Recht
1
,1. Module 1: Rechtsstructuren
1.1. Wat is recht
- 1. Geheel van regels
o Voorschriften (gedragsregels)
o Werking van instellingen
o Procedures om regels af te dwingen
o Procedures om recht te maken en te wijzigen
- 2. Om de maatschappij te ordenen
o Recht is zo oud als de mens
o Recht stuurt het handelen van mensen
o Voordeel van regels = duidelijkheid, ordening, structuur
o Regels bieden een oplossing voor conflicten
o Recht evolueert mee met de samenleving (weerspiegelt een tijdsgeest), is niet statisch
- 3. De regels worden opgelegd door de samenleving
o Samenleving = de wil van het volk (in een democratie) = de overheid
o Recht evolueert mee met de samenleving
o Recht is flexibel
Zie onderdeel 3
- 4. De regels zijn afdwingbaar
o Dubbele betekenis:
o Iemand kan jou verplichten om iets te doen (of niet te doen)
o De overheid kan jou straffen (sanctie opleggen)
o = strafrecht
Zie onderdeel 4
- Rechtsregels
- Andere, bv.
o Religieuze voorschriften
o Moraal of ethiek (‘goed en kwaad’) (‘wenselijk en niet-wenselijk’)
o Etiquette (beleefdheidsregels)
Kan je niet afdwingen
o Spelregels voor sport en spel
Geen recht, niet aan regels van spel houden = spelbederver MAAR niet naar rechtbank
WEL slagen en verwondingen MAAR bij bep. sporten in bep. mate = normaal
o Enz.
Gelijkenis tussen rechtsregels en andere regels
= het gedrag van mensen sturen
Vraag: Waarin verschillen rechtsregels van andere regels?
RECHTSREGELS ANDERE
- Opgelegd door de samenleving (= door overheid) - Opgelegd door bep. groep in de samenleving
- Van toepassing op alle mensen van die - Enkel van toepassing op de leden van die groep
Samenleving Bv. gelovigen, leden, deelnemers …
- Het naleven v/d regels is verplicht en kan - Het naleven v/d regels gebeurt op vrijwillige
w opgelegd via een rechtbank (justitie) basis van sociale controle
1.2. Regels om een samenleving te ordenen
1.2.1. Territorialiteit
2
,Samenleving = mondiaal gegeven -> indeling o.b.v. territorialiteit (WAAR)
1.2.1.1. Grensoverschrijdend recht
Internationaal recht: 2 vormen
- Internationale verdragen tussen landen
o Akkoorden tss landen
o Bv. opvang vluchtelingen
o Maar elk land eigen autonomie, eigen beslissingsrecht
- Internationale verdragen die worden afgesloten via internationale organisaties of bijeenkomsten waar
landen lid van zijn (bv. Verenigde Naties, Raad van Europa, internationale conferenties)
Supranationaal recht: Europese Unie (EU)
- Lidstaten hebben een deel van hun eigen bevoegdheid afgestaan aan de EU zodat de EU eigen recht kan
maken
o Kan beslissingen nemen die van toepassing zijn op 27 lidstaten, beslist boven de landen zelf
1.2.1.2. Nationaal recht
In eigen land: 4 niveaus
- Recht op federaal niveau: 1 grondgebied
o Bv. Coronamaatregelen
- Recht op regionaal niveau: 6 regio’s of deelstaten
o 3 Gemeenschappen
Taal = persoonsgebonden materie
Nederlands, Frans en Duits
Bv. cultuur, onderwijs, media, sport
o 3 Gewesten
Gebied = plaatsgebonden materie
Vlaanderen, Wallonië en Brussel
Bv. Mobiliteit, dierenmileu, toerisme, landbouw
- Recht op provinciaal niveau: 10 provincies
- Recht op lokaal niveau: vele steden en gemeenten
In België gelaagdheid
1.2.2. Inhoud (materie)
Samenleving = heel wat te regelen -> indeling o.b.v. inhoud (WAT)
1.2.2.1. Publiek recht
(Regelt de relatie tss de overheid en de burger en de werking v/d overheid)
= De overheid is rechtstreeks betrokken bij de handeling omwille van:
(Overheid neemt actief deel, speelt belangrijke rol)
- Het ‘algemeen belang’ beschermen (bv. strafrecht, jeugdrecht);
- Een rechtstreeks belang van de overheid (bv. contacten tussen burger en overheid, het innen van
belastingen, de werking van de staat, gerechtelijk recht, taalwetgeving, bescherming mensenrechten …)
- Contacten tussen overheden onderling
Bv. grondwettelijk recht/staatsrecht, administratief recht, milieurecht, fiscaal recht, strafrecht,
publiekrechtelijk procesrecht
1.2.2.2. Privaatrecht
= Regelt interactie/relatie tss burgers (de bescherming van ‘individuele’ belangen).
