samenvatting deel anatomie en fysiologie TAB 1.4

TAB 1.4 DEEL 1: ANATOMIE EN
FYSIOLOGIE
1. HET LYMFESTELSEL

1.1 ALGEMEENHEDEN: FUNCTIE EN ORGANISATIE

 Menselijk lichaam krijgt infecties door virussen, bacteriën, schimmels,
protozoa en parasieten
o Elk heeft zijn eigen wijze om te overleven & voortplanten
o Dit is ongunstig voor mensen  afweersysteem  lymfesysteem
speelt een centrale rol
 Lymfesysteem bestaat uit
o Lymfevocht, lymfevaten, lymfocyten en lymfeorganen in het ganse
lichaam
 Lymfeorganen  lymfeklieren, amandelen, lymfeweefsel in het
darmkanaal, zwezerik, beenmerg en de milt
 Lymfocyten  spelen rol in invasies
o 2 soorten
 Specifieke immuniteit = gericht tegen slechts één soort
aanvaller
 Niet-specifieke immuniteit = gericht tegen vele aanvallers
 3 belangrijke functies in het netwerk van de lymfevaten
o 1. Productie, onderhoud en distributie van lymfocyten
o 2. Terugkeer van vocht en opgeloste stoffen naar het bloed
o 3. Distributie van hormonen en voedingstoffen en afvalstoffen naar
het bloed
 Kleinste lymfevaten  lymfecapillairen  beginnen ‘blind’ (breder dan
haarvaten en hebben dunnere wand)
o Hebben ook kleppen voor terugvloei te vermijden
 2 groepen lymfevaten
o Dicht onder de huid en de slijmvliezen
o Deze die verlopen met de bloedvaten (liggen dieper)
 2 grote vaten waar de lymfevaten eindigen
o Ductus thoracicus en rechter lymfatische ductus
 Lymfeklieren (kleine ovale orgaantjes)
o T-lymfocyten als B-lymfocyten komen hier terecht
 Primair immuunsysteem is het beenmerg en is verspreid in de beenderen

1.2 ANATOMIE VAN HET LYMFEVATSYSTEEM

 Anatomie belangrijk voor de oncologie
 Via lymfe weg verspreiden zich tumorcellen relatief gemakkelijk

1.2.1 ALGEMENE ORGANISATIE




1

,  Aankomende vaten = afferent
 Vertrekkende vaten = efferent
 Ondanks de kleppen bestaan doorgangsmogelijkheden in beide richtingen
wegens het bestaan van anastomosen tussen verschillende gebieden
 Lymfewegen van onderste ledematen, bekken en abdominale organen
komen bijeen in de ductus thoracicus (hoofdlymfeweg)
o Ontvangt ook lymfe van linkerarm en linkerhelft hoofd en halsgebied
o Mond uit tussen de V. subclavia en V. jugularis
 Rechter arm en helft van het hoofd via de ductus lymfaticus dexter
o Mond uit zelfde venen maar langs rechts


1.2.2 REGIONALE ORGANISATIE
 Lymfeklieren in het hoofd en halsgebied zijn palpabel in de mondbodem
 Lymfeklieren in de oksel  belang borstkanker
 Lymfeklier in de lies
 Lymfeklieren in de thorax, het abdomen en het bekken liggen meestal
langs de groten vaten
o Niet palpabel maar goed te zien op CT en MRI
 Keelholte  amandelen ligt tussen de amandelpijlers links en rechts
achteraan in de mond
o De huig en uitgang buis van Eustachius zelf bevatten ook
lymfeweefsel

Met wat is de buis van Eustachius nog verbonden  middenoor



1.3 DE THYMUS EN DE MILT

 Thymus
o Bevindt zich achteraan het borstbeen
o Goed ontwikkeld bij kinderen  neemt af bij toename van leeftijd
o 2 kwabben
o T-lymfocyten
o Hormonen zwezerik = thymosinen  stimuleren stamceldeling en T-
cel differentiatie
 Milt
o Bevindt zich ter hoogte van de 9e – 11e rib links, onder de
diafragmakoepel
o Komt in aanraking met de maag aan zijn voor en binnenzijde, linker
nier en het colon
o Rond de milt is er een kapsel. Bij scheuren (ongevallen) kan een
bloeding hevig en fataal zijn
o Splenomegalie of een vergrote milt kan optreden bij virusinfecties
en lymfomen
 Thymus en milt
o Organen van de immuniteit, de verdediging van het lichaam tegen
indringers



