Donderdag 5 november 2020
Pedagogiek 3.1
Ouder kind
,Inhoudsopgave
Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs ....................................................................................................... 2
2.4.4 Bronfenbrenner en de ecologie van de menselijke ontwikkeling (P72-74)........................................................................ 2
Opbrengstgericht leren ................................................................................................................................................................ 3
Hoofdstuk 1: OGW en HGW – waar gaat het over? (P12-27) ...................................................................................................... 3
1.2 Ontwikkelingen in het onderwijs (P12 & 13) ................................................................................................................................ 3
1.3 Wat is opbrengstgericht werken? (P13 & 14) – (P13-18) ............................................................................................................. 3
1.3.1 Hoe is opbrengstgericht werken ontstaan (P14 & 15) ....................................................................................................... 3
1.3.2 Waarom opbrengstgericht werken? (P14-18) ................................................................................................................... 4
1.4 Wat is handelingsgericht werken? (P18-20) - (P18-22) ................................................................................................................ 4
1.4.1 Hoe is handelingsgericht werken ontstaan? (P21)............................................................................................................. 5
1.4.2 Waarom handelingsgericht werken? (P22)........................................................................................................................ 5
1.5 Op zoek naar de verbinding tussen OGW en HGW (P22 & 23) – (P22-24).................................................................................... 6
1.5.1 Gemeenschappelijke en aanvullende uitgangspunten van HGW en OGW (P23 & 24) ...................................................... 6
1.6 Uitgangspunten van dit boek (P24 & 25) ...................................................................................................................................... 6
Begeleiden van actief leren ......................................................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1 Actief leren: zelfsturing en samenwerking (P15-37) ........................................................................................ 7
1.1 Definitie en omschrijving van zelfsturing en samenwerking (P15-22) .......................................................................................... 7
1.2 Leertheoretische achtergrond van actief leren: het sociaal-constructivisme (P22 – 27) .............................................................. 9
1.3 Actief leren en ontwikkelen van 21e-eeuwse vaardigheden (P27-31) ........................................................................................ 10
1.4 Actief leren en de motivatie van leerlingen (P31-34) & (P31-37) ............................................................................................... 11
1.4.1 Autonomie (P34) ............................................................................................................................................................. 11
1.4.2 Relatie – sociale verbondenheid (P34 & 35) .................................................................................................................... 11
1.4.3 Competentie (P35) .......................................................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 4 Schoolniveau (P95-125) ............................................................................................................................... 12
4.1 De leerkracht als feedbackgever (P96-101) ................................................................................................................................ 12
4.2 Kernvragen van feedback (P101 & 102) ..................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 5: Begeleiden van de ontwikkeling en zelfsturing (P127-141) ................................................................................... 16
5.1 Definitie en belang van zelfsturing (P128 & 129) ....................................................................................................................... 16
5.2 Strategieën voor zelfsturing (P130-135) ..................................................................................................................................... 16
5.3 Feedback op de ontwikkeling van zelfsturing (P135-139) .......................................................................................................... 17
5.4 Valkuilen vermijden (P139 & 140) .............................................................................................................................................. 18
5.5 Samenvatting (P141) .............................................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Hoofdstuk 6 Begeleiden van samenwerking (P143-162) .................................................................................................. 19
6.1 Definitie en het belang van de ontwikkeling van samenwerkingsvaardigheden (P144-149)...................................................... 19
6.2 Stimuleren van samenwerking (P149) & (P149-157) .................................................................................................................. 20
6.2.1 Samenwerkingsvaardigheden (P149-151) ....................................................................................................................... 20
6.2.2 Individuele- en groepsverantwoordelijkheid (P151 & 152) ............................................................................................. 20
6.2.3 Positieve wederzijdse afhankelijkheid (P152-154) .......................................................................................................... 20
6.2.4 Directe interactie (P55) ................................................................................................................................................... 21
6.2.5 Evaluatie van het groepsproces (P155-157) .................................................................................................................... 21
6.3 Feedback op samenwerking (P157-160) ............................................................................................................................... 21
6.4 Valkuilen vermeiden (P160 & 161)........................................................................................................................................ 21
1
, Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs
2.4.4 Bronfenbrenner en de ecologie van de menselijke ontwikkeling (P72-74)
Urie Bronfenbrenner (1917-2005) is de grondlegger van de ecologische pedagogiek. Hij stelt dat
mensen andere mensen om zich heen nodig hebben, dat de mens het idee heeft dat het deel uitmaakt
van een gemeenschap. “De menselijke ontwikkeling is geen geïsoleerd biologisch proces”. Volgens
hem wordt de ontwikkeling niet bepaald door aangeboren eigenschappen, maar dat het wordt bepaald
door de manier waarop mensen met de omgeving omgaan. De omgevingsfactoren noemt hij “het
systeem”. Er wordt onderscheidt gemaakt in 5 ‘systemen’.
