie door bv. chronisch bloedverlies).
We zien grotere centrale opkleuringen in de RBC bij hypochrome microcytaire anemie → de perifere
rand van hemoglobine is heel beperkt. Vaak zien we ook verschillende vormen van RBC=
poikilocytose.
Sferocyten: in klein aantallen hoeft het niet pathologisch te zijn, maar als we er verschillende zien in
1 veld kan het wijzen op hemolytische anemie ofwel immuungemedieerde anemie. Als er
antistoffen in de bloedbaan aanwezig zijn en binden op de erythrocyten worden deze herkend door
macrofagen. De macrofaag zal de antistof + RBC fagocyteren, waardoor
een RBC ontstaat waarbij een stukje van het membraan uitgebeten is.
we krijgen nu een RBC waarbij evenveel inhoud is (evenveel
hemoglobine) maar de bloedcel heeft een kleiner membraan dat moet
gaan afronden → we krijgen zo een kleinere RBC= sferocyt. Ook zal de
centrale opkleuring verdwijnen. Op een bloeduitstrijkje te herkennen
aan:
- Perfect rond
- Geen centrale opkleuring
- Kleiner
We zien hier allemaal RBC. Duidelijke anisocytose. Individueel zien we een 4-tal cellen die kleiner zijn
dan errond, zonder centrale opkleuring en perfect rond zijn. een groot aantal sferocyten
wijst op immuun gemedieerde hemolytische anemie.
Acanthocyten: RBC met spiculen op de celmembraan. Kan een artefact zijn, maar als er
meerdere RBC met spiculen zijn en daarrond nog normale RBC kan dit een
indicatie zijn voor dieren met leverproblemen of met porto-systemische
shunts.
Targetcel/codocyt: in de centrale opklaring zien we een bijkomende centrale densiteit. Bij
bepaalde hormonale aandoeningen of stofwisselingstoornissen van het vetmetabolisme.
, Fragmentocyt/schistocyt: RBC fragmenten met scherpe uiteinden (DD
artefact). Als we nauwelijks nog een normale RBC zien, dan zal het een
artefact zijn door bijvoorbeeld te hard te duwen bij het uitstrijken. Als er nog
normale RBC omheen zijn kan het pathologisch zijn: bijvoorbeeld als de
bloedvatwand beschadigd is. een ander voorbeeld is een hemangiosarcoom:
als RBC dit sarcoom passeren kunnen fragmenten ontstaan. Ook hitteslag kan
leiden tot een toename van fragmenten.
Heinzbodies: uitstulpingen van de membraan.
Ontstaan vaak door oxiderende stoffen, waardoor het hemoglobine
gaat oxideren en nadien gaat neerslaan. Dit neergeslagen Hb kunnen
we terugvinden in de heinz bodies. Zien we het beste terug met een
metheydine blauw kleuring. Katten hebben minder mogelijkheden
om oxiderende stoffen onschadelijk te maken, dus deze dieren
hebben eerder effecten van medicijnen op hun
RBC. Propofol bij katten bij anesthesie kan soms
tot heinz bodies leiden.
Howel Jolly body: klein achtergebleven kernrestantje. Kunnen normaal zijn in
kleine aantallen. Bij degeneratieve anemie zien we deze in hogere aantallen. Ook
bij miltpathologieen: milt moet oude RBC opruimen, maar zal minder goed gaan.
ook bij beenmergproblemen met de hematopoëse kunnen problemen
voorkomen.
Normoblast: gekernde RBC. Ook dit is in lage
aantallen normaal. In hoge aantallen wijst het op regeneratiei. Ook
verwacht je anisocytose en reticulocyten. Andere redenen voor
normoblasten: miltproblemen of beenmergpathologieën.
Normoblasten hebben een compacte kern aan de rand van de cel. het
cytoplasma is gelijkaardig aan RBC.
Bloedparasieten: 1 typische bloedparasiet is mycoplasma hemofelis (vooral bij katten). bevinden zich
epicellulair op het oppervlak van de RBC. We zien een basofiel stipje op de RBC. PCR is nodig om
onderscheid te maken met artefacten.
