Sociale wetgeving
Inhoudsopgave
Inleiding.............................................................................................................................................................................2
Domein van de sociale wetgeving.........................................................................................................................................2
Deel 1: collectieve arbeidsverhoudingen............................................................................................................................2
soorten overeenkomsten.......................................................................................................................................................2
sociaal overleg......................................................................................................................................................................2
Verschillende soorten CAO’s..................................................................................................................................................4
deel 2: arbeidsovereenkomsten.........................................................................................................................................7
algemeen.............................................................................................................................................................................. 7
verplichtingen van de partijen...............................................................................................................................................9
bedingen............................................................................................................................................................................. 12
schorsing............................................................................................................................................................................. 13
einde arbeidsovereenkomst................................................................................................................................................18
deel 3 arbeidsreglement...................................................................................................................................................23
arbeidsreglement................................................................................................................................................................ 23
loonbescherming................................................................................................................................................................. 24
arbeidswet.......................................................................................................................................................................... 24
Deel 4 sociale zekerheid...................................................................................................................................................27
algemeenheden – wat is sociale zekerheid..........................................................................................................................27
structuur van de belgische sociale zekerheid.......................................................................................................................27
Berekening van de bijdragen...............................................................................................................................................28
verplichtingen van de werkgevers t.o.v. rsz.........................................................................................................................29
Sancties............................................................................................................................................................................... 30
Arbeidsongevallen............................................................................................................................................................... 31
Deel 4 het sociale statuut van de zelfstandigen................................................................................................................31
toepassingsgebied............................................................................................................................................................... 32
verplichtingen zelfstandige..................................................................................................................................................32
1
, Sociale wetgeving
INLEIDING
DOMEIN VAN DE SOCIALE WETGEVING
De sociale wetgeving bevat:
- Het arbeidsrecht = het geheel van gedragsregels
- De sociale zekerheid = menswaardig bestaan verzekeren
(gewaarborgd inkomen, werkloosheidsuitkering, pensioenen,)
Doel van sociale wetgeving:
- Bescherming van belangen van de werknemers
(regels m.b.t. ontslag, veiligheid, minimumloon, privacy, ziekte)
- Bevorderen van hun welzijn
Sociale wetgeving regelt:
- Individuele relaties tussen werkgever en werknemer
- Collectieve relaties tussen werkgevers en werknemers
- Beschermingsmaatregelen voor werknemers
- Arbeidsvoorzieningen
- Sociale zekerheid (penisoenen, ziekteverzekering, arbeidsongevallen,)
- Minimumvoorzieningen (leefloon)
- Geschillen van sociaal recht
DEEL 1: COLLECTIEVE ARBEIDSVERHOUDINGEN
SOORTEN OVEREENKOMSTEN
1. Individuele arbeidsovereenkomst = Een overeenkomst waarbij een werknemer zich
ertoe verbindt om: arbeid te verrichten, tegen betaling van een loon, onder gezag van de
werkgever.
De niet vast-benoemde medewerkers van de overheid zijn ook werknemers
Gezag niet aanwezig? Dan hebben we niet te maken met een werknemer zelfstandig
De wet vereist niet dat de individuele arbeidsovereenkomst schriftelijk gebeurt. Dit kan ook
mondeling, als iemand een mondeling arbeidsovereenkomst krijgt dan zal dat sowieso een
arbeidsovereenkomst zijn voor voltijdse tewerkstelling voor onbepaalde duur
2. Collectieve arbeidsovereenkomst (cao) = Een schriftelijke overeenkomst waarin
afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd die overeen zijn gekomen tussen een of
meer werkgevers of werkgeversorganisaties met een of meer werknemersorganisaties
(vakbonden)
Betrokken partijen niet aanwezig, het wordt boven de hoofden van betrokken partijen
onderhandelt
SOCIAAL OVERLEG
Geschiedenis:
1867: afschaffing wet “Le chapelier”
- Verbod vereniging van arbeiders
2
, Sociale wetgeving
- Kwam neer op verbod op vakbonden en stakingen
Begin 20e eeuw: eerste stappen richting sociaal overleg
1944: sociaal pact (het echt eerste moderne begin van het sociaal overleg)
Paritair = twee partijen op gelijke mate (numeriek gelijk) vertegenwoordigd
zijn aan de onderhandelingstafel
Sociaal overleg:
- Compensatie voor machtsonevenwicht tussen werknemers en
werkgever
- Wetten van vraag en aanbod worden ingeperkt
- Collectieve onderhandelingen komen in de plaats
2 soorten:
- Werkgeversorganisaties
- Werknemersorganisaties (vakbonden)
Voordelen: Nadelen:
- Inkomenskloof in België behoort tot - Onder druk van de vakbonden weinig
de kleinste ter wereld omdat lonen laagbetaalde arbeid in België wijst
steeds collectief worden op gebrek aan dynamisme
onderhandeld vakbonden slepen - Weinig nachtwerk of tijdelijke arbeid
voor massa meer uit de brand dan door strikte regels
individu - Flexibiliteit wordt in het gedrang
- Economie is door medezeggenschap gebracht (bvb. Hervorming 38
van sociale partners bestand tegen urenweek)
schokken (bvb. Financiële crisis
2008).
