De bestuurlijke kaart van de Europese Unie
Hoofdstuk 1
1.1
Logica van het machtsevenwicht = staten wilden voorkomen dat één staat zo machtig werd dat hij
alle andere zou overheersen.
Uit vrees hiervoor probeerden staten allianties te sluiten en zo een tegenwicht tot stand te
brengen.
Veiligheidsdilemma: telkens als een staat hun veiligheid probeerden te vergroten, bijvoorbeeld door
zich beter te bewapenen, voelden omringende staten zich bedreigd en deden zij hetzelfde.
Argwaan en wantrouwen werd aangewakkerd.
Volgens Monnet moest Europa er alles aan doen om een voortzetting van de geschiedenis van
oorlogen te voorkomen.
Monnets functionele logica: duurzame Europese samenwerking door toenemende sectorintegratie.
Een ‘economische gemeenschap’ was een belangrijk onderdeel.
Om dat einddoel te bereiken = Europese samenwerking met supranationale instituties in
bepaalde economische beleidssectoren.
Supranationalisme (boven het nationale niveau) = instelling die niet bij een bepaald land hoort,
vertegenwoordigd de gezamenlijke belangen en maakt besluiten waaraan de landen zich moeten
houden. Ongeacht of de landen het hiermee eens zijn of niet.
De rol van regeringen wordt beperkt.
Intergouvernementalisme = samenwerkingen tussen staten, waarbij regeringen de besluiten maken
en deze uitvoeren.
Vetorecht = Zodra een staat het NIET eens is met een besluit, hoeft hij zich er ook niet aan te houden.
1943 Churchill: oproep voor oprichten van ‘Verenigde Staten van Europa’.
Een samenwerkingsverband met een eigen leger en een eigen Hof van Justitie, dat gericht is op
het bevorderen van vrijhandel.
De VS spande zich in om een West-Europese eenheid te creëren als beschermingsblok tegen de
communistische dreiging vanuit de Sovjet-Unie en haar Oost-Europese satellietstaten.
Ideeën voor supranationale samenwerking (Monnet) werden daarom door de VS gesteund.
In de eerste jaren na de oorlog lukte het echter niet om in West-Europa supranationale integratie tot
stand te brengen.
,1.2
Pact van Brussel (1948) = samenwerkingsverband tussen Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Benelux.
Alliantie gericht op verdediging tegen mogelijke nieuwe Duitse agressie.
Intergouvernementeel
Ook Raad van Europa & Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (OEES/OESO) waren
intergouvernementeel.
Mei 1950 = Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) werd opgericht. VS bood de nodige
veiligheid tegen Duitsland en de Sovjet-Unie.
Schumanplan (1950) = West-Europese staten dragen de bevoegdheden op het gebied van de kolen-
en staalproductie over aan een orgaan ‘boven’ de deelnemende staten: een supranationale
instelling.
Plan voor supranationale samenwerking in West-Europa.
Aan de onderhandelingen over het Schumanplan namen 6 landen deel:
- Frankrijk
- BRD
- Italië
- België
- Nederland
- Luxemburg
Verdrag van Parijs (1951) = oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS).
Het verdrag trad in augustus 1952 in werking.
Supranationale bestuur EGKS:
Hoge Autoriteit
o 9-koppig
o Uitvoerende macht
Algemene Vergadering
o Controleert Hoge Autoriteit
o 78 afgevaardigden uit nationale parlementen
Raad van Ministers
o Beslissingsmacht
o Bewindslieden uit de regeringen van de lidstaten
Europese Hof van Justitie
o Rechtsprekende macht
, Er kwam een 2e plan voor Europese Integratie:
Europese Defensiegemeenschap (EDG) = Een West-Europees leger onder supranationaal bevel.
Mislukking (1954): Frankrijk weigerde om het verdrag te ratificeren, omdat het EDG-Verdrag de
West-Duitse herbewapening en toetreding tot de NAVO regelde en het Franse defensiebeleid zou
binden aan een supranationale institutie.
Ratificatie = de officiële bekrachtiging van een internationaal verdrag door een staat.
Akkoorden van Parijs (1955) = NAVO-lidmaatschap en herbewapening van BRD werden geregeld.
Intergouvernementeel, er was geen sprake meer van supranationale samenwerking waaraan
Frankrijk zijn eigen defensiebeleid ondergeschikt had moeten maken.
Bovendien zagen de Fransen de deelname van het Verenigd Koninkrijk als een veiligheidsgarantie
tegen eventueel Duits optreden.
Na de Akkoorden van Parijs trad de Bondsrepubliek toe tot de West-Europese Unie (WEU) en de
NAVO.
Verschil EDG-verdrag & Akkoorden van Parijs:
EDG-verdrag was supranationaal en de Akkoorden van Parijs was intergouvernementeel.
1.3
Monnet en Spaak ontwikkelden een plan voor een Europese atoomgemeenschap (Euratom).
Beyen ijverde voor het oprichten van een Europese gemeenschappelijke markt.
Die zou moeten plaatsvinden in een aantal fasen:
Vrijhandelszone
Douane-unie
Gemeenschappelijke of interne markt
Economische en monetaire unie
Volgens Beyen waren er ook supranationale instellingen nodig, maar het ging vooral om een
onafhankelijke Europese instelling die eerlijke concurrentie in de gemeenschappelijke markt zou
garanderen.
Resolutie van Messina = lidstaten van de EGKS verklaarden dat een intergouvernementeel comité
een onderzoek zou starten naar de haalbaarheid van een gemeenschappelijke markt en een
atoomgemeenschap.