Hematologie bij gezelschapsdieren
Bij een bloedonderzoek letten we macroscopisch op:
- klonters
- Agglutinatie (DDx rouleaux? → klontervorming verdwijnt na toevoegen van druppel NaCl
0,9%)
- Plasma/serum: icterus/ hemolyse/ lipemie
We letten vooral op de kleur van het serum of plasma >
beste na afcentrifugeren. Een normaal serum is helder
tot licht geel gekleurd. Icterus is een oranje staal.
Lipemie: serum melkachtig gekleurd. Helemaal rechts:
hemolyse (afbraak van RBC, kan bij de patient zelf
aanwezig zijn of na afname). Soms combinatie van
lipemisch en hemolytisch: troebel.
Hematologie:
1) cijfers van 3 componenten:
a. absolute cijfers van de RBC parameter ,
witte bloedcelparameters en de
thrombocyten
2) grafische beoordeling: cytogram of een dot plot
3) bloeduitstrijkje: morfologie rode/witte bloedcellen en thrombocyten. Zowel om de kwaliteit
van de hematologie resultaten te beoordelen, maar ook om de morfologie van de
bloedcellen te bekijken.
Waarom bloeduitstrijkje gemaakt? Kwaliteitscontrole om te controleren of de resultaten wel
kloppen. We kijken naar thrombocytaggregaten → vaak hebben we thrombocytopenie op een
hematologisch uitstrijkje wat vaak te wijten is door aggregaten bij katten. als er grote aggregaten zijn
dan is de thrombocytopenie die wordt aangegeven door het apparaat niet relevant.
Ook kijken we naar afwijkende vormen van de bloedcellen, bloedparasieten (babesia) en
neoplastische cellen.
Wat bekijken we op een uitstrijkje? Kijken naar alle cellijnen, zowel aantal / grootte en eventuele
afwijkingen.
Hoe maken we een uitstrijkje? Een kleine druppel bloed brengen we aan op een
draagglaasje, met een tweede draagglaasje zullen we het bloed verspreiden. Niet
te hard drukken om schade aan de cellen te voorkomen.
Als het bloeduitstrijkje is gemaakt moeten we de vlag volledig op het uitstrijkje
krijgen. Het uitstrijkje moet zo egaal mogelijk zijn met uiteindelijk een monolayer
op het uiteinde. In de monolayer tellen we het aantal trombocyten en bekijken
we de morfologie van de RBC.
Als we de witte bloedcellen willen bekijken, kijken we vooral naar de vlag aan het
uiteinde. De WBC zijn de grootste cellen en deze worden het verst meegevoerd
naar het uiteinde.
1
,Normale erythrocyten:
Hond: perifere ring met centrale opklaring. Meestal geen kernen aanwezig. De RBC hebben min of
meer de normale kleur= normochroom. Ook hebben ze min of meer dezelfde grootte= normocytair
→ een klein verschil in grootte is normaal.
Kat: kleinere RBC dan deze van de hond, ook zien we geen centrale opklaring.
Rouleaux: RBC hebben de neiging om rijtjes te vormen. Dit is vaak NIET pathologisch. Wanneer ze
eerder in groepen bij elkaar liggen (=klontervorming) dan heeft het vaak te maken met auto-
agglutinatie door antistoffen → we zien dan meer groepen cellen.
Anisocytose= variatie in diameter van de RBC
Polychromasie= aanwezigheid van polychromatofielen →
aanwezigheid van reticulocyten → jonge RBC in het bloed. deze zijn
iets basofieler van kleur van de RBC, dit komt omdat ze nog RNA
materiaal in de cel hebben. Deze kleuren basofieler (donkerder) aan
en zijn ook wat groter.
➔ Wijzen beide op verhoogde regeneratie.
➔ Immature RBC precursoren kleuren blauw-lila op met een
diff quick kleuring (RNA materiaal).
,Patiënten met bloedarmoede hebben hypochrome anemie (minder sterk gekleurd met minder
hemoglobine in de cel) en microtytaire anemie (kleiner dan de normale RBC → zien we bij ijzer
deficiëntie door bv. chronisch bloedverlies).
