BOS periode 3
Leereenheid 8
Planmatige gezondheidsvoorlichting en duurzame gedragsveranderingen:
- Om effect op lange termijn te genereren, bijv. bij roken, inactieve levensstijl,
onevenwichtige voeding
- Planmatige aanpak nodig door traject uit te zetten
- Pas dan kun je komen tot een duurzame verandering
Planmatige aanpak bij verbetering gezondheid o.a. bij voorlichting en beweeg- en
gezondheidsinterventies
8.1 planmatige gezondheidsvoorlichting
Er wordt tegenwoordig steeds vaker gesproken over planmatige
gezondheidsvoorlichting. Hierbij worden systematisch de volgende stappen
doorlopen:
1. Analyse van de volksgezondheid wat zijn de belangrijkste
gezondheidsproblemen
2. Analyse van gedrag wat zijn mogelijke oorzaken? (bijv. gedrag of omgeving)
3. Analyse van determinanten van gedrag wat bepaald dit gedrag? ( vrienden,
geld)
4. Interventieontwikkeling welke factoren pakken we aan in wat voor programma
rekening houdend met de wensen van de doelgroep
5. Interventie- implementatie hoe gaan we het programma invoeren en
verspreiden?
6. Evaluatie hoe gaan we de effecten, resultaten meten
8.2 gedragsverandering
Er zijn gedragsverklaringsmodellen en gedragsveranderingsmodellen
- Verklaring: modellen die echt het gedrag proberen te verklaren
- Verandering: modellen die een beschrijving geven van het proces van
gedragsverandering
ASE-model
- De intentie van mensen wordt bepaald door 3 factoren
A= attitude, de eigen opvattingen
Je attitude wordt met name bepaald door wat je denkt dat het je oplevert en
je vroegere ervaringen. Goede of foute voorbeelden
S= sociale invloed
Sociale normen hebben te maken met veelal ongeschreven regels die min of
meer gelden in jouw leefomgeving. Zo verwachten je vrienden van de
studentenvereniging dat je veel bier drinkt
E= eigen effectiviteit, kan ik wat ik wil
De verwachting die mensen hebben over hun eigen mogelijkheden om
bepaald gedrag uit te voeren, om bepaalde handelingen tot een goed einde
te brengen. Mede bepaalt door vroegere successen of telleurstellingen
- Intentie alleen is niet genoeg. We kunnen nog aanlopen tegen
, Barrières en stimuli
Barrière: gezonder eten kost meer tijd en geld
Stimuli: ik stop met roken, dan wordt mijn adem een stuk frisser
Eigen kennis en vaardigheden om het gevraagde gedrag uit te kunnen
voeren en vol te kunnen houden
Model voor gedragsverandering: stages of change model
Dit model gaat uit van 5 fase
1. Precontemplatie bewustwordingsfase:
Wat zijn gezondheidsrisico’s is soms wel duidelijk maar nog geen plannen om
er iets aan te doen?
2. Contemplatie probleemherkenningsfase:
Ze zien dat ze zelf een probleem hebben, willen wel wat doen maar nog geen
concrete plannen. Er is twijfel wegen de voordelen wel op tegen de nadelen
3. Voorbereiding voorbereidingsfase:
Besluit wordt genomen, doelen worden smart, plan van aanpak opgesteld
4. Actie uitvoeringsfase
5. Gedragsbehoud consolidatiefase:
Al 6 maanden gewenst gedrag, terugval is nog mogelijk, begeleiding blijft van
belang
Voorbeeld om gezonder te eten
1. Het kan best zo zijn dat ik ongezond eet, maar ik ben niet van plan dat te
veranderen
2. Ik begin een beetje de voor-en nadelen van gezond eten in te zien voor
mijzelf. Ik ben mogelijk van plan om binnen nu en 6 maanden gezonder te
gaan eten
3. Ik heb als doel gesteld om binnen nu en 1 maand elke dag 2x fruit en 200g
groente te eten
4. Ik eet al een maand elke dag 2x fruit en 200g groente
5. Ik eet al 7 maanden elke dag 2x fruit en 200g groente
, 8.4 succesvolle leefstijlinterventies
Succes factoren
- Aandacht voor meerdere leefstijlfactoren tegelijkertijd ( voeding& bewegen)
- Aandacht voor gedragsverandering ( fases die je doorloopt en daarop inspelen)
- Aandacht voor sociale omgeving ( niet roken als je vriend probeert te stoppen,
steun)
- Groepsactiviteiten
- Directe benadering van doelgroep
Interventies gedragsverandering
- GALM ( Groninger Actief Leven Model) 55 tot 65
Bewezen gedragsveranderingsstrategie voor ouderen
Planmatig uitgezet traject:
Iedereen aanschrijven: populatie strategie en netwerkstrategie
Testen
Bewegen 1.5jaar tegen geen of weinig kosten
Testen
Adviseren doorgaan met GALM of zo mogelijk naar een vereniging
CiB ( Communities in Beweging)
- Groep met verwantschap: cultuur, gezondheidsproblemen
- Participatie in de organisatie, uitvoering en sfeer
- Plezier laten beleven aan de bewegingsactiviteiten
- Vaak samenwerking met meerdere organisatie
- Doelen:
Verminderen van gezondheidsklachten
Vergoten algehele mobiliteit
Verbeteren fitheid
Voorkomen van specifieke aandoeningen zoals diabetes
Huiswerk Boek
Opdracht 3
Filmpje.
