1
LES 1: Beginselen van de onderzoeksmethodologie in de verpleeg- en vroedkunde
1. Examen
Examen bestaat uit:
1. Schriftelijk examen (80%)
a. Kwantitatief: computer examen + theorie op basis van wetenschappelijke papers
b. Kwalitatief: schriftelijk op papier
• 3 openvragen die goed in de les worden aangegeven
2. Portfolio en peer-evaluatie (20%)
2. Wat is wetenschappelijk onderzoek?
2.1 Definitie van wetenschap
• Cambridge dictionary:
the careful study of the structure and behaviour of the physical world, especially by watching,
measuring, and doing experiments, and the development of theories to describe the results of
these activities
• Google dictionary:
the intellectual and practical activity encompassing the systematic study of the structure and
behaviour of the physical and natural world through observation and experiment.
• Wikipedia:
Science (from Latin scientia 'knowledge') is a systematic enterprise that builds and organizes
knowledge in the form of testable explanations and predictions about the world.
2.2 Definitie wetenschappelijk onderzoek
Research conducted for the purpose of contributing towards science by the systematic collection,
interpretation, and evaluation of data and that, too, in a planned manner is called scientific research: a
researcher is the one who conducts this research.
2.3 Definitie onderzoek
UNESCO
Any creative systematic activity undertaken in order to increase the stock of knowledge, including
knowledge of man, culture and society, and the use of this knowledge to devise new applications.
Includes fundamental research, applied research in such fields as agriculture, medicine, industrial
chemistry, and experimental development work leading to new devices, products or processes.
2.4 Definiëring
OECD (2015), Frascati Manual 2015: Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and
Experimental Development.
▪ Basic/ Fundamental research is experimental or theoretical work undertaken primarily to
acquire new knowledge of the underlying foundations of phenomena and observable facts,
without any particular application or use in view
Voorbeeld: Welke factoren dragen bij tot?
, 2
▪ Applied research: Original investigation undertaken in order to acquire new knowledge. It is,
however, directed primarily towards a specific practical aim or objective.
Voorbeeld: Hoe kunnen we zaken toepassen om in te spelen op de factoren?
2.1 Kenmerken van wetenschappelijk onderzoek
Verschil tussen een stageverslag of een wetenschappelijk paper:
• Gebasseerd op bestaande theoriën
• Systematisch
• Grotere steeksproef
• Doelgericht
Officiële kenmerken
• Kennisopbouw over de wereld (unieke mogelijkheid tot het vergaren van kennis)
- Nieuwe kennis
- Toetsen van bestaande kennis (klopt de kennis die we hebben?)
• Structureren van kennis (= analyseren en synthetiseren van bestaande kennis)
Welke kennis is er al en waar staan we? Structuren en daarvan leren
• Focus
• Studie, intellectuele en praktische activiteiten
• Systematisch en planmatig (niet op basis van een paar toevaligheden!)
• Te verantwoorden/ bewijzen/ repliceren
• Generaliseren of transfereren
• Delen van kennis en bediscussiëren van inzichten (niet op het schap laten staan, wat is de
impact voor de maatschappij?)
3. Waarom aan onderzoek doen?
• Onderzoek probeert een antwoord te formuleren op vragen of problemen met het doel om
bestaande kennis uit te breiden en verfijnen.
• Het verpleegkundig en vroedkundig wetenschappelijk onderzoek leveren nieuwe kennis aan om
de klinische praktijk te ondersteunen en de levenskwaliteit van zorgverleners en patiënten te
verbeteren
• Verpleegkunde en vroedkunde zijn een professie, een wetenschapsdomein. Een goed hart
volstaat niet.