Bv: Contracten, huwen, erven, … (= ‘burgerlijk’ recht)
3
, Bv. Burgerlijk recht (algemeen privaatrecht), bijzonder privaatrecht, privaatrechtelijk procesrecht
Belang van het onderscheid
- Publiek recht is gewichtiger (en vaak ook complexer) dan privaatrecht;
- Publiek recht kent nauwelijks onderhandelingsmarge/grijze zone
o Waar advocaten bv graag op inspelen, vaak bij privaatrecht
Mengvormen
- = Situeert zich tussen publiek en privaatrecht door inmenging van de overheid in wat oorspronkelijk het
privaatrecht was (vaak om zwakke partij te beschermen)
- Bv: gezondheidsrecht, milieurecht, consumentenrecht, economisch recht, …
o Echt iets rond milieu willen doen -> actief beginnen optreden
1.2.3. Combineren
Combineer territorialiteit en inhoud en het plaatje is compleet
- Grensoverschrijdend & nationaal publiek recht;
o Publiek recht binnen en buiten land
o Bv. Werking Verenigde Naties, Verdrag om burgers uit te wisselen tss België en Spanje
- Grensoverschrijdend & nationaal privaatrecht.
o Privaatrecht binnen en buiten land
o Kwesties tss personen van versch nationaliteiten op eventueel versch grondgebieden
o Complexiteit grensoverschrijdens privaatrecht!
Bv. Duiters wijngaard in Frankrijk, maar testament in Denemarken
o Bv. Erkenning Belgisch huwelijk in Ghana, Spanjaard en Braziliaanse huwen in Cambodja, twee
boten botsen, adopties
1.2.4. Strafbaar of niet
Samenleving = is iets strafbaar of is het niet strafbaar?
Wanneer is iets strafbaar?
- Als in de wet staat dat het strafbaar is;“nullum crimen sine lege”
o “Geen misdrijf zonder wet”
- én als de wet de bijhorende straf vermeldt.“nulla poena sine lege”
o “Geen straffen zonder wet”
Voorbeeld: Seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Toestemming is cruciaal
o Niet akkoord = strafbaar
o Duidelijk akkoord MET afgesproken stopwoord
Objectieve criteria nodig
- Opzet nodig
o Niet onmiddellijk strafbaar bv. op poep slaan (mag niet maar niet strafbaar)
o Gedraging ALS intentie opzettelijk?
Bv. Begluren persoon onder rok + foto’s nemen = NIET strafbaar WANT ‘voyeurisme’ = enkel strafbaar bij
bloot, naakt of seksuele daad
Strafbaar feit = misdrijf
Strafsancties
- Hoofdstraffen (3):
o Vrijheidsberoving (gevangenisstraf of enkelband)
o Werkstraf
4
1
,1. Module 1: Rechtsstructuren
1.1. Wat is recht
- 1. Geheel van regels
o Voorschriften (gedragsregels)
o Werking van instellingen
o Procedures om regels af te dwingen
o Procedures om recht te maken en te wijzigen
- 2. Om de maatschappij te ordenen
o Recht is zo oud als de mens
o Recht stuurt het handelen van mensen
o Voordeel van regels = duidelijkheid, ordening, structuur
o Regels bieden een oplossing voor conflicten
o Recht evolueert mee met de samenleving (weerspiegelt een tijdsgeest), is niet statisch
- 3. De regels worden opgelegd door de samenleving
o Samenleving = de wil van het volk (in een democratie) = de overheid
o Recht evolueert mee met de samenleving
o Recht is flexibel
Zie onderdeel 3
- 4. De regels zijn afdwingbaar
o Dubbele betekenis:
o Iemand kan jou verplichten om iets te doen (of niet te doen)
o De overheid kan jou straffen (sanctie opleggen)
o = strafrecht
Zie onderdeel 4
- Rechtsregels
- Andere, bv.
o Religieuze voorschriften
o Moraal of ethiek (‘goed en kwaad’) (‘wenselijk en niet-wenselijk’)
o Etiquette (beleefdheidsregels)
Kan je niet afdwingen
o Spelregels voor sport en spel
Geen recht, niet aan regels van spel houden = spelbederver MAAR niet naar rechtbank
WEL slagen en verwondingen MAAR bij bep. sporten in bep. mate = normaal
o Enz.
Gelijkenis tussen rechtsregels en andere regels
= het gedrag van mensen sturen
Vraag: Waarin verschillen rechtsregels van andere regels?