A. Welke stappen uit de planmatige aanpak herken je?
- Attitude, sociale invloed, eigen effecten
B. Geef je mening over de wijze waarop de gezondheidsvoorlichting gegeven wordt?
- Ik vind het goed dat er op verschillende manieren hulp geboden wordt, een
deelsport, pauzes en een professional die de persoon helpt
Opdracht 6
Voorbeeld en beschrijving sociale invloeden van ASE model
- Sociale norm:
de sociale invloed.
Sociale normen hebben te maken met veelal ongeschreven regels die min of
meer gelden in jouw leefomgeving, zo verwachten je vrienden van de
studentenvereniging dat je veel bier drinkt
- Sociale steun/ sociale druk:
Eigen effectiviteit, kan ik wat ik wil.
De verwachting die mensen hebben over hun eigen mogelijkheden om bepaald
gedrag uit te voeren, om bepaalde handelingen tot een goed einde te brengen.
Mede bepaald door vroegere successen of telleurstellingen
, - Modelling/ voorbeeldgedrag:
de attitude, eigen opvattingen
je attitude wordt bepaald door wat je denkt dat het je oplevert en je vroegere
ervaringen, goede of foute voorbeelden
Opdracht 7
A. Noteer de 5 fasen van het stages of change model + beschrijving + voorbeeld
- Precontemplatie:
Bewustwordingsfase, wat zijn gezondheidsrisico’s is soms wel duidelijk
maar nog geen plannen er iets aan te doen
Alcoholisten zijn in de ontkenningsfase
- Contemplatie:
Probleemherkenningsfase, ze zien dat ze een probleem hebben en willene r
wat aan doen maar hebben geen concrete plannen. Er is twijfel wegen de
voordelen wel op tegen de nadelen
De alcoholist is bewust van de risico’s
- Voorbereiding
Voorbereidingsfase, besluit wordt genomen, doelen worden smart, plan van
aanpak opgesteld
De alcoholist is bereid zijn gezondheid te verbeteren
- Actie
Actie/ uitvoeringsfase
De alcoholist drinkt minder/niet
- Gedragsbehoud
Consolidatiefase, al 6mnd gewenst gedrag terugval is mogelijk, begeleiding
blijft nodig.
