Boven is het stil - Gerbrand Bakker
Literaire begrippen
Genreaanduiding Roman
Titel De titel van het boek kan op twee gebeurtenissen slaan;
Het kan slaan op het moment dat Riet op bezoek is in de boerderij, terwijl Helmer haar wij
heeft gemaakt, dat zijn vader dood is. Tijdens het bezoek moet vader zich stilhouden van
Helmer, dat doet hij ook. Helmer denkt dan op een bepaald moment opgelucht: Boven is het
stil.
Het kan ook slaan op het moment dat Vader is overleden: ook dan is het stil boven en kan
Helmer eindelijk echt aan zijn nieuwe leven beginnen.
Thema Het thema van het boek is de dood. Het gaat in dit boek verschillende keren over de dood:
de verdrinking van Henk, het bijna verdrinken van Helmer, het overlijden van zijn vader. Ook
aan het overlijden van zijn moeder en van de oude melkrijder wordt aandacht gegeven.
Perspectief Ik-perspectief; Het verhaal wordt verteld vanuit de hoofdpersoon Helmer van Wonderen.
Tijdsduur Het verhaal wordt vrij chronologisch verteld. Er zijn wel geregeld flashbacks, waarbij de lezer
op de hoogte wordt gebracht van vroegere gebeurtenissen die hun nasleep hebben in het
heden. Er zijn geen flash-forwards.
Het “Nu” van de roman speelt zich af in de 21e eeuw. Om precies te zijn van november 2002
tot en met april 2003. Dit kun je berekenen, omdat in het verhaal wordt verteld dat Helmer op
23 mei 1947 geboren is, en zijn leeftijd wordt genoemd.
Het “Voor-nu” behandelt voornamelijk de periode van 1966 en 1967 toen Helmers broer
Henk een relatie kreeg met Riet en Helmer zich voor het eerst van zijn tweelingbroer
gescheiden voelde.
Ruimte Het verhaal speelt zich af in een boerderij in Waterland, het weidegebied dicht in de buurt
van Monnickendam.
Helmer maakt na de dood van zijn vader een reis naar Denemarken met de boerenknecht
Jaap: een land dat hem nieuwsgierig had gemaakt nadat een van de boeren uit de omgeving
ernaar was geëmigreerd.
Motieven Het tweeling motief
Dit motief speelt door het hele verhaal. Niet alleen Helmer en Henk, maar ook de ezels zijn
met twee. Net als de buurjongetjes, Ronald en Teun, die altijd samen zijn. Er zijn ook twee
vrouwen die zich opdringen: Ada en Riet, tweemaal Henk en twee jongens in een kano.
Moeilijke vader-zoonrelatie
Helmer’s vader trok zoon Henk altijd voor, omdat hij de boerderij zou overnemen. Omdat
Helmer dus altijd de tweede keus was, had hij een hekel aan zijn vader. Toen Henk dood
was moest Helmer tegen zijn zin in de boerderij overnemen, dit heeft hij zijn vader altijd
kwalijk genomen. Nu zijn vader oud is brengt hij hem naar boven om hem daar te laten
liggen totdat hij sterft. Dat is zijn wraak.
De bonte kraai
, De bonte kraai was sinds dat Helmer zijn vader naar boven had verplaatst altijd aanwezig.
Hij nam de functie in van een soort aankondiger van de dood. De man werd erg onrustig van
de kraai. Pas als de oude man gestorven is, vliegt de kraai op een keer niet meer terug naar
de boom waarin hij altijd zat. Letterlijk heeft Helmer nu ook “kind noch kraai”.
Structuur Het boek bestaat uit 4 delen met in totaal 56 hoofdstukken.
Het boek heeft een redelijk open einde; je weet niet wat er is gebeurd nadat Helmer is
vertrokken uit Nederland en hoe zijn vrienden en kennissen op het vertrek reageerden.
Personages
Helmer van Wonderen
De hoofdpersoon van het verhaal. 55 jaar oud.
Henk
De tweelingbroer van Helmer. Hij is gestorven op 19 jarige leeftijd doordat Riet met de auto het IJsselmeer in
reed.
Helmer’s vader
Hij ligt bijna het hele boek boven in een kamertje. Hij heeft geen goede relatie met zijn zoon.
Riet
De vroegere verloofde van Henk.