RECHTSREGELS ANDERE
- Opgelegd door de samenleving (= door overheid) - Opgelegd door bep. groep in de samenleving
- Van toepassing op alle mensen van die - Enkel van toepassing op de leden van die groep
Samenleving Bv. gelovigen, leden, deelnemers …
- Het naleven v/d regels is verplicht en kan - Het naleven v/d regels gebeurt op vrijwillige
w opgelegd via een rechtbank (justitie) basis van sociale controle
1.2. Regels om een samenleving te ordenen
1.2.1. Territorialiteit
2
,Samenleving = mondiaal gegeven -> indeling o.b.v. territorialiteit (WAAR)
1.2.1.1. Grensoverschrijdend recht
Internationaal recht: 2 vormen
- Internationale verdragen tussen landen
o Akkoorden tss landen
o Bv. opvang vluchtelingen
o Maar elk land eigen autonomie, eigen beslissingsrecht
- Internationale verdragen die worden afgesloten via internationale organisaties of bijeenkomsten waar
landen lid van zijn (bv. Verenigde Naties, Raad van Europa, internationale conferenties)
Supranationaal recht: Europese Unie (EU)
- Lidstaten hebben een deel van hun eigen bevoegdheid afgestaan aan de EU zodat de EU eigen recht kan
maken
o Kan beslissingen nemen die van toepassing zijn op 27 lidstaten, beslist boven de landen zelf
1.2.1.2. Nationaal recht
In eigen land: 4 niveaus
- Recht op federaal niveau: 1 grondgebied
o Bv. Coronamaatregelen
- Recht op regionaal niveau: 6 regio’s of deelstaten
o 3 Gemeenschappen
Taal = persoonsgebonden materie
Nederlands, Frans en Duits
Bv. cultuur, onderwijs, media, sport
o 3 Gewesten
Gebied = plaatsgebonden materie
Vlaanderen, Wallonië en Brussel
Bv. Mobiliteit, dierenmileu, toerisme, landbouw
- Recht op provinciaal niveau: 10 provincies
- Recht op lokaal niveau: vele steden en gemeenten
In België gelaagdheid
1.2.2. Inhoud (materie)
Samenleving = heel wat te regelen -> indeling o.b.v. inhoud (WAT)
1.2.2.1. Publiek recht
(Regelt de relatie tss de overheid en de burger en de werking v/d overheid)
= De overheid is rechtstreeks betrokken bij de handeling omwille van:
(Overheid neemt actief deel, speelt belangrijke rol)
- Het ‘algemeen belang’ beschermen (bv. strafrecht, jeugdrecht);
- Een rechtstreeks belang van de overheid (bv. contacten tussen burger en overheid, het innen van
belastingen, de werking van de staat, gerechtelijk recht, taalwetgeving, bescherming mensenrechten …)
- Contacten tussen overheden onderling
Bv. grondwettelijk recht/staatsrecht, administratief recht, milieurecht, fiscaal recht, strafrecht,
publiekrechtelijk procesrecht
1.2.2.2. Privaatrecht
= Regelt interactie/relatie tss burgers (de bescherming van ‘individuele’ belangen).
Bv: Contracten, huwen, erven, … (= ‘burgerlijk’ recht)
3
, Bv. Burgerlijk recht (algemeen privaatrecht), bijzonder privaatrecht, privaatrechtelijk procesrecht
Belang van het onderscheid
- Publiek recht is gewichtiger (en vaak ook complexer) dan privaatrecht;
- Publiek recht kent nauwelijks onderhandelingsmarge/grijze zone
o Waar advocaten bv graag op inspelen, vaak bij privaatrecht
Mengvormen
- = Situeert zich tussen publiek en privaatrecht door inmenging van de overheid in wat oorspronkelijk het
privaatrecht was (vaak om zwakke partij te beschermen)
- Bv: gezondheidsrecht, milieurecht, consumentenrecht, economisch recht, …
o Echt iets rond milieu willen doen -> actief beginnen optreden
1.2.3. Combineren
Combineer territorialiteit en inhoud en het plaatje is compleet
- Grensoverschrijdend & nationaal publiek recht;
o Publiek recht binnen en buiten land
o Bv. Werking Verenigde Naties, Verdrag om burgers uit te wisselen tss België en Spanje
- Grensoverschrijdend & nationaal privaatrecht.
o Privaatrecht binnen en buiten land
o Kwesties tss personen van versch nationaliteiten op eventueel versch grondgebieden
o Complexiteit grensoverschrijdens privaatrecht!
Bv. Duiters wijngaard in Frankrijk, maar testament in Denemarken
o Bv. Erkenning Belgisch huwelijk in Ghana, Spanjaard en Braziliaanse huwen in Cambodja, twee
boten botsen, adopties
1.2.4. Strafbaar of niet
Samenleving = is iets strafbaar of is het niet strafbaar?
Wanneer is iets strafbaar?
- Als in de wet staat dat het strafbaar is;“nullum crimen sine lege”
o “Geen misdrijf zonder wet”
- én als de wet de bijhorende straf vermeldt.“nulla poena sine lege”
o “Geen straffen zonder wet”
Voorbeeld: Seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Toestemming is cruciaal
o Niet akkoord = strafbaar
o Duidelijk akkoord MET afgesproken stopwoord
Objectieve criteria nodig
- Opzet nodig
o Niet onmiddellijk strafbaar bv. op poep slaan (mag niet maar niet strafbaar)
o Gedraging ALS intentie opzettelijk?
Bv. Begluren persoon onder rok + foto’s nemen = NIET strafbaar WANT ‘voyeurisme’ = enkel strafbaar bij
bloot, naakt of seksuele daad
Strafbaar feit = misdrijf
Strafsancties
- Hoofdstraffen (3):
o Vrijheidsberoving (gevangenisstraf of enkelband)
o Werkstraf
4
