SAMENVATTING
ONDERWIJSEENHEID 3
Anatomie & Fysiologie,
verpleegtechnische vaardigheden,
verpleegkundig redeneren en
communicatieve vaardigheden van
OWE 3 samengevat in één
document.
Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen
Verpleegkunde leerjaar 1
,Inhoud
A&F LES 1 – SPIJSVERTERING..............................................................................................................2
A&F LES 2 – DIABETES MELLITUS........................................................................................................6
A&F LES 3 – OBESITAS EN METABOOL SYNDROOM............................................................................8
A&F LES 4 – BLOED EN STOLLING.....................................................................................................10
A&F LES 5 – NIEREN EN URINEWEGEN.............................................................................................14
A&F LES 6 – ZENUWSTELSEL: REGULATIE EN INTEGRATIE................................................................17
A&F LES 7 – OUDER WORDEN & PALLIATIEVE ZORG & PIJN.............................................................20
LES 1 VOEDING, HOE ONDERSTEUN IK EEN PATIËNT?......................................................................25
LES 2 WONDZORG DEEL 1 (ROOD EN GEHECHT)..............................................................................29
LES 3 DEEL 1 – ZWACHTELEN EN DECUBITUS...................................................................................36
LES 3 DEEL 2 – ULCUS CRURIS EN AMBULANTE COMPRESSIE THERAPIE..........................................39
LES 4 DEEL 1 – TILLIFT EN VALPREVENTIE.........................................................................................41
LES 4 DEEL 2 – MONDZORGSCREENING EN MONDVERZORGING.....................................................44
WGVR LES 1......................................................................................................................................46
WGVR LES 2......................................................................................................................................48
WGVR LES 3......................................................................................................................................50
WGVR LES 4......................................................................................................................................51
WGVR LES 5......................................................................................................................................53
Communicatieve vaardigheden OWE 3............................................................................................54
,A&F LES 1 – SPIJSVERTERING
Kan vertellen wat de route is waarlangs voeding passeert en verteerd wordt, van mond
tot anus:
Mondholte, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm, endeldarm.
Kan de algemene bouw van het maagdarmkanaal benoemen:
De wand van het spijsverteringskanaal bestaat van binnen naar buiten uit:
- mucosa (slijmvlies), epitheel met slijmproducerende cellen, kliercellen en
afvoerbuizen van klieren
- lamina propria mucosae, een laagje losmazig bindweefsel
- muscularis mucosae, een laagje glad spierweefsel
- submucosa, een dikke bindweefsellaag met bloedvaten, lymfevaten, lymfatisch
weefsel, zenuwen en op sommige plaatsen ingezonken klieren
- muscularis, bestaande uit een laag kringspieren en daarbuiten een laag
lengtespieren (voor de peristaltiek)
- serosa, het viscerale blad van het buikvlies
Kan de functie van de mondholte en oesophagus uitleggen:
In de mondholte start de voedselvertering. Het voedsel wordt betast, verscheurd, verkleind,
vermengd met speeksel en slijm, gedeeltelijk verteerd en ten slotte doorgeslikt.
Voedselvertering in de mond gebeurt met behulp van de tong, de kauwspieren, het gebit en
de speekselklieren.
Nadat de voeding door de keelholte is gekomen, komt het in de slokdarm. De enige functie
van de slokdarm is het transport van keelholte naar maag. Enkele seconden na het inslikken
is het voedsel al in de maag. Het transport gebeurt d.m.v. peristaltiek (knijpbewegingen van
de muscularis). Tijdens dit transport gaat de vertering van zetmeel en glycogeen (door het
mee-geslikte ptyaline) gewoon door.
, Kan de functie en anatomie van de maag uitleggen:
De delen van de maag (ventriculus, gaster) zijn:
- cardia, vlak onder de onderste slokdarmsfincter
- fundus, het bolle deel tegen het diafragma aan ligt
- corpus, het verticale deel van de maag
- antrum, het deel dat aansluit op de twaalfvingerige darm
- pylorus (maagportier), de maaguitgang met in de wand de m sphincter pylori, een
kringspier die de maag afsluit van de twaalfvingerige darm
De functies van de maag zijn:
- tijdelijke opslag van het ingeslikte voedsel
- heftige peristaltiek waardoor het voedsel vermengd wordt met maagsap
- afbraak van eiwitten door pepsine
- onschadelijk maken van ziekteverwekkers en schadelijke stoffen door het maagzuur
- vorming van de intrinsieke factor (nodig voor de resorptie van vitamine B12)
De spijsbrij (chymus) in de maag is extreem zuur (pH = 1,5).
