Samenvatting pedagogiek
Pedagogisch-didactisch begeleiden
HOOFDSTUK 2: De ontwikkeling van kinderen
Ontwikkeling vindt plaats in de loop van de tijd en kun je zien als een proces.
Ontwikkeling komt tot stand door biologische factoren groei en rijping, door
psychologische factoren als aanleg en persoonlijkheid en door de omgeving.
Ontwikkeling vindt plaats in interactie met de fysieke en sociale omgeving. Het is
een proces dat door wederzijdse beïnvloeding tot stand komt. Er zijn
verschillende theorieën over de ontwikkeling van een kind:
1) Rijping; De kinderen groeien ergens naar toe. Pas als zij er klaar voor zijn
kunnen zij nieuwe dingen ontwikkelen. Er kan van buitenaf geen invloed
worden uitgeoefend. Een innerlijke, biologische tijdklok stuurt de
ontwikkeling. Dit geldt voor zowel lichamelijke als psychische processen.
“Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) “
2) Behaviorisme; De ontwikkeling van de kinderen is beïnvloedbaar door
het effect dat gedrag heeft. Heeft het gedrag positieve gevolgen, dan zal
het vaker voorkomen. Heeft het gedrag negatieve gevolgen, dan zwakt het
af. Het is een kwestie van belonen voor goed gedrag en negeren van slecht
gedrag. “John Locke (1632-1704) “
Ook leren kinderen gedrag aan om naar andere mensen te kijken en hun
na te doen, model-leren. Ook een tv-serie, ect. kan een model zijn. “Albert
Bandura (1925) “
3) Interactionisme; Zowel aanleg als omgeving speelt een rol. De actuele
ontwikkeling laat zien bij welke functies het rijpingsproces is afgerond. Dit
zijn handelingen die een kind kan uitvoeren zonder hulp van een ander. De
potentiële ontwikkeling, de functies die aan het rijpen zijn, tref je aan in de
zone van naaste ontwikkeling. Dit zijn handelingen die een kind nog niet
alleen kan, maar wel met hulp van anderen. “Lev Vygotski (1896-1934) “
Ontwikkeling loopt niet vanzelf. Hoe een kind zich ontwikkelt van baby tot
volwassene hangt af van:
- Factoren die een kind zelf liggen
- Factoren in fysieke en sociale omgeving waarin het kind opgroeit
- De interactie tussen al deze factoren
Ontwikkeling is een proces dat voor ieder mens uniek verloopt. In een
mensenleven onderscheiden we verschillende ontwikkelingsfasen. Elke periode
heeft zijn eigen specifieke kenmerken, voor in het onderwijs zijn deze 3 perioden
van belang:
- 0 tot 6 jaar
- 6 tot 12 jaar
- 12 tot 18 jaar
Kinderen ontwikkelen zich op verschillende terreinen. We maken hierbij
onderscheidt tussen de volgende ontwikkelingsaspecten:
- Lichamelijke ontwikkeling; Het gaat hier over de lichamelijke groei, de
motorische ontwikkeling en de zintuigelijke ontwikkeling. We
onderscheiden hierbij de grove motoriek (lopen, rennen, zwemmen ect.)
en de fijne motoriek (reiken, grijpen, hanteren van voorwerpen ect.)
, - Cognitieve ontwikkeling; Dit is de ontwikkeling van de begripsvorming,
van het denken. Dankzij taal krijgt een kind greep op zijn omgeving. In de
eerste levensjaren denkt een kind nog hardop, later wordt dit innerlijk
denken.
- Creatieve ontwikkeling; Dit gaat over de vaardigheid om nieuwe dingen
tot stand te brengen. Creativiteit heeft niet alleen te maken met knutselen
en kunst, maar ook met het bedenken van nieuwe dingen en het oplossen
van problemen.
- Sociaal-emotionele ontwikkeling; Dit gaat over de ontwikkeling in de
omgang van de mens met zichzelf en met andere mensen. We leren ons
sociaal te gedragen. De band tussen ouders/opvoeders en het kind en de
omgang met leeftijdgenoten zijn van groot belang voor de sociale
ontwikkeling. In de omgang met anderen vormen we een zelfbeeld, een
eigen identiteit, een eigen wil en opvattingen over waarden en normen.
Of kinderen de kans krijgen de mogelijkheden die ze in aanleg hebben
meegekregen te benutten, hangt mede af van de omgeving. Voorwaarden om tot
ontwikkeling te komen, zijn:
- Veiligheid en vertrouwen; kinderen die zich veilig voelen kunnen zich
beter en sneller ontwikkelen. Ook zorgt dit voor meer zelfvertrouwen.
