Thema 2.1 Transportsystemen
A. Circulatiesystemen bij dieren
● Bouw van transportsystemen:
- Eencelligen en dieren die uit enkele cellagen bestaan, alleen transport door diffusie.
- Bij planten transport in 2 richtingen
- Grotere dieren hebben een open of gesloten circulatiesysteem.
- Bij bloedvatenstelsels worden lichaamsvloeistof en bloedplasma onderscheiden.
- Bloedsomloop: enkelvoudig of dubbel, met een of meer harten.
B. De Bloedsomloop
● Circulatiesystemen zorgen voor een homogeen intern milieu
(homeostase) door:
- transport van stoffen tussen intern en extern milieu
(o.a. zuurstof, brandstoffen, afvalstoffen)
- transport van signaalstoffen (hormonen) tussen delen van het
organisme
- transport van bestanddelen van het afweersysteem
- verdeling van warmte over het lichaam.
● De bouw en de werking van een bloedsomloop hangen samen met de wijze
van de zuurstofvoorziening en de zuurstofbehoefte van een diersoort.
● Dubbele bloedsomloop: per omloop stroomt het bloed twee keer door het
hart.
- Kleine bloedsomloop: rechterkamer — longslagaders — longhaarvaten —
longaders — linkerboezem (zuurstof opnemen en CO2 afstoten)
- Grote bloedsomloop: linkerkamer — aorta — slagaders — haarvaten in de
organen — aders — onderste of bovenste holle ader — rechterboezem.
(zuurstof en voedingsstoffen afgeven aan cellen, en CO2 en afvalstoffen
opnemen uit de cellen)
C. Bloedsomloop bij gewervelde dieren
● Amfibieën: eenkamerhart, bloed naar longen en huid (zuurstof opnemen)
de rest via aorta naar rest van het lichaam
● Reptielen: Tussenschot
- Als het dier niet ademt kan het bloed van beiden helften naar beide aortas stromen.
- Als het dier wel ademt, druk in longhaarvaten laag, rechterdeel trekt eerder samen,
grootste deel zuurstofarme bloed naar linkerdeel, grootste deel naar longen
● Zoogdieren en vogels: gesloten tussenwand
, D. Embryonale bloedsomloop
● De embryonale bloedsomloop bezit aanpassingen waardoor er weinig bloed door de
longen stroomt.
- Via een opening tussen de rechter- en de linkerboezem (ovale venster) stroomt het
bloed meteen van de rechter- naar de linkerboezem.
- Via een verbinding tussen de longslagader en de aorta (ductus arteriosis) komt het
grootste deel van het bloed dat door de rechterkamer wordt weggepompt, in de aorta
terecht.
● Veranderingen in de bloedsomloop tijdens en na de geboorte:
- het ovale venster wordt door een klep gesloten (deze klep vergroeit met de
harttussenwand) doordat er lucht in wordt geademd neemt de weerstand in de
longhaarvaten af, bloed stroomt gemakkelijker naar de longbloedvaten, bloeddruk
rechts daalt, bloeddruk links stijgt
- de ductus arteriosis verschrompelt en verdwijnt
- de resten van de navelstrengslagaders en navelstrengaders verschrompelen en
verdwijnen.
H2.2 Het Hart
A. De bouw van het hart
● Bloedsomloop hart: onderste en bovenste holle ader - rechterboezem - rechterkamer
- longslagader - longen - longaders - linkerboezem - linkerkamer - aorta - slagaders
● Rechterboezem:
- Ontvangt zuurstofarm bloed uit de onderste en
bovenste holle ader en voert dit door naar de
rechterkamer
- weinig gespierde wand
● Rechterkamer:
- pompt zuurstofarm bloed in de longslagader(s);
- gespierde wand.
● Linkerboezem:
- ontvangt zuurstofrijk bloed uit de longaders en
voert dit door naar de linkerkamer;
- weinig gespierde wand.
● Linkerkamer:
- pompt zuurstofrijk bloed in de aorta
- zeer gespierde wand.
● Harttussenwand: scheidt de linker- en rechter harthelft.
● Hartkleppen: verhinderen het terugstromen van bloed van kamers naar boezems.
● Halvemaanvormige kleppen: verhinderen het terugstromen van bloed van
longslagader(s) en aorta naar de kamers.
● Kransslagaders: hierdoor stroomt zuurstofrijk bloed naar de hartspier.
● Kransaders: hierdoor stroomt zuurstofarm bloed weg uit de hartspier.