We zien grotere centrale opkleuringen in de RBC bij hypochrome microcytaire anemie → de perifere
rand van hemoglobine is heel beperkt. Vaak zien we ook verschillende vormen van RBC=
poikilocytose.
Sferocyten: in klein aantallen hoeft het niet pathologisch te zijn, maar als we er verschillende zien in
1 veld kan het wijzen op hemolytische anemie ofwel immuungemedieerde anemie. Als er
antistoffen in de bloedbaan aanwezig zijn en binden op de erythrocyten worden deze herkend door
macrofagen. De macrofaag zal de antistof + RBC fagocyteren, waardoor
een RBC ontstaat waarbij een stukje van het membraan uitgebeten is.
we krijgen nu een RBC waarbij evenveel inhoud is (evenveel
hemoglobine) maar de bloedcel heeft een kleiner membraan dat moet
gaan afronden → we krijgen zo een kleinere RBC= sferocyt. Ook zal de
centrale opkleuring verdwijnen. Op een bloeduitstrijkje te herkennen
aan:
- Perfect rond
- Geen centrale opkleuring
- Kleiner
We zien hier allemaal RBC. Duidelijke anisocytose. Individueel zien we een 4-tal cellen die kleiner zijn
dan errond, zonder centrale opkleuring en perfect rond zijn. een groot aantal sferocyten
wijst op immuun gemedieerde hemolytische anemie.
Acanthocyten: RBC met spiculen op de celmembraan. Kan een artefact zijn, maar als er
meerdere RBC met spiculen zijn en daarrond nog normale RBC kan dit een
indicatie zijn voor dieren met leverproblemen of met porto-systemische
shunts.
Targetcel/codocyt: in de centrale opklaring zien we een bijkomende centrale densiteit. Bij
bepaalde hormonale aandoeningen of stofwisselingstoornissen van het vetmetabolisme.
, Fragmentocyt/schistocyt: RBC fragmenten met scherpe uiteinden (DD
artefact). Als we nauwelijks nog een normale RBC zien, dan zal het een
artefact zijn door bijvoorbeeld te hard te duwen bij het uitstrijken. Als er nog
normale RBC omheen zijn kan het pathologisch zijn: bijvoorbeeld als de
bloedvatwand beschadigd is. een ander voorbeeld is een hemangiosarcoom:
als RBC dit sarcoom passeren kunnen fragmenten ontstaan. Ook hitteslag kan
leiden tot een toename van fragmenten.
Heinzbodies: uitstulpingen van de membraan.
Ontstaan vaak door oxiderende stoffen, waardoor het hemoglobine
gaat oxideren en nadien gaat neerslaan. Dit neergeslagen Hb kunnen
we terugvinden in de heinz bodies. Zien we het beste terug met een
metheydine blauw kleuring. Katten hebben minder mogelijkheden
om oxiderende stoffen onschadelijk te maken, dus deze dieren
hebben eerder effecten van medicijnen op hun
RBC. Propofol bij katten bij anesthesie kan soms
tot heinz bodies leiden.
Howel Jolly body: klein achtergebleven kernrestantje. Kunnen normaal zijn in
kleine aantallen. Bij degeneratieve anemie zien we deze in hogere aantallen. Ook
bij miltpathologieen: milt moet oude RBC opruimen, maar zal minder goed gaan.
ook bij beenmergproblemen met de hematopoëse kunnen problemen
voorkomen.
Normoblast: gekernde RBC. Ook dit is in lage
aantallen normaal. In hoge aantallen wijst het op regeneratiei. Ook
verwacht je anisocytose en reticulocyten. Andere redenen voor
normoblasten: miltproblemen of beenmergpathologieën.
Normoblasten hebben een compacte kern aan de rand van de cel. het
cytoplasma is gelijkaardig aan RBC.
Bloedparasieten: 1 typische bloedparasiet is mycoplasma hemofelis (vooral bij katten). bevinden zich
epicellulair op het oppervlak van de RBC. We zien een basofiel stipje op de RBC. PCR is nodig om
onderscheid te maken met artefacten.