Henk
De zoon van Riet. Hij komt bij helmer werken. Hij is vernoemd naar de overleden Henk.
Ada
Helmer’s nieuwsgierige buurvrouw.
Jaap
Vroegere knecht van de vader van Helmer. Zodra Henk een vriendin kreeg werd hij Helmers nieuwe vriend.
Samenvatting
Boven is het sil is een roman over eenzaamheid, onderdrukte emoties en onuitgesproken verlangens. Het is ook
een roman waarin het landschap van Noord-Holland op prachtige wijze wordt beschreven.
Deel I: november tot kerst 2002
Helmer van Wonderen is een 55-jarige boer uit Waterland (weidegebied bij Amsterdam), in de buurt van
Monnickendam, die op een dag zijn vader naar zijn eigen slaapkamer boven verhuisd. Zelf neemt hij de
slaapkamer van zijn vader beneden in gebruik. Hij begint het huis beneden leeg te halen en opnieuw te verven
en ontwrichten en hij begint te wachten totdat zijn oude zieke vader gaat sterven. Zijn moeder is overleden. De
relatie tussen Helmer en zijn vader was moeizaam, door gebeurtenissen in het verleden. De vroege dood van
Helmers tweelingbroer, Henk, neemt daarbij een belangrijke plaats in.
Helmer woont op een kleine boerderij met 23 schapen, enkele koeien en twee ezels. Hij doet het werk allemaal
zelf. De koeien geven melk, dat steeds door twee melkrijders wordt opgehaald: een vrolijke jonge melkrijder en
een stuurse oude melkrijder. Op “verrekijkafstand” woont Ada, een ongeveer 35-jarige boerin die met een
oudere man getrouwd is en twee kinderen, Teun en Ronald, heeft. De kinderen komen af en toe bij Helmer het
erf op en doen soms verkeerde dingen. Ze zetten het hek van de weide bijvoorbeeld wel eens open, waardoor
de ezels kunnen ontsnappen. Desondanks heeft Helmer geen hekel aan hen.
Helmer is in 1947 geboren en was de oudste van een tweeling. Zijn broer Henk is op twintigjarige leeftijd bij een
Literaire begrippen
Genreaanduiding Roman
Titel De titel van het boek kan op twee gebeurtenissen slaan;
Het kan slaan op het moment dat Riet op bezoek is in de boerderij, terwijl Helmer haar wij
heeft gemaakt, dat zijn vader dood is. Tijdens het bezoek moet vader zich stilhouden van
Helmer, dat doet hij ook. Helmer denkt dan op een bepaald moment opgelucht: Boven is het
stil.
Het kan ook slaan op het moment dat Vader is overleden: ook dan is het stil boven en kan
Helmer eindelijk echt aan zijn nieuwe leven beginnen.
Thema Het thema van het boek is de dood. Het gaat in dit boek verschillende keren over de dood:
de verdrinking van Henk, het bijna verdrinken van Helmer, het overlijden van zijn vader. Ook
aan het overlijden van zijn moeder en van de oude melkrijder wordt aandacht gegeven.
Perspectief Ik-perspectief; Het verhaal wordt verteld vanuit de hoofdpersoon Helmer van Wonderen.
Tijdsduur Het verhaal wordt vrij chronologisch verteld. Er zijn wel geregeld flashbacks, waarbij de lezer
op de hoogte wordt gebracht van vroegere gebeurtenissen die hun nasleep hebben in het
heden. Er zijn geen flash-forwards.
Het “Nu” van de roman speelt zich af in de 21e eeuw. Om precies te zijn van november 2002
tot en met april 2003. Dit kun je berekenen, omdat in het verhaal wordt verteld dat Helmer op
23 mei 1947 geboren is, en zijn leeftijd wordt genoemd.
Het “Voor-nu” behandelt voornamelijk de periode van 1966 en 1967 toen Helmers broer
Henk een relatie kreeg met Riet en Helmer zich voor het eerst van zijn tweelingbroer
gescheiden voelde.
Ruimte Het verhaal speelt zich af in een boerderij in Waterland, het weidegebied dicht in de buurt
van Monnickendam.
Helmer maakt na de dood van zijn vader een reis naar Denemarken met de boerenknecht
Jaap: een land dat hem nieuwsgierig had gemaakt nadat een van de boeren uit de omgeving
ernaar was geëmigreerd.
