HOOFDSTUK 0 : Organizational design
✓ Organizational design = organisatieontwerp
- het besluitvormingsproces waarmee organisaties
• samenhang creëren tussen de bestaansreden van de organisatie
• de manier waarop werk verdeeld is
• de coördinatie tussen de verschillende eenheden en
• de mensen die het werk uitvoeren
- het doelbewuste proces van het configureren van structuren, processen,
beloningssystemen en personeelsbeleid om een effectieve organisatie te creëren die in
staat is om de bedrijfsstrategie te realiseren
HOOFDSTUK 1: Inleiding tot organisatie-ontwerp
1. Organisatieontwerp gedefinieerd
1.1 Organisatieontwerp is een reeks weloverwogen beslissingen
✓ Organisatieontwerp: reeks weloverwogen beslissingen
- alle organisaties zijn ontworpen, zelfs als zij niet opzettelijk zo zijn ontworpen
- alle organisatie evolueren en veranderen, alsook het ontwerp
- weloverwogen verandering of onbewuste verandering
• weloverwogen
o vb leidinggevende verlaat bedrijf en bestaande eenheden samenvoegen
o resultaat: nieuwe markt betreden, aparte divisie voor
productontwikkeling, marketing, verkoop, etc
• onbewust
o vb eisen van klant kunnen groeien tot het punt dat bestaande
organisatie het aantal nieuwe contracten niet effectief kan beheren
o of mislukte productlijn leidt tot dure productiecapaciteit en blijkt niet
langer nodig te zijn
- organisatieontwerp: doelgericht evalueren hoe en waarom organisatie zo ontworpen is
1.2 Organisatieontwerp is een proces
✓ Organisatieontwerp is een proces
- organisatie-ontwerp is een proces, geen activiteit of gebeurtenis
- ontwerp is, net zoals organisatie, in een vloeibaar en dynamisch proces van evolutie,
groei, aanpassing en verandering
- managers nemen de hele tijd ontwerpbeslissingen
- ontwerpproces is een doorlopende activiteit
1
,1.3 Organisatieontwerp gaat uit van een systeem
✓ Organisatieontwerp gaat uit van een systeem
- systeembenadering van organisatie: delen, eenheden,… als combinatie van elkaar
kruisende delen die samenwerken om een doel te bereiken
- open systemen (natuurlijke en organisatorische) vertonen gemeenschappelijke
kenmerken, zoals invoer van energie of inputs, een doorvoer- of transformatieproces,…
- als de omgeving verandert, moet de organisatie veranderen en zich aanpassen
- open systeem denken: het proces van het overwegen hoe mensen, processen,
structuren, en beleid allemaal bestaan in een onderling verbonden web van relaties
• vb ziekenhuis heeft artsen en verpleegkundigen die samenwerken met andere
afdelingen (cardiologie, radiologie, etc)
• elke afdeling moet ook samenwerking met afdeling informatietechnologie voor
patiëntendossiers, financiële afdeling voor facturering, etc
• externe omgeving: overheid die regels stellen waaraan ziekenhuis moet voldoen
- organisatieontwerpproces besteedt aandacht aan de onderlinge afhankelijkheden tussen
de verschillende eenheden van de organisatie om te zorgen voor een effectieve
onderlinge coördinatie
- systeembenadering van ontwerpen herinnert ons eraan dat veranderingen in één deel
van de organisatie ook van invloed zijn op andere delen van organisatie ook beïnvloeden
1.4 Organisatieontwerp is gebaseerd op de strategie van de organisatie
✓ Organisatieontwerp gebaseerd op strategie van organisatie
- organisatie zijn een middel om een doel te bereiken, gebaseerd op bedrijfsstrategie
- organisatieontwerp wordt soms strategisch organisatieontwerp genoemd omdat
• organisatieontwerpen gebaseerd moeten zijn op de bedrijfsstrategie
• organisatie moet strategisch worden ontworpen,
- organisaties die verschillende strategieën hebben, zullen verschillende ontwerpen
hebben
- de strategische keuzes die het bedrijf maakt, zullen van invloed zijn op alle aspecten van
het systeem en de ontwerpkeuzes keuzes die gemaakt moeten worden, inclusief de
aantallen mensen in verschillende divisies en hoe zij worden beloond en geschoold
1.5 Organisatieontwerp omvat meerdere niveaus van analyse
✓ Organisatieontwerp omvat meerdere niveaus van analyse
- organisatieontwerper moet zich bezighouden met
• relatief macro-kwesties: zoals het aantal personen die rechtstreeks aan de CEO
rapporteren en de soorten activiteiten waarvoor elk van hen verantwoordelijk is
• relatief micro kwesties: zoals de aard van de opleiding die de organisatie bereid is
te geven aan beginnend leidinggevend personeel
