Samenvatting Inleiding Staatsrecht
Hoorcollege 1, hoofdstuk 1 en 3.2.1
Wat is een staat? › Er wordt gesproken van een staat als er een
gemeenschap² is van mensen op een bepaald grondgebied¹, waarover een
organisatie het hoogste gezag³ uitoefent.
1. De staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn gehele
grondgebied (territorium). Ook het luchtruim boven het land en de
grenzen aan de kust met daarbij een brede strook zeewater behoren tot
het grondgebied van de staat.
2. De gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren
vanwege hun afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit van de
staat hebben verkregen. De verbondenheid met de staat uit zich in
nationale symbolen (een vlag of volkslied). Door die onderlinge
verbondenheid wordt de gemeenschap een vol ofwel een natie.
3. Het hoogste gezag van de staat is gericht op het scheppen en handhaven
van orde en recht. Om te voorkomen dat burgers voor eigen rechter gaan
spelen, mag alleen het hoogste gezag van de staat geweld gebruiken
(geweldsmonopolie).
De term staat is ontstaan in de renaissance. Daarvoor werden de
staatsaangelegenheden aangeduid met res publica › publieke zaak. Daarom
heet het recht wat hierop betrekking heeft van oudsher publiekrecht. Hier
tegenover staat het burgerlijk recht, wat alle juridische verhoudingen tussen
(rechts)personen regelt.
Publiekrecht
ˇ ˇ ˇ
Staatsrecht Strafrecht Bestuursrecht
Inrichting van de staat Vervolging en De wijze waarop de
overheid de
en verdeling van bestraffing samenleving bestuurt.
bevoegdheden (rechts)personen
Het begrip staat kan in twee betekenissen worden gebruikt. Aan de ene kant
wordt hiermee het land aangeduid, dat wil zeggen het grondgebied met de
bevolking van de staat. Tegelijkertijd wordt met staat ook het gezag in de staat
bedoeld, oftewel de overheid.
In beide betekenissen kan de staat worden beschouwd als een zelfstandige en
ondeelbare eenheid. Anders gezegd: de staat is soeverein. Dit betekent ook
dat de bestuurseenheid het recht heeft om het hoogste gezag uit te oefenen
zonder dat deze verantwoording verschuldigd is aan een andere eenheid.
Daarnaast is de Nederlandse staat een rechtspersoon en hierdoor zelfstandig
drager is van rechten en plichten.
De staat, als overheid, zorgt voor bescherming van de burgers door de
landsgrenzen te verdedigen en de orde te handhaven. Daarnaast zorgt de
overheid ervoor dat het algemeen belang wordt gediend. Dit laatste kan het
best worden omschreven als datgene wat in het belang is van de meeste
burgers en van de staat als geheel.
, De hoofdlijnen van het staatsrecht:
Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
Handhaven individuele vrijheden van de burgerlijk
Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht
De in Nederland geldende rijkswetten gelden in het hele Koninkrijk Der
Nederlanden, dus ook in Curaçao, Aruba en Sint-Maarten, die overigens wel
gewoon hun eigen regering, wetgever en rechterlijke macht hebben. Bonaire,
Sint-Eustatius en Saba hebben de status gekregen van openbaar lichaam en
zijn een soort overzeese gemeenten geworden, samen Caribisch Nederland
genoemd. De regelgeving zal op die eilanden niet volledig worden
doorgevoerd.
Burgers die tot een bepaalde staat behoren, hebben de nationaliteit van die
staat. Dit geeft hun belangrijke voordelen en een andere rechtspositie ten
opzichte van vreemdelingen.
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, bezitten het
Nederlanderschap, wat bepaalde juridische consequenties met zich mee
brengt:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij
verblijven.
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht heeft grotendeels een
exterritoriale werking.
3. Diplomatieke bescherming bij gevangenschap in het buitenland.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd.
5. Ook in het buitenland geldt het Nederlandse erfrecht en personen- en
familierecht.
6. Actief en passief kiesrecht.
7. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden
vervuld.
8. Het aanspraak kunnen maken op bijstand, kinderbijslag of huurtoeslag.
Een vreemdeling is hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit, heeft de
eerste zeven rechten niet en de laatste alleen als hij rechtmatig in Nederland
verblijft › koppelingsbeginsel
Kinderen van en een Nederlandse ouder en kinderen van de derde generatie
krijgen van rechtswege de Nederlandse nationaliteit. Jongeren uit de tweede
generatie kunnen Nederlander worden door een optieverklaring af te leggen.
Vreemdelingen die al vijf jaar legaal in het Koninkrijk hebben gewoond (of hier
al drie jaar getrouwd zijn met een Nederlandse partner) kunnen het
Nederlanderschap verkrijgen door een naturalisatieverzoek in te dienen bij
minister van V&J. Hierop volgt de naturalisatietoets wiens resultaat voldoende
dient te zijn.
Visum › vrije termijn van maximaal drie maanden › machtiging tot voorlopig
verblijf › verblijfsvergunning regulier.
Voor Unieburgers gelden minder strenge regels: geen visumplicht, maximale
termijn van zes maanden en de drempels voor een langer verblijf liggen lager.