De alcoholist is bezig om geen terugval te krijgen
Opdracht 8
5 fases van stages of behavior change
- Action: veranderingen maken
- preperation: klaar maken voor veranderingen
- contemplation: ziet het probleem, denkt na over verandering
- precontemplation: ziet geen behoefte om verandering aan te gaan
- maintenance: went aan de aanpassingen en ontwikkeld nieuwe skills
Opdracht 11
Filmpje
A. welke partijen werken samen bij JOGG?
- Scholen, wijken, gemeente
B. Aan welke leefstijlfactoren besteed JOGG aandacht?
- Drinken van water, groente en fruit eten
C. Op welke manier kun je vorm geven aan (JOGG)-activiteiten?
- Door kinderen erbij te betrekken
Leereenheid 8
Planmatige gezondheidsvoorlichting en duurzame gedragsveranderingen:
- Om effect op lange termijn te genereren, bijv. bij roken, inactieve levensstijl,
onevenwichtige voeding
- Planmatige aanpak nodig door traject uit te zetten
- Pas dan kun je komen tot een duurzame verandering
Planmatige aanpak bij verbetering gezondheid o.a. bij voorlichting en beweeg- en
gezondheidsinterventies
8.1 planmatige gezondheidsvoorlichting
Er wordt tegenwoordig steeds vaker gesproken over planmatige
gezondheidsvoorlichting. Hierbij worden systematisch de volgende stappen
doorlopen:
1. Analyse van de volksgezondheid wat zijn de belangrijkste
gezondheidsproblemen
2. Analyse van gedrag wat zijn mogelijke oorzaken? (bijv. gedrag of omgeving)
3. Analyse van determinanten van gedrag wat bepaald dit gedrag? ( vrienden,
geld)
4. Interventieontwikkeling welke factoren pakken we aan in wat voor programma
rekening houdend met de wensen van de doelgroep
5. Interventie- implementatie hoe gaan we het programma invoeren en
verspreiden?
6. Evaluatie hoe gaan we de effecten, resultaten meten
8.2 gedragsverandering
Er zijn gedragsverklaringsmodellen en gedragsveranderingsmodellen
- Verklaring: modellen die echt het gedrag proberen te verklaren
- Verandering: modellen die een beschrijving geven van het proces van
gedragsverandering
ASE-model
- De intentie van mensen wordt bepaald door 3 factoren
A= attitude, de eigen opvattingen
Je attitude wordt met name bepaald door wat je denkt dat het je oplevert en
je vroegere ervaringen. Goede of foute voorbeelden
S= sociale invloed
Sociale normen hebben te maken met veelal ongeschreven regels die min of
meer gelden in jouw leefomgeving. Zo verwachten je vrienden van de
studentenvereniging dat je veel bier drinkt
E= eigen effectiviteit, kan ik wat ik wil
De verwachting die mensen hebben over hun eigen mogelijkheden om
bepaald gedrag uit te voeren, om bepaalde handelingen tot een goed einde
te brengen. Mede bepaalt door vroegere successen of telleurstellingen
- Intentie alleen is niet genoeg. We kunnen nog aanlopen tegen
, Barrières en stimuli
Barrière: gezonder eten kost meer tijd en geld
Stimuli: ik stop met roken, dan wordt mijn adem een stuk frisser
Eigen kennis en vaardigheden om het gevraagde gedrag uit te kunnen
voeren en vol te kunnen houden
Model voor gedragsverandering: stages of change model
Dit model gaat uit van 5 fase
1. Precontemplatie bewustwordingsfase:
Wat zijn gezondheidsrisico’s is soms wel duidelijk maar nog geen plannen om
er iets aan te doen?
2. Contemplatie probleemherkenningsfase:
Ze zien dat ze zelf een probleem hebben, willen wel wat doen maar nog geen
concrete plannen. Er is twijfel wegen de voordelen wel op tegen de nadelen
3. Voorbereiding voorbereidingsfase:
Besluit wordt genomen, doelen worden smart, plan van aanpak opgesteld
4. Actie uitvoeringsfase
5. Gedragsbehoud consolidatiefase:
Al 6 maanden gewenst gedrag, terugval is nog mogelijk, begeleiding blijft van
belang
Voorbeeld om gezonder te eten
1. Het kan best zo zijn dat ik ongezond eet, maar ik ben niet van plan dat te
veranderen
2. Ik begin een beetje de voor-en nadelen van gezond eten in te zien voor
mijzelf. Ik ben mogelijk van plan om binnen nu en 6 maanden gezonder te
gaan eten
3. Ik heb als doel gesteld om binnen nu en 1 maand elke dag 2x fruit en 200g
groente te eten
4. Ik eet al een maand elke dag 2x fruit en 200g groente
5. Ik eet al 7 maanden elke dag 2x fruit en 200g groente
, 8.4 succesvolle leefstijlinterventies
Succes factoren
- Aandacht voor meerdere leefstijlfactoren tegelijkertijd ( voeding& bewegen)
- Aandacht voor gedragsverandering ( fases die je doorloopt en daarop inspelen)
- Aandacht voor sociale omgeving ( niet roken als je vriend probeert te stoppen,
steun)
- Groepsactiviteiten
- Directe benadering van doelgroep
Interventies gedragsverandering
- GALM ( Groninger Actief Leven Model) 55 tot 65
Bewezen gedragsveranderingsstrategie voor ouderen
Planmatig uitgezet traject:
Iedereen aanschrijven: populatie strategie en netwerkstrategie
Testen
Bewegen 1.5jaar tegen geen of weinig kosten
Testen
Adviseren doorgaan met GALM of zo mogelijk naar een vereniging
CiB ( Communities in Beweging)
- Groep met verwantschap: cultuur, gezondheidsproblemen
- Participatie in de organisatie, uitvoering en sfeer
- Plezier laten beleven aan de bewegingsactiviteiten
- Vaak samenwerking met meerdere organisatie
- Doelen:
Verminderen van gezondheidsklachten
Vergoten algehele mobiliteit
Verbeteren fitheid
Voorkomen van specifieke aandoeningen zoals diabetes
Huiswerk Boek
Opdracht 3
Filmpje.