Kan de functie en anatomie van het duodenum en de pancreas uitleggen:
De twaalfvingerige darm (duodenum) is een onderdeel van de dunne darm en ontleent zijn
naam aan zijn lengte van twaalf vingerbreedten (20-25 cm). Vanuit de maag komt de
voedselbrij in het duodenum. Door de maagzuren is deze voedselbrij nog dusdanig zuur dat
het de rest van het maag-darm systeem zou kunnen beschadigen. Het duodenum is
verantwoordelijk voor het neutraliseren van de zuurgraad van deze voedselbrij.
Een tweede functie is de bijdrage die het duodenum levert aan de vertering van het voedsel.
Het duodenum scheidt namelijk spijsverteringsenzymen af die noodzakelijk zijn voor de
vertering van voedsel. Deze enzymen heten ‘invertase’ en ‘erepsine’. Ook de galblaas, de
lever en de alvleesklier geven enzymen en gal af aan het duodenum om de spijsvertering te
bewerkstelligen.
De alvleesklier (pancreas) produceert alvleessap dat via de pancreasbuis (ductus
pancreaticus) naar de twaalfvingerige darm wordt vervoerd (zie verder bij 17.2 dunne darm).
Twee procent van de alvleesklier bestaat uit endocrien klierweefsel (eilandjes van
Langerhans) dat de hormonen insuline en glucagon aan het bloed afgeeft.
Kan de functie en anatomie van de lever en gal, galwegen en -blaas uitleggen:
De lever bestaat uit veel zeshoekige leverlobjes met radiaal geschikte levercellen.
Interlobulair bevinden zich − in de driehoekjes van Kiernan − een venule van de poortader,
een arteriole van de leverslagader en een galbuisje. Bloed uit de venule en de arteriole komt
samen in de sinusoïden binnen in het leverlobje en stroomt langs de levercellen naar het
centrum van het leverlobje. Een centrale vene voert het bloed af naar de leverader. Gal uit
de levercellen wordt via de interlobulaire galgangen afgevoerd richting galblaas.
De functies van de lever zijn: intermediaire stofwisseling (suiker-, vet- en eiwitstofwisseling),
ontgifting, galproductie, opslag en warmteproductie.
De suikerstofwisselingsreacties zijn:
- glycogenese (aanmaak van glycogeen)
- glycogenolyse (afbraak van glycogeen)
- glucogenese (vorming van glucose uit andere monosachariden)
- gluconeogenese (nieuwvorming van glucose uit aminozuren, glycerol, vetzuren en
melkzuur)
ONDERWIJSEENHEID 3
Anatomie & Fysiologie,
verpleegtechnische vaardigheden,
verpleegkundig redeneren en
communicatieve vaardigheden van
OWE 3 samengevat in één
document.
Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen
Verpleegkunde leerjaar 1
,Inhoud
A&F LES 1 – SPIJSVERTERING..............................................................................................................2
A&F LES 2 – DIABETES MELLITUS........................................................................................................6
A&F LES 3 – OBESITAS EN METABOOL SYNDROOM............................................................................8
A&F LES 4 – BLOED EN STOLLING.....................................................................................................10
A&F LES 5 – NIEREN EN URINEWEGEN.............................................................................................14
A&F LES 6 – ZENUWSTELSEL: REGULATIE EN INTEGRATIE................................................................17
A&F LES 7 – OUDER WORDEN & PALLIATIEVE ZORG & PIJN.............................................................20
LES 1 VOEDING, HOE ONDERSTEUN IK EEN PATIËNT?......................................................................25
LES 2 WONDZORG DEEL 1 (ROOD EN GEHECHT)..............................................................................29
LES 3 DEEL 1 – ZWACHTELEN EN DECUBITUS...................................................................................36
LES 3 DEEL 2 – ULCUS CRURIS EN AMBULANTE COMPRESSIE THERAPIE..........................................39
LES 4 DEEL 1 – TILLIFT EN VALPREVENTIE.........................................................................................41
LES 4 DEEL 2 – MONDZORGSCREENING EN MONDVERZORGING.....................................................44
WGVR LES 1......................................................................................................................................46
WGVR LES 2......................................................................................................................................48
WGVR LES 3......................................................................................................................................50
WGVR LES 4......................................................................................................................................51
WGVR LES 5......................................................................................................................................53
Communicatieve vaardigheden OWE 3............................................................................................54
,A&F LES 1 – SPIJSVERTERING
Kan vertellen wat de route is waarlangs voeding passeert en verteerd wordt, van mond
tot anus:
Mondholte, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm, endeldarm.