Naast reguliere vreemdelingen zijn er ook vreemdelingen die hun toevlucht
Hoorcollege 1, hoofdstuk 1 en 3.2.1
Wat is een staat? › Er wordt gesproken van een staat als er een
gemeenschap² is van mensen op een bepaald grondgebied¹, waarover een
organisatie het hoogste gezag³ uitoefent.
1. De staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn gehele
grondgebied (territorium). Ook het luchtruim boven het land en de
grenzen aan de kust met daarbij een brede strook zeewater behoren tot
het grondgebied van de staat.
2. De gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren
vanwege hun afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit van de
staat hebben verkregen. De verbondenheid met de staat uit zich in
nationale symbolen (een vlag of volkslied). Door die onderlinge
verbondenheid wordt de gemeenschap een vol ofwel een natie.
3. Het hoogste gezag van de staat is gericht op het scheppen en handhaven
van orde en recht. Om te voorkomen dat burgers voor eigen rechter gaan
spelen, mag alleen het hoogste gezag van de staat geweld gebruiken
(geweldsmonopolie).
De term staat is ontstaan in de renaissance. Daarvoor werden de
staatsaangelegenheden aangeduid met res publica › publieke zaak. Daarom
heet het recht wat hierop betrekking heeft van oudsher publiekrecht. Hier
tegenover staat het burgerlijk recht, wat alle juridische verhoudingen tussen
(rechts)personen regelt.
Publiekrecht
ˇ ˇ ˇ
Staatsrecht Strafrecht Bestuursrecht
Inrichting van de staat Vervolging en De wijze waarop de
overheid de
en verdeling van bestraffing samenleving bestuurt.
bevoegdheden (rechts)personen
Het begrip staat kan in twee betekenissen worden gebruikt. Aan de ene kant
wordt hiermee het land aangeduid, dat wil zeggen het grondgebied met de
bevolking van de staat. Tegelijkertijd wordt met staat ook het gezag in de staat
bedoeld, oftewel de overheid.
In beide betekenissen kan de staat worden beschouwd als een zelfstandige en
ondeelbare eenheid. Anders gezegd: de staat is soeverein. Dit betekent ook
dat de bestuurseenheid het recht heeft om het hoogste gezag uit te oefenen
zonder dat deze verantwoording verschuldigd is aan een andere eenheid.
Daarnaast is de Nederlandse staat een rechtspersoon en hierdoor zelfstandig
drager is van rechten en plichten.
De staat, als overheid, zorgt voor bescherming van de burgers door de
landsgrenzen te verdedigen en de orde te handhaven. Daarnaast zorgt de
overheid ervoor dat het algemeen belang wordt gediend. Dit laatste kan het
best worden omschreven als datgene wat in het belang is van de meeste
burgers en van de staat als geheel.
, De hoofdlijnen van het staatsrecht:
Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
Handhaven individuele vrijheden van de burgerlijk
Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht
De in Nederland geldende rijkswetten gelden in het hele Koninkrijk Der
Nederlanden, dus ook in Curaçao, Aruba en Sint-Maarten, die overigens wel
gewoon hun eigen regering, wetgever en rechterlijke macht hebben. Bonaire,
Sint-Eustatius en Saba hebben de status gekregen van openbaar lichaam en
zijn een soort overzeese gemeenten geworden, samen Caribisch Nederland
genoemd. De regelgeving zal op die eilanden niet volledig worden
doorgevoerd.
Burgers die tot een bepaalde staat behoren, hebben de nationaliteit van die
staat. Dit geeft hun belangrijke voordelen en een andere rechtspositie ten
opzichte van vreemdelingen.
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, bezitten het
Nederlanderschap, wat bepaalde juridische consequenties met zich mee
brengt:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij
verblijven.
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht heeft grotendeels een
exterritoriale werking.
3. Diplomatieke bescherming bij gevangenschap in het buitenland.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd.
5. Ook in het buitenland geldt het Nederlandse erfrecht en personen- en
familierecht.
6. Actief en passief kiesrecht.
7. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden
vervuld.
8. Het aanspraak kunnen maken op bijstand, kinderbijslag of huurtoeslag.
Een vreemdeling is hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit, heeft de
eerste zeven rechten niet en de laatste alleen als hij rechtmatig in Nederland
verblijft › koppelingsbeginsel
Kinderen van en een Nederlandse ouder en kinderen van de derde generatie
krijgen van rechtswege de Nederlandse nationaliteit. Jongeren uit de tweede
generatie kunnen Nederlander worden door een optieverklaring af te leggen.
Vreemdelingen die al vijf jaar legaal in het Koninkrijk hebben gewoond (of hier
al drie jaar getrouwd zijn met een Nederlandse partner) kunnen het
Nederlanderschap verkrijgen door een naturalisatieverzoek in te dienen bij
minister van V&J. Hierop volgt de naturalisatietoets wiens resultaat voldoende
dient te zijn.
Visum › vrije termijn van maximaal drie maanden › machtiging tot voorlopig
verblijf › verblijfsvergunning regulier.
Voor Unieburgers gelden minder strenge regels: geen visumplicht, maximale
termijn van zes maanden en de drempels voor een langer verblijf liggen lager.
Naast reguliere vreemdelingen zijn er ook vreemdelingen die hun toevlucht