- doelstellingen van de organisatie leiden tot ontwerpbeslissingen op meerdere niveaus
van analyse
2
,1.6 Organisatieontwerp is meer dan organisatorische structuur
✓ Organisatieontwerp is meer dan organisatorische structuur
- bij herstructurering op werk wordt er vaak een nieuw organigram gemaakt, maar weinig
verdere veranderingen, zelfde uitdagingen blijven bestaan
- deze uitdagingen blijven vaak bestaan omdat veranderingen werden doorgevoerd op het
niveau van de organisatiestructuur, maar andere aspecten van het ontwerp werden niet
zijn overwogen
- organisatiestructuur is zichtbaar en gemakkelijk te begrijpen en geïnterpreteerd door
managers en werknemers: makkelijk aspect van ontwerp om te veranderen
- vraag managers om hun organisatie te beschrijven en velen zullen beginnen met het
tekenen van een organigram
- Drie productieafdelingen kunnen worden geïntegreerd
- in één centrale eenheid in een poging om de productiecyclus te versnellen
- cyclustijden te versnellen, maar zonder aandacht voor de fundamentele redenen
waarom
- overhaaste structuurveranderingen als reactie op organisatorische prestatieproblemen
zijn zelden succesvol
• drie productieafdelingen integreren naar één om productiecyclus te versnellen,
zonder na te denken waarom tijd langzaam is, zal niet leiden tot een blijvende
verandering
1.7 Organisatieontwerp is een interdisciplinair veld van onderzoek en praktijk
✓ Organisatieontwerp is een interdisciplinair veld van onderzoek en praktijk
- organisatieontwerp is een interdisciplinair gebied van zowel onderzoek als praktijk
- organisatieontwerp omvat kennis uit "sociologie, organisatietheorie, toegepaste
psychologie, adviespraktijk, of overal waar er bruikbare informatie
2. Geschiedenis van organisatieontwerp
2.1 De jaren 1850 tot het begin van de 20e eeuw
✓ De jaren 1850 tot het begin van de 20e eeuw
- vóór de jaren 1850
• weinig organisaties die zeer groot waren: geen behoefte voor
organisatieontwerp
• vooral kleine familiebedrijven gemanaged door eigenaars zelf
- hierna werden functionele structuren gecreëerd die verschillende taken scheidden naar
type werk alsook afdelingen organiseren voor verschillende activiteiten
- de afdelingen zelf werden nu geleid door managers met functionele expertise en
dagelijkse beslissingsbevoegdheid
- dit maakte ook ontwikkeling mogelijk van een nieuw type leidinggevende die strategisch
denkvermogen en toekomstgerichtheid had ipv dagelijkse werk van afdelingsmanager
- belangrijk ontwerpprobleem: welke beslissingen moeten worden genomen door centrale
hoofdkwartier en welk door afgeleide eenheden
- het werd mogelijk om goederen over lange afstanden te vervoeren: ontstaan
groeimogelijkheden alsook concurrentie
3
, 2.2 De jaren 1910 tot de Tweede Wereldoorlog
✓ De jaren 1910 tot de Tweede Wereldoorlog
- jaren 1910: probleem van fabrieksefficiëntie, productie, en arbeidsverdeling
- elke werknemer werd expert in een gegeven stap: nood aan coördinatie
- vragen die vandaag nog bestaan: hoe moeten banen worden worden verdeeld, hoe
werknemers te motiveren, hoe afdelingen moeten worden worden gevormd, etc
- bedrijven werden na 1920 complexer: van enkele productlijn naar meerdere dus
uitdaging om dezelfde organisatorische structuur te gebruiken
- oplossing: divisiestructuur waarbij elke productlijn een divisie kreeg
- administratieve structuur werd opgezet om toezicht te houden op de verschillende
divisies
2.3 Na de Tweede Wereldoorlog tot de jaren 1960
2.3.1 Burns en Stalker (1961)
✓ Burns en Stalker
- ontdekten dat bedrijven één van volgende typen vertonen
• organisch
o voor organisaties die te maken hebben met snel veranderende omgeving
• mechanistisch
o stabiele industrieën, met voorspelbare en regelmatige patroonmatige
activiteiten
- keuze van ontwerp is afhankelijk van de omgeving van organisatie (voorloper
contigentietheorie)
2.3.2 Chandler (1962)
✓ Chandler (1962)
- gedecentraliseerde structuur: als bedrijf zijn mogelijkheden uitbreidt, kan het een
nieuwe divisie creëren voor een productlijn
- Chandler vond een patroon in hoe elke organisatie reageerde op groei
• uitbreiding van bedrijf in volume
• geografische groei leidt tot lokale units om lokale behoeften te behandelen
• algemeen kantoor noodzakelijk voor verdeling productlijnen
- hij ontdekte dat structuur de strategie volgt: invloedrijk concept voor organisatieontwerp
