Taak 8
Leerdoelen
1. Wat is werkstress?
Stress in of door de werksituatie.
2. Wat zijn de werkstress modellen?
Person-Environment Fit Model (French 1981)
Het PE fit model is een uitbrieding van het Michigan Model, waarbij de werkstress afhangt van de
subjectieve werkomgeving en de objectieve werkomgeving. Het PE fit model gaat er niet zo zeer van
uit dat werkstress door de persoon of door de omgeving veroorzaakt wordt, maar door de ‘fit’of juist
geen fit. Volgens het PE fit model kan werkstress gedefiniëerd worden door een misfit tussen de
behoeften en de hulpbronnen in de werkomgeving, of de persoonlijke mogelijkheden en eisen
vanuit de werkomgeving. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een objectieve misfit en subjectieve
misfit (MO en MS). De objectieve misfit betreft een discrepantie tussen de feitelijke toestand waarin
een werknemer zich bevindt en de objectieve kenmerken van de werkomgeving. De subjectieve
misfit heeft betrekking op een discrepantie tussen de kijk van een werknemer op zichzelf en op de
werkomgeving. Een positieve misfit en een negatieve misfit veroorzaken allebei werkstress. Het
actieve copingmechanisme is bedoeld om probleemoplossend te werkt te gaan in de objectieve
omgeving. Het passieve
copingsmechanisme
(defensiemechanisme) is
de manier van coping van
de waargenomen,
subjectieve omgeving. De
sociale ondersteuning van
familie en collega’s heeft
invloed op de
waargenomen omgeving.
Demand Control (-Support) Model (Karasek 1971)
Het DC model is een omgevingsgericht model. In het model worden 2 pyschosociale werkkenmerken
beschouwd als belangrijke determinanten van de gezondheid van werknemers; Psychologische
taakesien (psychological job demands) en regelmogelijkheden (job desicion latitute / job control).
Psychologische taakeisen worden door Karasek gedefinieerd als psychologische stressoren aanwezig
in de werkomgeving (bijv,. tijdsdruk, werkdruk). Het gaat hier niet alleen over de hoeveelheid werk
maar ook de complexiteit ervan. De term regelmogelijkheden kan beschreven worden als de
, controle van de werknemer over zijn taken en zijn gedrag. Dit wordt ook beschouwd als het
zelfregulerende vermogen van een werknemer om aanwezige stressoren te beïnvloeden.
Het DC model gaat uit van 2 diagonalen. Diagonaal A geeft aan dat hoge psychologische taakeisen en
weinig sturingsmogelijkheden leidt tot de meeste stressreacties. Diagonaal B gaat over de meest
optimale omstandigheid van zelfontplooing. Hier zijn de taakeisen en de sturingsmogelijkheden
hoog. Diagonaal A leidt tot ongezondheid en diagonaal B tot werkmotivatie.
Johnson deed later onderzoek naar het DC model en vond een derde dimensie, sociale steun in het
werk (workplace social support). Het onderzoek van Johnson laat zien dat tekortkomingen in sociale
steun leiden tot verergering van negatieve gezondheidsaspecten. Het DC model is uitgebreid naar
het DCS (Demans-Control-Support), waarin 3 dimensies tot 8 soorten werkomgeving komen.
Leerdoelen
1. Wat is werkstress?
Stress in of door de werksituatie.
2. Wat zijn de werkstress modellen?
Person-Environment Fit Model (French 1981)
Het PE fit model is een uitbrieding van het Michigan Model, waarbij de werkstress afhangt van de
subjectieve werkomgeving en de objectieve werkomgeving. Het PE fit model gaat er niet zo zeer van
uit dat werkstress door de persoon of door de omgeving veroorzaakt wordt, maar door de ‘fit’of juist
geen fit. Volgens het PE fit model kan werkstress gedefiniëerd worden door een misfit tussen de
behoeften en de hulpbronnen in de werkomgeving, of de persoonlijke mogelijkheden en eisen
vanuit de werkomgeving. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een objectieve misfit en subjectieve
misfit (MO en MS). De objectieve misfit betreft een discrepantie tussen de feitelijke toestand waarin
een werknemer zich bevindt en de objectieve kenmerken van de werkomgeving. De subjectieve
misfit heeft betrekking op een discrepantie tussen de kijk van een werknemer op zichzelf en op de
werkomgeving. Een positieve misfit en een negatieve misfit veroorzaken allebei werkstress. Het
actieve copingmechanisme is bedoeld om probleemoplossend te werkt te gaan in de objectieve
omgeving. Het passieve
copingsmechanisme
(defensiemechanisme) is
de manier van coping van
de waargenomen,
subjectieve omgeving. De
sociale ondersteuning van
familie en collega’s heeft
invloed op de
waargenomen omgeving.
Demand Control (-Support) Model (Karasek 1971)
Het DC model is een omgevingsgericht model. In het model worden 2 pyschosociale werkkenmerken
beschouwd als belangrijke determinanten van de gezondheid van werknemers; Psychologische
taakesien (psychological job demands) en regelmogelijkheden (job desicion latitute / job control).
Psychologische taakeisen worden door Karasek gedefinieerd als psychologische stressoren aanwezig
in de werkomgeving (bijv,. tijdsdruk, werkdruk). Het gaat hier niet alleen over de hoeveelheid werk
maar ook de complexiteit ervan. De term regelmogelijkheden kan beschreven worden als de
, controle van de werknemer over zijn taken en zijn gedrag. Dit wordt ook beschouwd als het
zelfregulerende vermogen van een werknemer om aanwezige stressoren te beïnvloeden.
Het DC model gaat uit van 2 diagonalen. Diagonaal A geeft aan dat hoge psychologische taakeisen en
weinig sturingsmogelijkheden leidt tot de meeste stressreacties. Diagonaal B gaat over de meest
optimale omstandigheid van zelfontplooing. Hier zijn de taakeisen en de sturingsmogelijkheden
hoog. Diagonaal A leidt tot ongezondheid en diagonaal B tot werkmotivatie.
Johnson deed later onderzoek naar het DC model en vond een derde dimensie, sociale steun in het
werk (workplace social support). Het onderzoek van Johnson laat zien dat tekortkomingen in sociale
steun leiden tot verergering van negatieve gezondheidsaspecten. Het DC model is uitgebreid naar
het DCS (Demans-Control-Support), waarin 3 dimensies tot 8 soorten werkomgeving komen.