Voorbeelden onderzoek in de gezondheidszorg:
• Klinisch redeneren en klinische besluitvorming onderbouwen
• Onderzoek als dagdagelijkse praktijk – kwaliteitsverbeterende projecten – participerend
actieonderzoek
• Interdisciplinaire samenwerking binnen onderzoek en op het werkveld
• Duidelijke communicatie
• Kwaliteitsevaluatie
• Procesopvolging
, 3
• Diagnostiek
• Financiering
• Correcte instelling van behandelingen
• Efficiënte zorg
• Veilige zorg
• …
4. Beperkingen aan wetenschappelijk onderzoek
4.1 Kritische kijk op onderzoek
• Veel vragen blijven nog onbeantwoord
• Publication bias (= bias staat voor systhematische fout) door het niet publiceren van:
o veel kleinschalig onderzoek
o onderzoek waarin geen effect wordt aangetoond (voorbeeld: medicatie dat toch niet
blijkt te werken)
• Research- practice gap: focus op genereren van kennis/ evidentie, maar shift van evidence naar
implementatieonderzoek
• Onderzoek van beperkte kwaliteit – noodzaak om kritisch te evalueren
• Bewijskracht
• Conflicts of interest (uitleg: zie verder)
• …
Aandachtspunten voor de selectie van wetenschappelijk onderzoek:
• Juiste populatie
• Datum
• …
5. Het proces van wetenschappelijk onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek gebeurt steeds in stappen!
5.1 Problem-Gap-Hook
5.1.1 Onderzoeksprobleem:
• Rapportering in een probleemstelling
• Beschrijft het probleem
o Identificatie van het probleem: steeds in de inleiding van het artikel
o Definiëringen/ theorieën
o Achtergrond: in welke context doet het zich voor?
o Grootte van het probleem: zijn er gegevens over de grootte van het probleem
o Consequenties van het probleem: wat is het gevolg van dit probleem?
• Begin (inleiding) van het artikel/ rapport
• Essentieel: geeft richting en duid de essentie
Elk onderzoek vertrekt vanuit een probleem! Dus m.a.w ga je steeds een probleemstelling opmaken. Je
moet andere overtuigen van je onderzoek.
, 4
Bronnen van onderzoeksproblemen:
Interesse van de onderzoeker +
• Klinische ervaring
• Kwaliteitsverbeterende initiatieven
• Wetenschappelijke literatuur
• Maatschappelijke vraagstukken
• Theorieën (bepaalde theoriëen waaraan je je wagon kan hangen)
• Externe bronnen
(prioriteiten financiering)
5.1.2 GAP
Bepaald de kloof (GAP) in de huidige kennis rond een bepaald probleem:
• Welke informatie is gekend, maar vooral niet geweten?
• Wat is niet gekend over het probleem in jouw context?
5.1.3 Hook
Formuleer een insteek ‘hook’ die de lezer overtuigt dat het overbruggen van de kenniskloof gevolgen
heeft voor het werkveld
• Brug die je legt tussen de GAP
• Je gaat de lezer overtuigen dat je onderzoek een meerwaarde is voor het werkveld
Zoektocht
• Literatuur, discussie en reflectie
Proces van zoeken, afbakenen en verfijnen (KISS = Keep It Small and Simple)
• Selectie van een onderwerp – wat is er al geweten?
• Afbakening van het onderwerp
o Opletten met te algemene vragen (niet-operationeel)
• Kritische evaluatie van de onderzoeksproblemen
o Relevant?
o Onderzoekbaar? (tijd, beschikbaarheid van deelnemers, samenwerking, middelen,
infrastructuur, ervaring, ethisch)
Oefening 1 EXAMEN
A growing group of inpatients on acute clinical teaching units have non-acute needs yet require attention
by the team. While anecdotally, these patients have inspired frustration and resource pressures in clinical
settings, little is known about the ways in which they influence physician perceptions of the learning
environment. This qualitative study explored residents’ and attending physicians’ perceptions of caring
for these patients, including their educational value. Our goal was to better understand what residents
may be learning by caring for these patients, who are likely to be a growing cohort in teaching hospitals.
