Samenvatting Zicht op Effectiviteit
(Yperen en Veerman)
Hoofdstuk 1. Wat is praktijkgestuurd effectonderzoek?
Het kenniscentrum van het Nederlandse Jeugdinstituut heeft een databank over
effectieve jeugdinterventies opgezet. Een interventie in dat kader is een aanpak
die:
- gericht is op vermindering, compensatie of het draaglijk kanen van een risico of
probleem in de ontwikkeling van een jeugdige
- bestemd voor een doelgroep met een of meerdere van deze risico’s of
problemen.
- geleid door een methodiek
- gericht op de jeugdige zelf, zijn opvoeders en/of zijn opvoedingsomgeving
- afgebakend is in de tijd.
Effectiviteit vanuit praktijkperspectief: als gestelde doelen zijn behaald en
cliënten tevreden zijn
Effectiviteit vanuit wetschappelijk perspectief: als aangetoond is dat geen andere
factoren in het spel zijn die de effectiviteit kunnen veroorzaken.
Praktijkgericht effectonderzoek: het type studie aanpassen aan het
ontwikkelingsstadium van de interventie en de daaraan verbonden eisen van de
praktijk
Methodegestuurd effectonderzoek: gericht op realiseren van
methodologische eisen.
1.2.
Over het algemeen zijn jeugdzorginterventie effectief, blijkt uit onderzoek. Er zijn
echter vraagtekens bij dit goede nieuws te zetten. Het aantal onderzochte en
effectief bevonden behandelvormen is gering. Het overgrote bewijs dát er is komt
uit het buitenland. Er zijn int totaal maar 13 Nederlandse interventies onderzocht
tussen 1990-2006. In de tweede plaats wordt het positieve vertekend door het
feit dat veel interventies niet in de praktijk zijn onderzocht, maar speciaal voor
onderzoeksdoeleinden. Hierdoor zijn ze nauwelijks generaliseerbaar naar de
jeugdzorg. De weinige wel in de praktijk uitgevoerde experimentele onderzoeken
laten over het algemeen slechts kleine tot matige effecten zien. Ook zijn veel
interventies die in de praktijk van de jeugdzorg worden uitgevoerd te weinig
geëxpliciteerd om aan een goed effectonderzoek onderworpen te worden.
1.3
Er zijn twee wegen om meer zicht te krijgen op effecten van jeugdzorg:
- Top- down: Transport van onderzoeksinterventies vanuit het wetenschappelijke
kader naar de klinische praktijk en onderzoek naar het effect van de interventie
in deze praktijk.
* Methodegestuurd
* Evidence Based
* definitie van effect: het verschil tussen de experimentele en de controlegroep
*Nadeel: de praktijk van de zorg is vaak nog niet zover.
- Bottom- up: onderzoek van interventies die in de dagelijkse praktijk worden
, uitgevoerd. Effectiviteit hiervan moet in beeld gebracht worden.
* minder uitgewerkt
* practices based evidence
* definitie van het effect is hier veel minder duidelijk en bewijs minder hard.
De Bottom-up neemt in dit boek een belangrijke plaats in.
‘’Onder praktijk gestuurd effectonderzoek verstaan we onderzoek waarin
onderzoekers en behandelaars samen optrekken, met het doel informatie te
verzamelen waarmee het effect van het praktisch handelen van de individuele
behandelaar, een groep, een instelling of meerdere instellingen nader verhelderd
en getoetst wordt. Hierdoor wordt vervolgens het werk van de betrokken
behandelaars of instellingen verbetert en ten opzichte van buitenstaanders te
legitimeren is.’’
Drie kenmerken (werkzame principes):
Aansluiting: Het ontwikkelingsniveau van de interventies moet aansluiten bij
het ontwikkelingsniveau van de die interventies
Inbedding: Onderzoek naar het effect moet ingebed zijn in de procedure van de
uitvoering van de interventie.