A. Welke stappen uit de planmatige aanpak herken je?
- Attitude, sociale invloed, eigen effecten
B. Geef je mening over de wijze waarop de gezondheidsvoorlichting gegeven wordt?
- Ik vind het goed dat er op verschillende manieren hulp geboden wordt, een
deelsport, pauzes en een professional die de persoon helpt
Opdracht 6
Voorbeeld en beschrijving sociale invloeden van ASE model
- Sociale norm:
de sociale invloed.
Sociale normen hebben te maken met veelal ongeschreven regels die min of
meer gelden in jouw leefomgeving, zo verwachten je vrienden van de
studentenvereniging dat je veel bier drinkt
- Sociale steun/ sociale druk:
Eigen effectiviteit, kan ik wat ik wil.
De verwachting die mensen hebben over hun eigen mogelijkheden om bepaald
gedrag uit te voeren, om bepaalde handelingen tot een goed einde te brengen.
Mede bepaald door vroegere successen of telleurstellingen
, - Modelling/ voorbeeldgedrag:
de attitude, eigen opvattingen
je attitude wordt bepaald door wat je denkt dat het je oplevert en je vroegere
ervaringen, goede of foute voorbeelden
Opdracht 7
A. Noteer de 5 fasen van het stages of change model + beschrijving + voorbeeld
- Precontemplatie:
Bewustwordingsfase, wat zijn gezondheidsrisico’s is soms wel duidelijk
maar nog geen plannen er iets aan te doen
Alcoholisten zijn in de ontkenningsfase
- Contemplatie:
Probleemherkenningsfase, ze zien dat ze een probleem hebben en willene r
wat aan doen maar hebben geen concrete plannen. Er is twijfel wegen de
voordelen wel op tegen de nadelen
De alcoholist is bewust van de risico’s
- Voorbereiding
Voorbereidingsfase, besluit wordt genomen, doelen worden smart, plan van
aanpak opgesteld
De alcoholist is bereid zijn gezondheid te verbeteren
- Actie
Actie/ uitvoeringsfase
De alcoholist drinkt minder/niet
- Gedragsbehoud
Consolidatiefase, al 6mnd gewenst gedrag terugval is mogelijk, begeleiding
blijft nodig.
De alcoholist is bezig om geen terugval te krijgen
Opdracht 8
5 fases van stages of behavior change
- Action: veranderingen maken
- preperation: klaar maken voor veranderingen
- contemplation: ziet het probleem, denkt na over verandering
- precontemplation: ziet geen behoefte om verandering aan te gaan
- maintenance: went aan de aanpassingen en ontwikkeld nieuwe skills
Opdracht 11
Filmpje
A. welke partijen werken samen bij JOGG?
- Scholen, wijken, gemeente
B. Aan welke leefstijlfactoren besteed JOGG aandacht?
- Drinken van water, groente en fruit eten
C. Op welke manier kun je vorm geven aan (JOGG)-activiteiten?
- Door kinderen erbij te betrekken