Motieven Het tweeling motief
Dit motief speelt door het hele verhaal. Niet alleen Helmer en Henk, maar ook de ezels zijn
met twee. Net als de buurjongetjes, Ronald en Teun, die altijd samen zijn. Er zijn ook twee
vrouwen die zich opdringen: Ada en Riet, tweemaal Henk en twee jongens in een kano.
Moeilijke vader-zoonrelatie
Helmer’s vader trok zoon Henk altijd voor, omdat hij de boerderij zou overnemen. Omdat
Helmer dus altijd de tweede keus was, had hij een hekel aan zijn vader. Toen Henk dood
was moest Helmer tegen zijn zin in de boerderij overnemen, dit heeft hij zijn vader altijd
kwalijk genomen. Nu zijn vader oud is brengt hij hem naar boven om hem daar te laten
liggen totdat hij sterft. Dat is zijn wraak.
De bonte kraai
, De bonte kraai was sinds dat Helmer zijn vader naar boven had verplaatst altijd aanwezig.
Hij nam de functie in van een soort aankondiger van de dood. De man werd erg onrustig van
de kraai. Pas als de oude man gestorven is, vliegt de kraai op een keer niet meer terug naar
de boom waarin hij altijd zat. Letterlijk heeft Helmer nu ook “kind noch kraai”.
Structuur Het boek bestaat uit 4 delen met in totaal 56 hoofdstukken.
Het boek heeft een redelijk open einde; je weet niet wat er is gebeurd nadat Helmer is
vertrokken uit Nederland en hoe zijn vrienden en kennissen op het vertrek reageerden.
Personages
Helmer van Wonderen
De hoofdpersoon van het verhaal. 55 jaar oud.
Henk
De tweelingbroer van Helmer. Hij is gestorven op 19 jarige leeftijd doordat Riet met de auto het IJsselmeer in
reed.
Helmer’s vader
Hij ligt bijna het hele boek boven in een kamertje. Hij heeft geen goede relatie met zijn zoon.
Riet
De vroegere verloofde van Henk.
Henk
De zoon van Riet. Hij komt bij helmer werken. Hij is vernoemd naar de overleden Henk.
Ada
Helmer’s nieuwsgierige buurvrouw.
Jaap
Vroegere knecht van de vader van Helmer. Zodra Henk een vriendin kreeg werd hij Helmers nieuwe vriend.
Samenvatting
Boven is het sil is een roman over eenzaamheid, onderdrukte emoties en onuitgesproken verlangens. Het is ook
een roman waarin het landschap van Noord-Holland op prachtige wijze wordt beschreven.
Deel I: november tot kerst 2002
Helmer van Wonderen is een 55-jarige boer uit Waterland (weidegebied bij Amsterdam), in de buurt van
Monnickendam, die op een dag zijn vader naar zijn eigen slaapkamer boven verhuisd. Zelf neemt hij de
slaapkamer van zijn vader beneden in gebruik. Hij begint het huis beneden leeg te halen en opnieuw te verven
en ontwrichten en hij begint te wachten totdat zijn oude zieke vader gaat sterven. Zijn moeder is overleden. De
relatie tussen Helmer en zijn vader was moeizaam, door gebeurtenissen in het verleden. De vroege dood van
Helmers tweelingbroer, Henk, neemt daarbij een belangrijke plaats in.
Helmer woont op een kleine boerderij met 23 schapen, enkele koeien en twee ezels. Hij doet het werk allemaal
zelf. De koeien geven melk, dat steeds door twee melkrijders wordt opgehaald: een vrolijke jonge melkrijder en
een stuurse oude melkrijder. Op “verrekijkafstand” woont Ada, een ongeveer 35-jarige boerin die met een
oudere man getrouwd is en twee kinderen, Teun en Ronald, heeft. De kinderen komen af en toe bij Helmer het
erf op en doen soms verkeerde dingen. Ze zetten het hek van de weide bijvoorbeeld wel eens open, waardoor
de ezels kunnen ontsnappen. Desondanks heeft Helmer geen hekel aan hen.
Helmer is in 1947 geboren en was de oudste van een tweeling. Zijn broer Henk is op twintigjarige leeftijd bij een