WERKNEMERSORGANISATIES
3 grote vakbonden:
- ABVV = Algemeen Belgisch vakverbond
- ACV = Algemeen christelijk vakverbond
- ACLVB = algemene centrale liberale vakbond van België
Kunnen zelf actief optreden: dus zelf procedures voeren
Vakorganisaties niet mogelijk om voor de rechtbank dagen dus geen
rechtspersoonlijkheid
Organisat ABVV ACV ACLVB
ie
Algemeen Belgisch Algemeen Christelijk Algemene Centrale
vakverbond vakverbond der Liberale
Vakbonden van België
Socialistisch Christelijk Sociaal-liberaal
Voorzitter Thierry Bodson Marc Leemans Mario Coppens
Waarden - Arbeiderscontrole - Medebeheer - Vrijheid
- Gelijkheid - Werknemers - Individualisme
(tussen wn en wg) - Verdraagzaamheid - Gelijkheid
- Rechtvaardigheid - Gezin
Extra Verzetten zich tegen Pas staken als alle Staking als ultiem
3
, Sociale wetgeving
concurrentie en andere middelen drukkingsmiddel
individualisme uitgeput zijn Interprofessionele
Tegen sociale vervorming, Bestaat uit structuur i.p.v.
grijpen het snelst naar staking verschillende vakorganisaties
Bestaat uit verschillende vakorganisaties
vakorganisaties
WERKGEVERSORGANISATIES
3 organisaties:
- Nationaal = interprofessioneel (VBO, BB, Unizo/ UCM)
- Regionaal (VOKA, UWE)
- Sectoraal = professioneel (Agoria, Fedustria, Assuralia, …)
Sociaal overleg leidt tot bepaald resultaten collectieve arbeidsovereenkomsten
Regelt afspraak die collectief gemaakt worden tussen vertegenwoordigers van WG- en WN-
organisaties
VERSCHILLENDE SOORTEN CAO’S
Wat is een cao?
CAO is in principe gewone overeenkomst, maar dan tussen sociale partners
Wie kan een cao sluiten?
Werknemerszijde: enkel mogelijk door de representatieve werknemersorganisaties (ACV- ABVV-
ACLVB) Werkgeverszijde: één of meerdere werkgever(s) of werkgeversorganisatie(s)
1. Interprofessionele CAO Nationale arbeidsraad
= belangrijk sociaal overlegorgaan
27 leden helft WG, helft WN
Taak:
- Afsluiten interprofessionele cao’s
o Kan algemeen verbindend worden verklaard!
o Toepasbaar op alle werknemers en werkgevers uit de privésector
o Overtreding is strafbaar
- Advies verlenen aan wetgever m.b.t. Sociaalrechtelijke aangelegenheden
o Uit eigen beweging
o Soms ook verplicht
NAR: WG-vertegenwoordigers <-> WN vertegenwoordigers soms andere belangen en dus niet
altijd een akkoord
2. Sectorale CAO paritair comité
Per sector een paritair comité textiel, bouw, horeca
elke sector heeft een eigen regeling dus ook andere sectorale CAO’s
Taak:
- Afsluiten sectorale cao’s omtrent loon en arbeidsorganisatie in
welbepaalde sector
Bv. minimumloon, arbeidsduur, premies, regeling overuren, inhaalrust...