Benuttting: Onderzoek naar effect van interventie moet niet in de bureaula
blijven liggen, maar moet benut worden. Door benutting wordt de verbinding
tussen onderzoek en kwaliteitszorg gelegd.
1.4.
Praktijk gestuurd effectonderzoek kent verschillende niveaus van bewijskracht.
Effectladder van practice based naar evidence based:
Niveau 0: we weten nog weinig van effecten van interventie. Het perspectief is
dat we hier via onderzoek meer over te weten komen.
Niveau 1: Descriptieve bewijskracht, potentieel effectieve interventies:
de nieuwsgierigheid van de praktijkfunctionaris gaat uit naar de aard van hun
interventies. De aandacht gaat uit naar:
- Het doel van de interventie
- De doelgroep
- De aanpak (wat zijn de technieken, frequentie, opleiding enz.)
- De context (welke bejegeningsaspecten zijn van belang, wat zijn de materiele,
financiële, organisatorische benodigdheden)
Hoe meer de inhoud van een interventie de nieuwste inzichten in het vaak
weerspiegelt, en hoe duidelijker de interventie in een stappenplan of handleiding
uiteengelegd kan worden, hoe meer potentie hij heeft om effectief te zijn.
Effectpotentie is een minimale indicatie voor de effectiviteit van een interventie.
Deze vorm levert in eerste instantie een vorm van practice- based evidence op.
Niveau 2: Theoretische bewijskracht, veelbelovende interventies: elke
behandelvorm die geboden wordt moet aannemelijk gemaakt worden of deze
werkt. Hoe wordt de gewenste uitkomst bereikt. Welke rol spelen de algemene
werkzame factoren? En welke specifiek werkzame factor voegt de interventie
toe? Hiermee wordt een interventietheorie (program theory) geëxpliciteerd
die intern en extern een legitimatie voor het uitvoeren van een interventie geeft.
Praktijkervaringen en wetenschappelijke bevindingen worden hierin geïntegreerd.
Zo’n theorie maakt de interventie veelbelovend of ‘’in theorie effectief’’. Ten
opzichte van niveau 1 verdere practice based evidence.
(Yperen en Veerman)
Hoofdstuk 1. Wat is praktijkgestuurd effectonderzoek?
Het kenniscentrum van het Nederlandse Jeugdinstituut heeft een databank over
effectieve jeugdinterventies opgezet. Een interventie in dat kader is een aanpak
die:
- gericht is op vermindering, compensatie of het draaglijk kanen van een risico of
probleem in de ontwikkeling van een jeugdige
- bestemd voor een doelgroep met een of meerdere van deze risico’s of
problemen.
- geleid door een methodiek
- gericht op de jeugdige zelf, zijn opvoeders en/of zijn opvoedingsomgeving
- afgebakend is in de tijd.
Effectiviteit vanuit praktijkperspectief: als gestelde doelen zijn behaald en
cliënten tevreden zijn
Effectiviteit vanuit wetschappelijk perspectief: als aangetoond is dat geen andere
factoren in het spel zijn die de effectiviteit kunnen veroorzaken.
Praktijkgericht effectonderzoek: het type studie aanpassen aan het
ontwikkelingsstadium van de interventie en de daaraan verbonden eisen van de
praktijk
Methodegestuurd effectonderzoek: gericht op realiseren van
methodologische eisen.
1.2.
Over het algemeen zijn jeugdzorginterventie effectief, blijkt uit onderzoek. Er zijn
echter vraagtekens bij dit goede nieuws te zetten. Het aantal onderzochte en
effectief bevonden behandelvormen is gering. Het overgrote bewijs dát er is komt
uit het buitenland. Er zijn int totaal maar 13 Nederlandse interventies onderzocht
tussen 1990-2006. In de tweede plaats wordt het positieve vertekend door het
feit dat veel interventies niet in de praktijk zijn onderzocht, maar speciaal voor
onderzoeksdoeleinden. Hierdoor zijn ze nauwelijks generaliseerbaar naar de
jeugdzorg. De weinige wel in de praktijk uitgevoerde experimentele onderzoeken
laten over het algemeen slechts kleine tot matige effecten zien. Ook zijn veel
interventies die in de praktijk van de jeugdzorg worden uitgevoerd te weinig
geëxpliciteerd om aan een goed effectonderzoek onderworpen te worden.