Kan de algemene bouw van het maagdarmkanaal benoemen:
De wand van het spijsverteringskanaal bestaat van binnen naar buiten uit:
- mucosa (slijmvlies), epitheel met slijmproducerende cellen, kliercellen en
afvoerbuizen van klieren
- lamina propria mucosae, een laagje losmazig bindweefsel
- muscularis mucosae, een laagje glad spierweefsel
- submucosa, een dikke bindweefsellaag met bloedvaten, lymfevaten, lymfatisch
weefsel, zenuwen en op sommige plaatsen ingezonken klieren
- muscularis, bestaande uit een laag kringspieren en daarbuiten een laag
lengtespieren (voor de peristaltiek)
- serosa, het viscerale blad van het buikvlies
Kan de functie van de mondholte en oesophagus uitleggen:
In de mondholte start de voedselvertering. Het voedsel wordt betast, verscheurd, verkleind,
vermengd met speeksel en slijm, gedeeltelijk verteerd en ten slotte doorgeslikt.
Voedselvertering in de mond gebeurt met behulp van de tong, de kauwspieren, het gebit en
de speekselklieren.
Nadat de voeding door de keelholte is gekomen, komt het in de slokdarm. De enige functie
van de slokdarm is het transport van keelholte naar maag. Enkele seconden na het inslikken
is het voedsel al in de maag. Het transport gebeurt d.m.v. peristaltiek (knijpbewegingen van
de muscularis). Tijdens dit transport gaat de vertering van zetmeel en glycogeen (door het
mee-geslikte ptyaline) gewoon door.
, Kan de functie en anatomie van de maag uitleggen:
De delen van de maag (ventriculus, gaster) zijn:
- cardia, vlak onder de onderste slokdarmsfincter
- fundus, het bolle deel tegen het diafragma aan ligt
- corpus, het verticale deel van de maag
- antrum, het deel dat aansluit op de twaalfvingerige darm
- pylorus (maagportier), de maaguitgang met in de wand de m sphincter pylori, een
kringspier die de maag afsluit van de twaalfvingerige darm
De functies van de maag zijn:
- tijdelijke opslag van het ingeslikte voedsel
- heftige peristaltiek waardoor het voedsel vermengd wordt met maagsap
- afbraak van eiwitten door pepsine
- onschadelijk maken van ziekteverwekkers en schadelijke stoffen door het maagzuur
- vorming van de intrinsieke factor (nodig voor de resorptie van vitamine B12)
De spijsbrij (chymus) in de maag is extreem zuur (pH = 1,5).
Kan de functie en anatomie van het duodenum en de pancreas uitleggen:
De twaalfvingerige darm (duodenum) is een onderdeel van de dunne darm en ontleent zijn
naam aan zijn lengte van twaalf vingerbreedten (20-25 cm). Vanuit de maag komt de
voedselbrij in het duodenum. Door de maagzuren is deze voedselbrij nog dusdanig zuur dat
het de rest van het maag-darm systeem zou kunnen beschadigen. Het duodenum is
verantwoordelijk voor het neutraliseren van de zuurgraad van deze voedselbrij.
Een tweede functie is de bijdrage die het duodenum levert aan de vertering van het voedsel.
Het duodenum scheidt namelijk spijsverteringsenzymen af die noodzakelijk zijn voor de
vertering van voedsel. Deze enzymen heten ‘invertase’ en ‘erepsine’. Ook de galblaas, de
lever en de alvleesklier geven enzymen en gal af aan het duodenum om de spijsvertering te
bewerkstelligen.
De alvleesklier (pancreas) produceert alvleessap dat via de pancreasbuis (ductus
pancreaticus) naar de twaalfvingerige darm wordt vervoerd (zie verder bij 17.2 dunne darm).
Twee procent van de alvleesklier bestaat uit endocrien klierweefsel (eilandjes van
Langerhans) dat de hormonen insuline en glucagon aan het bloed afgeeft.
Kan de functie en anatomie van de lever en gal, galwegen en -blaas uitleggen:
De lever bestaat uit veel zeshoekige leverlobjes met radiaal geschikte levercellen.
Interlobulair bevinden zich − in de driehoekjes van Kiernan − een venule van de poortader,
een arteriole van de leverslagader en een galbuisje. Bloed uit de venule en de arteriole komt
samen in de sinusoïden binnen in het leverlobje en stroomt langs de levercellen naar het
centrum van het leverlobje. Een centrale vene voert het bloed af naar de leverader. Gal uit
de levercellen wordt via de interlobulaire galgangen afgevoerd richting galblaas.
De functies van de lever zijn: intermediaire stofwisseling (suiker-, vet- en eiwitstofwisseling),
ontgifting, galproductie, opslag en warmteproductie.
De suikerstofwisselingsreacties zijn:
- glycogenese (aanmaak van glycogeen)
- glycogenolyse (afbraak van glycogeen)
- glucogenese (vorming van glucose uit andere monosachariden)
- gluconeogenese (nieuwvorming van glucose uit aminozuren, glycerol, vetzuren en
melkzuur)