• Probleem: Groeiende populatie van patiënten die geen acute noden hebben + geeft heel wat
druk op de dienst
• GAP (heel vaak vertaald als ‘little known’): Er is weinig gekend over de manier waarop ze
pereceptie en leeromgeving beïnvloeden
LES 1: Beginselen van de onderzoeksmethodologie in de verpleeg- en vroedkunde
1. Examen
Examen bestaat uit:
1. Schriftelijk examen (80%)
a. Kwantitatief: computer examen + theorie op basis van wetenschappelijke papers
b. Kwalitatief: schriftelijk op papier
• 3 openvragen die goed in de les worden aangegeven
2. Portfolio en peer-evaluatie (20%)
2. Wat is wetenschappelijk onderzoek?
2.1 Definitie van wetenschap
• Cambridge dictionary:
the careful study of the structure and behaviour of the physical world, especially by watching,
measuring, and doing experiments, and the development of theories to describe the results of
these activities
• Google dictionary:
the intellectual and practical activity encompassing the systematic study of the structure and
behaviour of the physical and natural world through observation and experiment.
• Wikipedia:
Science (from Latin scientia 'knowledge') is a systematic enterprise that builds and organizes
knowledge in the form of testable explanations and predictions about the world.
2.2 Definitie wetenschappelijk onderzoek
Research conducted for the purpose of contributing towards science by the systematic collection,
interpretation, and evaluation of data and that, too, in a planned manner is called scientific research: a
researcher is the one who conducts this research.
2.3 Definitie onderzoek
UNESCO
Any creative systematic activity undertaken in order to increase the stock of knowledge, including
knowledge of man, culture and society, and the use of this knowledge to devise new applications.
Includes fundamental research, applied research in such fields as agriculture, medicine, industrial
chemistry, and experimental development work leading to new devices, products or processes.
2.4 Definiëring
OECD (2015), Frascati Manual 2015: Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and
Experimental Development.
▪ Basic/ Fundamental research is experimental or theoretical work undertaken primarily to
acquire new knowledge of the underlying foundations of phenomena and observable facts,
without any particular application or use in view
Voorbeeld: Welke factoren dragen bij tot?
, 2
▪ Applied research: Original investigation undertaken in order to acquire new knowledge. It is,
however, directed primarily towards a specific practical aim or objective.
Voorbeeld: Hoe kunnen we zaken toepassen om in te spelen op de factoren?
2.1 Kenmerken van wetenschappelijk onderzoek
Verschil tussen een stageverslag of een wetenschappelijk paper:
• Gebasseerd op bestaande theoriën
• Systematisch
• Grotere steeksproef
• Doelgericht
Officiële kenmerken
• Kennisopbouw over de wereld (unieke mogelijkheid tot het vergaren van kennis)
- Nieuwe kennis
- Toetsen van bestaande kennis (klopt de kennis die we hebben?)
• Structureren van kennis (= analyseren en synthetiseren van bestaande kennis)
Welke kennis is er al en waar staan we? Structuren en daarvan leren
• Focus
• Studie, intellectuele en praktische activiteiten
• Systematisch en planmatig (niet op basis van een paar toevaligheden!)
• Te verantwoorden/ bewijzen/ repliceren
• Generaliseren of transfereren
• Delen van kennis en bediscussiëren van inzichten (niet op het schap laten staan, wat is de
impact voor de maatschappij?)
3. Waarom aan onderzoek doen?
• Onderzoek probeert een antwoord te formuleren op vragen of problemen met het doel om
bestaande kennis uit te breiden en verfijnen.
• Het verpleegkundig en vroedkundig wetenschappelijk onderzoek leveren nieuwe kennis aan om
de klinische praktijk te ondersteunen en de levenskwaliteit van zorgverleners en patiënten te
verbeteren
• Verpleegkunde en vroedkunde zijn een professie, een wetenschapsdomein. Een goed hart
volstaat niet.