Kinderen die zich niet veilig voelen kunnen niet goed leren en worden
onzeker. Ze krijgen een achterstand terwijl zij misschien net zoveel
capaciteiten hebben als de andere kinderen.
- Verbaal en non-verbaal contact; Verbaal is praten met andere mensen
en de houding die kinderen dan aannemen. Non-verbaal contact is de
manier waarop mensen bewegen ect.
- Stimulerende omgeving; Aanmoediging en positieve ondersteuning
geeft een kind zelfvertrouwen. Hierdoor durft een kind meer zelfstandig te
ondernemen.
- Ruimte en gelegenheid om te spelen en te leren; kinderen leren
spelend tot en met in de onderbouw. Na de onderbouw gaan zij naar de
middenbouw en daar leren zij niet meer door spelen maar door uitleg te
krijgen en opdrachten te maken.
Het belangrijkste deel van de taalontwikkeling vindt in de eerste zes jaar plaats.
Die ontwikkeling komt tot stand door een wisselwerking tussen de rijping van de
hersenen en het aanbod uit de omgeving. Zo ontstaat in de hersenen een
mentale atlas die uit zes gebieden bestaat:
- Geluidswaarneming; Woorden bestaan uit klanken. Die klanken liggen
opgeslagen in een bepaald gebied van de hersenen. Klanken uit de eigen
taal worden vanaf zes maanden gemakkelijker herkend dan klanken uit
een andere taal. Om de klanken te horen, is een goed gehoor een
voorwaarde.
- Klankvorming; In een ander gebied in de hersenen ligt vast hoe je door
de juiste bewegingen van lippen, tong en verhemelte de klanken
uitspreekt. Om dat te kunnen, moeten deze lichaamsdelen niet alleen juist
gevormd zijn, maar moet ook de motoriek goed ontwikkeld zijn. Kleuters
hebben vaak nog moeite met het vormen van bepaalde klanken.
- Woordbegrip; Een derde gebied van de hersenen zorgt ervoor dat de
klanken betekenis krijgen in de vorm van een woord. Vanaf ongeveer 1 jaar
bouwen de kinderen aan dit woordenboek.
- Woordvorming; Om te kunnen spreken, moeten kinderen niet alleen
woorden kennen, maar deze ook uit hun geheugen opdiepen en vlok de
Pedagogisch-didactisch begeleiden
HOOFDSTUK 2: De ontwikkeling van kinderen
Ontwikkeling vindt plaats in de loop van de tijd en kun je zien als een proces.
Ontwikkeling komt tot stand door biologische factoren groei en rijping, door
psychologische factoren als aanleg en persoonlijkheid en door de omgeving.
Ontwikkeling vindt plaats in interactie met de fysieke en sociale omgeving. Het is
een proces dat door wederzijdse beïnvloeding tot stand komt. Er zijn
verschillende theorieën over de ontwikkeling van een kind:
1) Rijping; De kinderen groeien ergens naar toe. Pas als zij er klaar voor zijn
kunnen zij nieuwe dingen ontwikkelen. Er kan van buitenaf geen invloed
worden uitgeoefend. Een innerlijke, biologische tijdklok stuurt de
ontwikkeling. Dit geldt voor zowel lichamelijke als psychische processen.
“Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) “
2) Behaviorisme; De ontwikkeling van de kinderen is beïnvloedbaar door
het effect dat gedrag heeft. Heeft het gedrag positieve gevolgen, dan zal
het vaker voorkomen. Heeft het gedrag negatieve gevolgen, dan zwakt het
af. Het is een kwestie van belonen voor goed gedrag en negeren van slecht
gedrag. “John Locke (1632-1704) “
Ook leren kinderen gedrag aan om naar andere mensen te kijken en hun
na te doen, model-leren. Ook een tv-serie, ect. kan een model zijn. “Albert
Bandura (1925) “
3) Interactionisme; Zowel aanleg als omgeving speelt een rol. De actuele
ontwikkeling laat zien bij welke functies het rijpingsproces is afgerond. Dit
zijn handelingen die een kind kan uitvoeren zonder hulp van een ander. De
potentiële ontwikkeling, de functies die aan het rijpen zijn, tref je aan in de
zone van naaste ontwikkeling. Dit zijn handelingen die een kind nog niet
alleen kan, maar wel met hulp van anderen. “Lev Vygotski (1896-1934) “
Ontwikkeling loopt niet vanzelf. Hoe een kind zich ontwikkelt van baby tot
volwassene hangt af van:
- Factoren die een kind zelf liggen
- Factoren in fysieke en sociale omgeving waarin het kind opgroeit
- De interactie tussen al deze factoren
Ontwikkeling is een proces dat voor ieder mens uniek verloopt. In een
mensenleven onderscheiden we verschillende ontwikkelingsfasen. Elke periode
heeft zijn eigen specifieke kenmerken, voor in het onderwijs zijn deze 3 perioden
van belang:
- 0 tot 6 jaar
- 6 tot 12 jaar
- 12 tot 18 jaar
Kinderen ontwikkelen zich op verschillende terreinen. We maken hierbij
onderscheidt tussen de volgende ontwikkelingsaspecten:
- Lichamelijke ontwikkeling; Het gaat hier over de lichamelijke groei, de
motorische ontwikkeling en de zintuigelijke ontwikkeling. We
onderscheiden hierbij de grove motoriek (lopen, rennen, zwemmen ect.)