1.3
Er zijn twee wegen om meer zicht te krijgen op effecten van jeugdzorg:
- Top- down: Transport van onderzoeksinterventies vanuit het wetenschappelijke
kader naar de klinische praktijk en onderzoek naar het effect van de interventie
in deze praktijk.
* Methodegestuurd
* Evidence Based
* definitie van effect: het verschil tussen de experimentele en de controlegroep
*Nadeel: de praktijk van de zorg is vaak nog niet zover.
- Bottom- up: onderzoek van interventies die in de dagelijkse praktijk worden
, uitgevoerd. Effectiviteit hiervan moet in beeld gebracht worden.
* minder uitgewerkt
* practices based evidence
* definitie van het effect is hier veel minder duidelijk en bewijs minder hard.
De Bottom-up neemt in dit boek een belangrijke plaats in.
‘’Onder praktijk gestuurd effectonderzoek verstaan we onderzoek waarin
onderzoekers en behandelaars samen optrekken, met het doel informatie te
verzamelen waarmee het effect van het praktisch handelen van de individuele
behandelaar, een groep, een instelling of meerdere instellingen nader verhelderd
en getoetst wordt. Hierdoor wordt vervolgens het werk van de betrokken
behandelaars of instellingen verbetert en ten opzichte van buitenstaanders te
legitimeren is.’’
Drie kenmerken (werkzame principes):
Aansluiting: Het ontwikkelingsniveau van de interventies moet aansluiten bij
het ontwikkelingsniveau van de die interventies
Inbedding: Onderzoek naar het effect moet ingebed zijn in de procedure van de
uitvoering van de interventie.
Benuttting: Onderzoek naar effect van interventie moet niet in de bureaula
blijven liggen, maar moet benut worden. Door benutting wordt de verbinding
tussen onderzoek en kwaliteitszorg gelegd.
1.4.
Praktijk gestuurd effectonderzoek kent verschillende niveaus van bewijskracht.
Effectladder van practice based naar evidence based:
Niveau 0: we weten nog weinig van effecten van interventie. Het perspectief is
dat we hier via onderzoek meer over te weten komen.
Niveau 1: Descriptieve bewijskracht, potentieel effectieve interventies:
de nieuwsgierigheid van de praktijkfunctionaris gaat uit naar de aard van hun
interventies. De aandacht gaat uit naar:
- Het doel van de interventie
- De doelgroep
- De aanpak (wat zijn de technieken, frequentie, opleiding enz.)
- De context (welke bejegeningsaspecten zijn van belang, wat zijn de materiele,
financiële, organisatorische benodigdheden)
Hoe meer de inhoud van een interventie de nieuwste inzichten in het vaak
weerspiegelt, en hoe duidelijker de interventie in een stappenplan of handleiding
uiteengelegd kan worden, hoe meer potentie hij heeft om effectief te zijn.
Effectpotentie is een minimale indicatie voor de effectiviteit van een interventie.
Deze vorm levert in eerste instantie een vorm van practice- based evidence op.
Niveau 2: Theoretische bewijskracht, veelbelovende interventies: elke
behandelvorm die geboden wordt moet aannemelijk gemaakt worden of deze
werkt. Hoe wordt de gewenste uitkomst bereikt. Welke rol spelen de algemene
werkzame factoren? En welke specifiek werkzame factor voegt de interventie
toe? Hiermee wordt een interventietheorie (program theory) geëxpliciteerd
die intern en extern een legitimatie voor het uitvoeren van een interventie geeft.
Praktijkervaringen en wetenschappelijke bevindingen worden hierin geïntegreerd.
Zo’n theorie maakt de interventie veelbelovend of ‘’in theorie effectief’’. Ten
opzichte van niveau 1 verdere practice based evidence.