o Eventueel algemeen verbindend verklaard
4
Inhoudsopgave
Inleiding.............................................................................................................................................................................2
Domein van de sociale wetgeving.........................................................................................................................................2
Deel 1: collectieve arbeidsverhoudingen............................................................................................................................2
soorten overeenkomsten.......................................................................................................................................................2
sociaal overleg......................................................................................................................................................................2
Verschillende soorten CAO’s..................................................................................................................................................4
deel 2: arbeidsovereenkomsten.........................................................................................................................................7
algemeen.............................................................................................................................................................................. 7
verplichtingen van de partijen...............................................................................................................................................9
bedingen............................................................................................................................................................................. 12
schorsing............................................................................................................................................................................. 13
einde arbeidsovereenkomst................................................................................................................................................18
deel 3 arbeidsreglement...................................................................................................................................................23
arbeidsreglement................................................................................................................................................................ 23
loonbescherming................................................................................................................................................................. 24
arbeidswet.......................................................................................................................................................................... 24
Deel 4 sociale zekerheid...................................................................................................................................................27
algemeenheden – wat is sociale zekerheid..........................................................................................................................27
structuur van de belgische sociale zekerheid.......................................................................................................................27
Berekening van de bijdragen...............................................................................................................................................28
verplichtingen van de werkgevers t.o.v. rsz.........................................................................................................................29
Sancties............................................................................................................................................................................... 30
Arbeidsongevallen............................................................................................................................................................... 31
Deel 4 het sociale statuut van de zelfstandigen................................................................................................................31
toepassingsgebied............................................................................................................................................................... 32
verplichtingen zelfstandige..................................................................................................................................................32
1
, Sociale wetgeving
INLEIDING
DOMEIN VAN DE SOCIALE WETGEVING
De sociale wetgeving bevat:
- Het arbeidsrecht = het geheel van gedragsregels
- De sociale zekerheid = menswaardig bestaan verzekeren
(gewaarborgd inkomen, werkloosheidsuitkering, pensioenen,)
Doel van sociale wetgeving:
- Bescherming van belangen van de werknemers
(regels m.b.t. ontslag, veiligheid, minimumloon, privacy, ziekte)
- Bevorderen van hun welzijn
Sociale wetgeving regelt:
- Individuele relaties tussen werkgever en werknemer
- Collectieve relaties tussen werkgevers en werknemers
- Beschermingsmaatregelen voor werknemers
- Arbeidsvoorzieningen
- Sociale zekerheid (penisoenen, ziekteverzekering, arbeidsongevallen,)
- Minimumvoorzieningen (leefloon)
- Geschillen van sociaal recht
DEEL 1: COLLECTIEVE ARBEIDSVERHOUDINGEN
SOORTEN OVEREENKOMSTEN
1. Individuele arbeidsovereenkomst = Een overeenkomst waarbij een werknemer zich
ertoe verbindt om: arbeid te verrichten, tegen betaling van een loon, onder gezag van de
werkgever.
De niet vast-benoemde medewerkers van de overheid zijn ook werknemers
Gezag niet aanwezig? Dan hebben we niet te maken met een werknemer zelfstandig
De wet vereist niet dat de individuele arbeidsovereenkomst schriftelijk gebeurt. Dit kan ook
mondeling, als iemand een mondeling arbeidsovereenkomst krijgt dan zal dat sowieso een
arbeidsovereenkomst zijn voor voltijdse tewerkstelling voor onbepaalde duur
2. Collectieve arbeidsovereenkomst (cao) = Een schriftelijke overeenkomst waarin
afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd die overeen zijn gekomen tussen een of
meer werkgevers of werkgeversorganisaties met een of meer werknemersorganisaties
(vakbonden)
Betrokken partijen niet aanwezig, het wordt boven de hoofden van betrokken partijen
onderhandelt
SOCIAAL OVERLEG
Geschiedenis:
1867: afschaffing wet “Le chapelier”
- Verbod vereniging van arbeiders
2
, Sociale wetgeving
- Kwam neer op verbod op vakbonden en stakingen
Begin 20e eeuw: eerste stappen richting sociaal overleg
1944: sociaal pact (het echt eerste moderne begin van het sociaal overleg)
Paritair = twee partijen op gelijke mate (numeriek gelijk) vertegenwoordigd
zijn aan de onderhandelingstafel
Sociaal overleg:
- Compensatie voor machtsonevenwicht tussen werknemers en
werkgever
- Wetten van vraag en aanbod worden ingeperkt
- Collectieve onderhandelingen komen in de plaats
2 soorten:
- Werkgeversorganisaties
- Werknemersorganisaties (vakbonden)
Voordelen: Nadelen:
- Inkomenskloof in België behoort tot - Onder druk van de vakbonden weinig
de kleinste ter wereld omdat lonen laagbetaalde arbeid in België wijst
steeds collectief worden op gebrek aan dynamisme
onderhandeld vakbonden slepen - Weinig nachtwerk of tijdelijke arbeid
voor massa meer uit de brand dan door strikte regels
individu - Flexibiliteit wordt in het gedrang
- Economie is door medezeggenschap gebracht (bvb. Hervorming 38
van sociale partners bestand tegen urenweek)
schokken (bvb. Financiële crisis
2008).