4
✓ Organizational design = organisatieontwerp
- het besluitvormingsproces waarmee organisaties
• samenhang creëren tussen de bestaansreden van de organisatie
• de manier waarop werk verdeeld is
• de coördinatie tussen de verschillende eenheden en
• de mensen die het werk uitvoeren
- het doelbewuste proces van het configureren van structuren, processen,
beloningssystemen en personeelsbeleid om een effectieve organisatie te creëren die in
staat is om de bedrijfsstrategie te realiseren
HOOFDSTUK 1: Inleiding tot organisatie-ontwerp
1. Organisatieontwerp gedefinieerd
1.1 Organisatieontwerp is een reeks weloverwogen beslissingen
✓ Organisatieontwerp: reeks weloverwogen beslissingen
- alle organisaties zijn ontworpen, zelfs als zij niet opzettelijk zo zijn ontworpen
- alle organisatie evolueren en veranderen, alsook het ontwerp
- weloverwogen verandering of onbewuste verandering
• weloverwogen
o vb leidinggevende verlaat bedrijf en bestaande eenheden samenvoegen
o resultaat: nieuwe markt betreden, aparte divisie voor
productontwikkeling, marketing, verkoop, etc
• onbewust
o vb eisen van klant kunnen groeien tot het punt dat bestaande
organisatie het aantal nieuwe contracten niet effectief kan beheren
o of mislukte productlijn leidt tot dure productiecapaciteit en blijkt niet
langer nodig te zijn
- organisatieontwerp: doelgericht evalueren hoe en waarom organisatie zo ontworpen is
1.2 Organisatieontwerp is een proces
✓ Organisatieontwerp is een proces
- organisatie-ontwerp is een proces, geen activiteit of gebeurtenis
- ontwerp is, net zoals organisatie, in een vloeibaar en dynamisch proces van evolutie,
groei, aanpassing en verandering
- managers nemen de hele tijd ontwerpbeslissingen
- ontwerpproces is een doorlopende activiteit
1
,1.3 Organisatieontwerp gaat uit van een systeem
✓ Organisatieontwerp gaat uit van een systeem
- systeembenadering van organisatie: delen, eenheden,… als combinatie van elkaar
kruisende delen die samenwerken om een doel te bereiken
- open systemen (natuurlijke en organisatorische) vertonen gemeenschappelijke
kenmerken, zoals invoer van energie of inputs, een doorvoer- of transformatieproces,…
- als de omgeving verandert, moet de organisatie veranderen en zich aanpassen
- open systeem denken: het proces van het overwegen hoe mensen, processen,
structuren, en beleid allemaal bestaan in een onderling verbonden web van relaties
• vb ziekenhuis heeft artsen en verpleegkundigen die samenwerken met andere
afdelingen (cardiologie, radiologie, etc)
• elke afdeling moet ook samenwerking met afdeling informatietechnologie voor
patiëntendossiers, financiële afdeling voor facturering, etc
• externe omgeving: overheid die regels stellen waaraan ziekenhuis moet voldoen
- organisatieontwerpproces besteedt aandacht aan de onderlinge afhankelijkheden tussen
de verschillende eenheden van de organisatie om te zorgen voor een effectieve
onderlinge coördinatie
- systeembenadering van ontwerpen herinnert ons eraan dat veranderingen in één deel
van de organisatie ook van invloed zijn op andere delen van organisatie ook beïnvloeden
1.4 Organisatieontwerp is gebaseerd op de strategie van de organisatie
✓ Organisatieontwerp gebaseerd op strategie van organisatie
- organisatie zijn een middel om een doel te bereiken, gebaseerd op bedrijfsstrategie
- organisatieontwerp wordt soms strategisch organisatieontwerp genoemd omdat
• organisatieontwerpen gebaseerd moeten zijn op de bedrijfsstrategie
• organisatie moet strategisch worden ontworpen,
- organisaties die verschillende strategieën hebben, zullen verschillende ontwerpen
hebben
- de strategische keuzes die het bedrijf maakt, zullen van invloed zijn op alle aspecten van
het systeem en de ontwerpkeuzes keuzes die gemaakt moeten worden, inclusief de
aantallen mensen in verschillende divisies en hoe zij worden beloond en geschoold
1.5 Organisatieontwerp omvat meerdere niveaus van analyse
✓ Organisatieontwerp omvat meerdere niveaus van analyse
- organisatieontwerper moet zich bezighouden met
• relatief macro-kwesties: zoals het aantal personen die rechtstreeks aan de CEO
rapporteren en de soorten activiteiten waarvoor elk van hen verantwoordelijk is
• relatief micro kwesties: zoals de aard van de opleiding die de organisatie bereid is
te geven aan beginnend leidinggevend personeel