2

,  Specifieke en niet-specifieke immuniteit  beide nodig &
vullen elkaar aan




1.4 DE NIET SPECIFIEKE VERDEDIGING

 6 componenten die de indringers de toegang tot het inwendige van het
lichaam kunnen beletten of verspreiden beperkt
o 1.epitheel vormt steeds een aaneengesloten barrière
 wordt versterkt door beharing, bacteriedodende secretie,
zweet en trilharen die alles schoonvegen, continue
urinedoorstroming heeft een spoelend effect
o 2. Fagocyten  kunnen de bloedbaan verlaten en fagocten
bacteriën
 Scheiden cytokines af die andere WBC aantrekken
(neutrofiele WBC & macrofagen)
o 3. NK of natural killer  zijn lymfocyten die vooral tumorcellen en
cellen geïnfecteerd met virussen herkennen  reizen door het
lichaam als surveillanten
 Wordt nadelig beïnvloed door pollutie en tabaksgebruik
o 4. Interferon  groep kleine eiwitten, aangemaakt door immuun
cellen en proberen de virusreplicatie in de geïnfecteerde cellen stop
te zetten
 Werkt op korte & lange afstand  worden synthetisch
aangemaakt als antivirale therapie
o 5. complement systeem bevat 11 eiwitten  helpt werking
antistoffen
 Bij fagocytose door de membranen van indringers te merken
en eventueel te vernielen
o 6. Koorts (+37,2°C)  wordt veroorzaakt door circulerende eiwitten
of pyrogenen, die het temp. regelende centrum in de hypothalamus
bereiken
 Voordelen  eigen metabolisme en dus de afweer stijgt en
sommige ziektekiemen kunnen erdoor geremd worden
o 7. Inflammatie of ontsteking  alle 6 componenten tezamen 
mobiliseren van verdediging, indijken van de infectie en herstel van
de weefsel bevorderen




3

,  Capillairen worden meer permeabel en er is een verhoogde
bloeddoorstroming (vandaar zwelling, roodheid & warmte)
 Stollingsfactor vormen een mechanische isolatie rond het
letsel
 Complement breekt bacteriën af en trekt fagocyten aan
 Lokale warmte maat enzymreacties van de verdediging
efficiënter en kan lichaamsvreemde eiwitten denatureren
 Andere cytokines activeren fibrolasten beginnen aan
littekenvorming
 Pijnsensatie door mastcellen en prostaglandines zetten het
individu aan tot wondverzorging
 De specifieke verdediging komt op gang

Is een ontsteking altijd nadelig?  nee
Op wat baseer je je antwoord?  Het is een vorm van verdediging

Welk zijn de 5 tekens van een ontsteking?  roodheid, pijn, zwelling,
warmte & functieverlies

Kun je tekens verklaren aan de hand van de componenten van de niet-
specifieke verdediging?  loslating van histamine door mastcellen
met als gevolg verwijding en verhoogde doorlaatbaarheid van
capillairen, prikkeling van zenuwuiteinden



1.5 DE SPECIFIEKE VERDEDIGING: VORMEN VAN IMMUNITEIT


1.5.1 ONDERVEDELING
 Kan ingedeeld worden op verschillende manieren
o Aangeboren VS. Verworden
o Passief VS. Actief
 Aangeboren immuniteit (genetisch bepaald)
o Sinds de geboorte en er was geen blootstelling aan het
corresponderende antigeen
o (immuniteit kan ten onder gaan bij toestanden zoals AIDS)
 Verworven immuniteit
o Pas verkrijgen na de blootstelling aan het corresponderend
antigeen (actieve immuniteit) of door transfer van antilichamen van
een ander individu (passieve immuniteit)
 Passieve immuniteit = niet blijvend
o Bv. transfer door de placenta tijdens zwangerschap
o Ook gebruikt om ziektes te bestrijden of te voorkomen (bv. bevuilde
wonde, tetanus)
 Actieve immuniteit ontstaat na blootstelling aan een antigeen en is
specifiek
o Voor elk antigeen is er een andere respons




4