WERKNEMERSORGANISATIES
3 grote vakbonden:
- ABVV = Algemeen Belgisch vakverbond
- ACV = Algemeen christelijk vakverbond
- ACLVB = algemene centrale liberale vakbond van België
Kunnen zelf actief optreden: dus zelf procedures voeren
Vakorganisaties niet mogelijk om voor de rechtbank dagen dus geen
rechtspersoonlijkheid
Organisat ABVV ACV ACLVB
ie
Algemeen Belgisch Algemeen Christelijk Algemene Centrale
vakverbond vakverbond der Liberale
Vakbonden van België
Socialistisch Christelijk Sociaal-liberaal
Voorzitter Thierry Bodson Marc Leemans Mario Coppens
Waarden - Arbeiderscontrole - Medebeheer - Vrijheid
- Gelijkheid - Werknemers - Individualisme
(tussen wn en wg) - Verdraagzaamheid - Gelijkheid
- Rechtvaardigheid - Gezin
Extra Verzetten zich tegen Pas staken als alle Staking als ultiem
3
, Sociale wetgeving
concurrentie en andere middelen drukkingsmiddel
individualisme uitgeput zijn Interprofessionele
Tegen sociale vervorming, Bestaat uit structuur i.p.v.
grijpen het snelst naar staking verschillende vakorganisaties
Bestaat uit verschillende vakorganisaties
vakorganisaties
WERKGEVERSORGANISATIES
3 organisaties:
- Nationaal = interprofessioneel (VBO, BB, Unizo/ UCM)
- Regionaal (VOKA, UWE)
- Sectoraal = professioneel (Agoria, Fedustria, Assuralia, …)
Sociaal overleg leidt tot bepaald resultaten collectieve arbeidsovereenkomsten
Regelt afspraak die collectief gemaakt worden tussen vertegenwoordigers van WG- en WN-
organisaties
VERSCHILLENDE SOORTEN CAO’S
Wat is een cao?
CAO is in principe gewone overeenkomst, maar dan tussen sociale partners
Wie kan een cao sluiten?
Werknemerszijde: enkel mogelijk door de representatieve werknemersorganisaties (ACV- ABVV-
ACLVB) Werkgeverszijde: één of meerdere werkgever(s) of werkgeversorganisatie(s)
1. Interprofessionele CAO Nationale arbeidsraad
= belangrijk sociaal overlegorgaan
27 leden helft WG, helft WN
Taak:
- Afsluiten interprofessionele cao’s
o Kan algemeen verbindend worden verklaard!
o Toepasbaar op alle werknemers en werkgevers uit de privésector
o Overtreding is strafbaar
- Advies verlenen aan wetgever m.b.t. Sociaalrechtelijke aangelegenheden
o Uit eigen beweging
o Soms ook verplicht
NAR: WG-vertegenwoordigers <-> WN vertegenwoordigers soms andere belangen en dus niet
altijd een akkoord
2. Sectorale CAO paritair comité
Per sector een paritair comité textiel, bouw, horeca
elke sector heeft een eigen regeling dus ook andere sectorale CAO’s
Taak:
- Afsluiten sectorale cao’s omtrent loon en arbeidsorganisatie in
welbepaalde sector
Bv. minimumloon, arbeidsduur, premies, regeling overuren, inhaalrust...
o Eventueel algemeen verbindend verklaard
4