- doelstellingen van de organisatie leiden tot ontwerpbeslissingen op meerdere niveaus
van analyse
2
,1.6 Organisatieontwerp is meer dan organisatorische structuur
✓ Organisatieontwerp is meer dan organisatorische structuur
- bij herstructurering op werk wordt er vaak een nieuw organigram gemaakt, maar weinig
verdere veranderingen, zelfde uitdagingen blijven bestaan
- deze uitdagingen blijven vaak bestaan omdat veranderingen werden doorgevoerd op het
niveau van de organisatiestructuur, maar andere aspecten van het ontwerp werden niet
zijn overwogen
- organisatiestructuur is zichtbaar en gemakkelijk te begrijpen en geïnterpreteerd door
managers en werknemers: makkelijk aspect van ontwerp om te veranderen
- vraag managers om hun organisatie te beschrijven en velen zullen beginnen met het
tekenen van een organigram
- Drie productieafdelingen kunnen worden geïntegreerd
- in één centrale eenheid in een poging om de productiecyclus te versnellen
- cyclustijden te versnellen, maar zonder aandacht voor de fundamentele redenen
waarom
- overhaaste structuurveranderingen als reactie op organisatorische prestatieproblemen
zijn zelden succesvol
• drie productieafdelingen integreren naar één om productiecyclus te versnellen,
zonder na te denken waarom tijd langzaam is, zal niet leiden tot een blijvende
verandering
1.7 Organisatieontwerp is een interdisciplinair veld van onderzoek en praktijk
✓ Organisatieontwerp is een interdisciplinair veld van onderzoek en praktijk
- organisatieontwerp is een interdisciplinair gebied van zowel onderzoek als praktijk
- organisatieontwerp omvat kennis uit "sociologie, organisatietheorie, toegepaste
psychologie, adviespraktijk, of overal waar er bruikbare informatie
2. Geschiedenis van organisatieontwerp
2.1 De jaren 1850 tot het begin van de 20e eeuw
✓ De jaren 1850 tot het begin van de 20e eeuw
- vóór de jaren 1850
• weinig organisaties die zeer groot waren: geen behoefte voor
organisatieontwerp
• vooral kleine familiebedrijven gemanaged door eigenaars zelf
- hierna werden functionele structuren gecreëerd die verschillende taken scheidden naar
type werk alsook afdelingen organiseren voor verschillende activiteiten
- de afdelingen zelf werden nu geleid door managers met functionele expertise en
dagelijkse beslissingsbevoegdheid
- dit maakte ook ontwikkeling mogelijk van een nieuw type leidinggevende die strategisch
denkvermogen en toekomstgerichtheid had ipv dagelijkse werk van afdelingsmanager
- belangrijk ontwerpprobleem: welke beslissingen moeten worden genomen door centrale
hoofdkwartier en welk door afgeleide eenheden
- het werd mogelijk om goederen over lange afstanden te vervoeren: ontstaan
groeimogelijkheden alsook concurrentie
3
, 2.2 De jaren 1910 tot de Tweede Wereldoorlog
✓ De jaren 1910 tot de Tweede Wereldoorlog
- jaren 1910: probleem van fabrieksefficiëntie, productie, en arbeidsverdeling
- elke werknemer werd expert in een gegeven stap: nood aan coördinatie
- vragen die vandaag nog bestaan: hoe moeten banen worden worden verdeeld, hoe
werknemers te motiveren, hoe afdelingen moeten worden worden gevormd, etc
- bedrijven werden na 1920 complexer: van enkele productlijn naar meerdere dus
uitdaging om dezelfde organisatorische structuur te gebruiken
- oplossing: divisiestructuur waarbij elke productlijn een divisie kreeg
- administratieve structuur werd opgezet om toezicht te houden op de verschillende
divisies
2.3 Na de Tweede Wereldoorlog tot de jaren 1960
2.3.1 Burns en Stalker (1961)
✓ Burns en Stalker
- ontdekten dat bedrijven één van volgende typen vertonen
• organisch
o voor organisaties die te maken hebben met snel veranderende omgeving
• mechanistisch
o stabiele industrieën, met voorspelbare en regelmatige patroonmatige
activiteiten
- keuze van ontwerp is afhankelijk van de omgeving van organisatie (voorloper
contigentietheorie)
2.3.2 Chandler (1962)
✓ Chandler (1962)
- gedecentraliseerde structuur: als bedrijf zijn mogelijkheden uitbreidt, kan het een
nieuwe divisie creëren voor een productlijn
- Chandler vond een patroon in hoe elke organisatie reageerde op groei
• uitbreiding van bedrijf in volume
• geografische groei leidt tot lokale units om lokale behoeften te behandelen
• algemeen kantoor noodzakelijk voor verdeling productlijnen
- hij ontdekte dat structuur de strategie volgt: invloedrijk concept voor organisatieontwerp
4