en de fijne motoriek (reiken, grijpen, hanteren van voorwerpen ect.)
, - Cognitieve ontwikkeling; Dit is de ontwikkeling van de begripsvorming,
van het denken. Dankzij taal krijgt een kind greep op zijn omgeving. In de
eerste levensjaren denkt een kind nog hardop, later wordt dit innerlijk
denken.
- Creatieve ontwikkeling; Dit gaat over de vaardigheid om nieuwe dingen
tot stand te brengen. Creativiteit heeft niet alleen te maken met knutselen
en kunst, maar ook met het bedenken van nieuwe dingen en het oplossen
van problemen.
- Sociaal-emotionele ontwikkeling; Dit gaat over de ontwikkeling in de
omgang van de mens met zichzelf en met andere mensen. We leren ons
sociaal te gedragen. De band tussen ouders/opvoeders en het kind en de
omgang met leeftijdgenoten zijn van groot belang voor de sociale
ontwikkeling. In de omgang met anderen vormen we een zelfbeeld, een
eigen identiteit, een eigen wil en opvattingen over waarden en normen.
Of kinderen de kans krijgen de mogelijkheden die ze in aanleg hebben
meegekregen te benutten, hangt mede af van de omgeving. Voorwaarden om tot
ontwikkeling te komen, zijn:
- Veiligheid en vertrouwen; kinderen die zich veilig voelen kunnen zich
beter en sneller ontwikkelen. Ook zorgt dit voor meer zelfvertrouwen.
Kinderen die zich niet veilig voelen kunnen niet goed leren en worden
onzeker. Ze krijgen een achterstand terwijl zij misschien net zoveel
capaciteiten hebben als de andere kinderen.
- Verbaal en non-verbaal contact; Verbaal is praten met andere mensen
en de houding die kinderen dan aannemen. Non-verbaal contact is de
manier waarop mensen bewegen ect.
- Stimulerende omgeving; Aanmoediging en positieve ondersteuning
geeft een kind zelfvertrouwen. Hierdoor durft een kind meer zelfstandig te
ondernemen.
- Ruimte en gelegenheid om te spelen en te leren; kinderen leren
spelend tot en met in de onderbouw. Na de onderbouw gaan zij naar de
middenbouw en daar leren zij niet meer door spelen maar door uitleg te
krijgen en opdrachten te maken.
Het belangrijkste deel van de taalontwikkeling vindt in de eerste zes jaar plaats.
Die ontwikkeling komt tot stand door een wisselwerking tussen de rijping van de
hersenen en het aanbod uit de omgeving. Zo ontstaat in de hersenen een
mentale atlas die uit zes gebieden bestaat:
- Geluidswaarneming; Woorden bestaan uit klanken. Die klanken liggen
opgeslagen in een bepaald gebied van de hersenen. Klanken uit de eigen
taal worden vanaf zes maanden gemakkelijker herkend dan klanken uit
een andere taal. Om de klanken te horen, is een goed gehoor een
voorwaarde.
- Klankvorming; In een ander gebied in de hersenen ligt vast hoe je door
de juiste bewegingen van lippen, tong en verhemelte de klanken
uitspreekt. Om dat te kunnen, moeten deze lichaamsdelen niet alleen juist
gevormd zijn, maar moet ook de motoriek goed ontwikkeld zijn. Kleuters
hebben vaak nog moeite met het vormen van bepaalde klanken.
- Woordbegrip; Een derde gebied van de hersenen zorgt ervoor dat de
klanken betekenis krijgen in de vorm van een woord. Vanaf ongeveer 1 jaar
bouwen de kinderen aan dit woordenboek.
- Woordvorming; Om te kunnen spreken, moeten kinderen niet alleen
woorden kennen, maar deze ook uit hun geheugen opdiepen en vlok de