Voorbeelden onderzoek in de gezondheidszorg:
• Klinisch redeneren en klinische besluitvorming onderbouwen
• Onderzoek als dagdagelijkse praktijk – kwaliteitsverbeterende projecten – participerend
actieonderzoek
• Interdisciplinaire samenwerking binnen onderzoek en op het werkveld
• Duidelijke communicatie
• Kwaliteitsevaluatie
• Procesopvolging
, 3
• Diagnostiek
• Financiering
• Correcte instelling van behandelingen
• Efficiënte zorg
• Veilige zorg
• …
4. Beperkingen aan wetenschappelijk onderzoek
4.1 Kritische kijk op onderzoek
• Veel vragen blijven nog onbeantwoord
• Publication bias (= bias staat voor systhematische fout) door het niet publiceren van:
o veel kleinschalig onderzoek
o onderzoek waarin geen effect wordt aangetoond (voorbeeld: medicatie dat toch niet
blijkt te werken)
• Research- practice gap: focus op genereren van kennis/ evidentie, maar shift van evidence naar
implementatieonderzoek
• Onderzoek van beperkte kwaliteit – noodzaak om kritisch te evalueren
• Bewijskracht
• Conflicts of interest (uitleg: zie verder)
• …
Aandachtspunten voor de selectie van wetenschappelijk onderzoek:
• Juiste populatie
• Datum
• …
5. Het proces van wetenschappelijk onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek gebeurt steeds in stappen!
5.1 Problem-Gap-Hook
5.1.1 Onderzoeksprobleem:
• Rapportering in een probleemstelling
• Beschrijft het probleem
o Identificatie van het probleem: steeds in de inleiding van het artikel
o Definiëringen/ theorieën
o Achtergrond: in welke context doet het zich voor?
o Grootte van het probleem: zijn er gegevens over de grootte van het probleem
o Consequenties van het probleem: wat is het gevolg van dit probleem?
• Begin (inleiding) van het artikel/ rapport
• Essentieel: geeft richting en duid de essentie
Elk onderzoek vertrekt vanuit een probleem! Dus m.a.w ga je steeds een probleemstelling opmaken. Je
moet andere overtuigen van je onderzoek.
, 4
Bronnen van onderzoeksproblemen:
Interesse van de onderzoeker +
• Klinische ervaring
• Kwaliteitsverbeterende initiatieven
• Wetenschappelijke literatuur
• Maatschappelijke vraagstukken
• Theorieën (bepaalde theoriëen waaraan je je wagon kan hangen)
• Externe bronnen
(prioriteiten financiering)
5.1.2 GAP
Bepaald de kloof (GAP) in de huidige kennis rond een bepaald probleem:
• Welke informatie is gekend, maar vooral niet geweten?
• Wat is niet gekend over het probleem in jouw context?
5.1.3 Hook
Formuleer een insteek ‘hook’ die de lezer overtuigt dat het overbruggen van de kenniskloof gevolgen
heeft voor het werkveld
• Brug die je legt tussen de GAP
• Je gaat de lezer overtuigen dat je onderzoek een meerwaarde is voor het werkveld
Zoektocht
• Literatuur, discussie en reflectie
Proces van zoeken, afbakenen en verfijnen (KISS = Keep It Small and Simple)
• Selectie van een onderwerp – wat is er al geweten?
• Afbakening van het onderwerp
o Opletten met te algemene vragen (niet-operationeel)
• Kritische evaluatie van de onderzoeksproblemen
o Relevant?
o Onderzoekbaar? (tijd, beschikbaarheid van deelnemers, samenwerking, middelen,
infrastructuur, ervaring, ethisch)
Oefening 1 EXAMEN
A growing group of inpatients on acute clinical teaching units have non-acute needs yet require attention
by the team. While anecdotally, these patients have inspired frustration and resource pressures in clinical
settings, little is known about the ways in which they influence physician perceptions of the learning
environment. This qualitative study explored residents’ and attending physicians’ perceptions of caring
for these patients, including their educational value. Our goal was to better understand what residents
may be learning by caring for these patients, who are likely to be a growing cohort in teaching hospitals.
• Probleem: Groeiende populatie van patiënten die geen acute noden hebben + geeft heel wat
druk op de dienst
• GAP (heel vaak vertaald als ‘little known’): Er is weinig gekend over de manier waarop ze
pereceptie en leeromgeving beïnvloeden