A. Circulatiesystemen bij dieren
● Bouw van transportsystemen:
- Eencelligen en dieren die uit enkele cellagen bestaan, alleen transport door diffusie.
- Bij planten transport in 2 richtingen
- Grotere dieren hebben een open of gesloten circulatiesysteem.
- Bij bloedvatenstelsels worden lichaamsvloeistof en bloedplasma onderscheiden.
- Bloedsomloop: enkelvoudig of dubbel, met een of meer harten.
B. De Bloedsomloop
● Circulatiesystemen zorgen voor een homogeen intern milieu
(homeostase) door:
- transport van stoffen tussen intern en extern milieu
(o.a. zuurstof, brandstoffen, afvalstoffen)
- transport van signaalstoffen (hormonen) tussen delen van het
organisme
- transport van bestanddelen van het afweersysteem
- verdeling van warmte over het lichaam.
● De bouw en de werking van een bloedsomloop hangen samen met de wijze
van de zuurstofvoorziening en de zuurstofbehoefte van een diersoort.
● Dubbele bloedsomloop: per omloop stroomt het bloed twee keer door het
hart.
- Kleine bloedsomloop: rechterkamer — longslagaders — longhaarvaten —
longaders — linkerboezem (zuurstof opnemen en CO2 afstoten)
- Grote bloedsomloop: linkerkamer — aorta — slagaders — haarvaten in de
organen — aders — onderste of bovenste holle ader — rechterboezem.
(zuurstof en voedingsstoffen afgeven aan cellen, en CO2 en afvalstoffen
opnemen uit de cellen)
C. Bloedsomloop bij gewervelde dieren
● Amfibieën: eenkamerhart, bloed naar longen en huid (zuurstof opnemen)
de rest via aorta naar rest van het lichaam
● Reptielen: Tussenschot
- Als het dier niet ademt kan het bloed van beiden helften naar beide aortas stromen.
- Als het dier wel ademt, druk in longhaarvaten laag, rechterdeel trekt eerder samen,
grootste deel zuurstofarme bloed naar linkerdeel, grootste deel naar longen
● Zoogdieren en vogels: gesloten tussenwand
, D. Embryonale bloedsomloop
● De embryonale bloedsomloop bezit aanpassingen waardoor er weinig bloed door de
longen stroomt.
- Via een opening tussen de rechter- en de linkerboezem (ovale venster) stroomt het
bloed meteen van de rechter- naar de linkerboezem.
- Via een verbinding tussen de longslagader en de aorta (ductus arteriosis) komt het
grootste deel van het bloed dat door de rechterkamer wordt weggepompt, in de aorta
terecht.
● Veranderingen in de bloedsomloop tijdens en na de geboorte:
- het ovale venster wordt door een klep gesloten (deze klep vergroeit met de
harttussenwand) doordat er lucht in wordt geademd neemt de weerstand in de
longhaarvaten af, bloed stroomt gemakkelijker naar de longbloedvaten, bloeddruk
rechts daalt, bloeddruk links stijgt
- de ductus arteriosis verschrompelt en verdwijnt
- de resten van de navelstrengslagaders en navelstrengaders verschrompelen en
verdwijnen.
H2.2 Het Hart
A. De bouw van het hart
● Bloedsomloop hart: onderste en bovenste holle ader - rechterboezem - rechterkamer
- longslagader - longen - longaders - linkerboezem - linkerkamer - aorta - slagaders
● Rechterboezem:
- Ontvangt zuurstofarm bloed uit de onderste en
bovenste holle ader en voert dit door naar de
rechterkamer
- weinig gespierde wand
● Rechterkamer:
- pompt zuurstofarm bloed in de longslagader(s);
- gespierde wand.
● Linkerboezem:
- ontvangt zuurstofrijk bloed uit de longaders en
voert dit door naar de linkerkamer;
- weinig gespierde wand.
● Linkerkamer:
- pompt zuurstofrijk bloed in de aorta
- zeer gespierde wand.
● Harttussenwand: scheidt de linker- en rechter harthelft.
● Hartkleppen: verhinderen het terugstromen van bloed van kamers naar boezems.
● Halvemaanvormige kleppen: verhinderen het terugstromen van bloed van
longslagader(s) en aorta naar de kamers.
● Kransslagaders: hierdoor stroomt zuurstofrijk bloed naar de hartspier.
● Kransaders: hierdoor stroomt zuurstofarm bloed weg uit de hartspier.