Hoofdstuk 1
1.1
Logica van het machtsevenwicht = staten wilden voorkomen dat één staat zo machtig werd dat hij
alle andere zou overheersen.
Uit vrees hiervoor probeerden staten allianties te sluiten en zo een tegenwicht tot stand te
brengen.
Veiligheidsdilemma: telkens als een staat hun veiligheid probeerden te vergroten, bijvoorbeeld door
zich beter te bewapenen, voelden omringende staten zich bedreigd en deden zij hetzelfde.
Argwaan en wantrouwen werd aangewakkerd.
Volgens Monnet moest Europa er alles aan doen om een voortzetting van de geschiedenis van
oorlogen te voorkomen.
Monnets functionele logica: duurzame Europese samenwerking door toenemende sectorintegratie.
Een ‘economische gemeenschap’ was een belangrijk onderdeel.
Om dat einddoel te bereiken = Europese samenwerking met supranationale instituties in
bepaalde economische beleidssectoren.
Supranationalisme (boven het nationale niveau) = instelling die niet bij een bepaald land hoort,
vertegenwoordigd de gezamenlijke belangen en maakt besluiten waaraan de landen zich moeten
houden. Ongeacht of de landen het hiermee eens zijn of niet.
De rol van regeringen wordt beperkt.
Intergouvernementalisme = samenwerkingen tussen staten, waarbij regeringen de besluiten maken
en deze uitvoeren.
Vetorecht = Zodra een staat het NIET eens is met een besluit, hoeft hij zich er ook niet aan te houden.
1943 Churchill: oproep voor oprichten van ‘Verenigde Staten van Europa’.
Een samenwerkingsverband met een eigen leger en een eigen Hof van Justitie, dat gericht is op
het bevorderen van vrijhandel.
De VS spande zich in om een West-Europese eenheid te creëren als beschermingsblok tegen de
communistische dreiging vanuit de Sovjet-Unie en haar Oost-Europese satellietstaten.
Ideeën voor supranationale samenwerking (Monnet) werden daarom door de VS gesteund.
In de eerste jaren na de oorlog lukte het echter niet om in West-Europa supranationale integratie tot
stand te brengen.
,1.2
Pact van Brussel (1948) = samenwerkingsverband tussen Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Benelux.
Alliantie gericht op verdediging tegen mogelijke nieuwe Duitse agressie.
Intergouvernementeel
Ook Raad van Europa & Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (OEES/OESO) waren
intergouvernementeel.
Mei 1950 = Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) werd opgericht. VS bood de nodige
veiligheid tegen Duitsland en de Sovjet-Unie.
Schumanplan (1950) = West-Europese staten dragen de bevoegdheden op het gebied van de kolen-
en staalproductie over aan een orgaan ‘boven’ de deelnemende staten: een supranationale
instelling.
Plan voor supranationale samenwerking in West-Europa.
Aan de onderhandelingen over het Schumanplan namen 6 landen deel:
- Frankrijk
- BRD
- Italië
- België
- Nederland
- Luxemburg
Verdrag van Parijs (1951) = oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS).
Het verdrag trad in augustus 1952 in werking.
Supranationale bestuur EGKS:
Hoge Autoriteit
o 9-koppig
o Uitvoerende macht
Algemene Vergadering
o Controleert Hoge Autoriteit
o 78 afgevaardigden uit nationale parlementen
Raad van Ministers
o Beslissingsmacht
o Bewindslieden uit de regeringen van de lidstaten
Europese Hof van Justitie
o Rechtsprekende macht
, Er kwam een 2e plan voor Europese Integratie:
Europese Defensiegemeenschap (EDG) = Een West-Europees leger onder supranationaal bevel.
Mislukking (1954): Frankrijk weigerde om het verdrag te ratificeren, omdat het EDG-Verdrag de
West-Duitse herbewapening en toetreding tot de NAVO regelde en het Franse defensiebeleid zou
binden aan een supranationale institutie.
Ratificatie = de officiële bekrachtiging van een internationaal verdrag door een staat.
Akkoorden van Parijs (1955) = NAVO-lidmaatschap en herbewapening van BRD werden geregeld.
Intergouvernementeel, er was geen sprake meer van supranationale samenwerking waaraan
Frankrijk zijn eigen defensiebeleid ondergeschikt had moeten maken.
Bovendien zagen de Fransen de deelname van het Verenigd Koninkrijk als een veiligheidsgarantie
tegen eventueel Duits optreden.
Na de Akkoorden van Parijs trad de Bondsrepubliek toe tot de West-Europese Unie (WEU) en de
NAVO.
Verschil EDG-verdrag & Akkoorden van Parijs:
EDG-verdrag was supranationaal en de Akkoorden van Parijs was intergouvernementeel.
1.3
Monnet en Spaak ontwikkelden een plan voor een Europese atoomgemeenschap (Euratom).
Beyen ijverde voor het oprichten van een Europese gemeenschappelijke markt.
Die zou moeten plaatsvinden in een aantal fasen:
Vrijhandelszone
Douane-unie
Gemeenschappelijke of interne markt
Economische en monetaire unie
Volgens Beyen waren er ook supranationale instellingen nodig, maar het ging vooral om een
onafhankelijke Europese instelling die eerlijke concurrentie in de gemeenschappelijke markt zou
garanderen.
Resolutie van Messina = lidstaten van de EGKS verklaarden dat een intergouvernementeel comité
een onderzoek zou starten naar de haalbaarheid van een gemeenschappelijke markt en een
atoomgemeenschap.