1. Mesosysteem:
Het gezinsleven wordt beïnvloed door wat kinderen buiten het gezin beleven. (Kind
heeft een nare dag op school gehad, kind is niet vrolijk thuis – school is mesosysteem)
2. Exosysteem:
Alle invloeden van buitenaf die invloed hebben op de ouders (werk, vrienden). Alle
plekken die een positieve/negatieve bijdragen leveren binnen het gezin.
3. Chronosysteem:
Veranderingen in levensomstandigheden die sporen nalaten (scheiding, verhuizen).
4. Macrosysteem:
Religie, politiek, cultuur, media.
5. Microsysteem:
Het gezin zelf.
In zijn onderzoek ziet hij het verschil tussen de Russische opvoedingsstijl en de Amerikaanse
opvoedingsstijl. In Rusland werd het kind meer opgevoed door de moeder en de rest van de familie. In
Amerika worden kinderen meer opgevoed door de TV. Hij ziet dat kinderen later agressiever zijn.
Kanttekeningen van critici
Volgens critici heeft Bronfenbrenner te weinig gekeken naar
de slechte kanten van het totalitaire opvoedingssysteem.
Bronfenbrenner vindt de interactie met de omgeving erg
belangrijk. Volgens Bronfenbrenner moeten opvoeders op
deze dingen letten om de ontwikkeling te bevorderen:
• De activiteit van het kind
• De interacties van het kind
• De rol van het zich ontwikkelende kind in interacties
(zich in andere kunnen verplaatsen)
Conclusies
Volgens Bronfenbrenner komt het erop neer om directe
interacties vorm te geven dat deze maximaal aansluit bij de
ontwikkelingsmogelijkheden van het kind. Hoe intenser,
sensitiever, directe de interactie, des te effectiever.
Wanneer kinderen voor langere tijd in een rijke omgeving met
veel ontwikkelingsbronnen verkeren en aangemoedigd
worden om interactie te hebben met anderen, zal hun aanleg
vollediger zijn. Vooral de aandacht van opvoeders is
belangrijk.
2
Pedagogiek 3.1
Ouder kind
,Inhoudsopgave
Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs ....................................................................................................... 2
2.4.4 Bronfenbrenner en de ecologie van de menselijke ontwikkeling (P72-74)........................................................................ 2
Opbrengstgericht leren ................................................................................................................................................................ 3
Hoofdstuk 1: OGW en HGW – waar gaat het over? (P12-27) ...................................................................................................... 3
1.2 Ontwikkelingen in het onderwijs (P12 & 13) ................................................................................................................................ 3
1.3 Wat is opbrengstgericht werken? (P13 & 14) – (P13-18) ............................................................................................................. 3
1.3.1 Hoe is opbrengstgericht werken ontstaan (P14 & 15) ....................................................................................................... 3
1.3.2 Waarom opbrengstgericht werken? (P14-18) ................................................................................................................... 4
1.4 Wat is handelingsgericht werken? (P18-20) - (P18-22) ................................................................................................................ 4
1.4.1 Hoe is handelingsgericht werken ontstaan? (P21)............................................................................................................. 5
1.4.2 Waarom handelingsgericht werken? (P22)........................................................................................................................ 5
1.5 Op zoek naar de verbinding tussen OGW en HGW (P22 & 23) – (P22-24).................................................................................... 6
1.5.1 Gemeenschappelijke en aanvullende uitgangspunten van HGW en OGW (P23 & 24) ...................................................... 6
1.6 Uitgangspunten van dit boek (P24 & 25) ...................................................................................................................................... 6
Begeleiden van actief leren ......................................................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1 Actief leren: zelfsturing en samenwerking (P15-37) ........................................................................................ 7
1.1 Definitie en omschrijving van zelfsturing en samenwerking (P15-22) .......................................................................................... 7
1.2 Leertheoretische achtergrond van actief leren: het sociaal-constructivisme (P22 – 27) .............................................................. 9
1.3 Actief leren en ontwikkelen van 21e-eeuwse vaardigheden (P27-31) ........................................................................................ 10
1.4 Actief leren en de motivatie van leerlingen (P31-34) & (P31-37) ............................................................................................... 11
1.4.1 Autonomie (P34) ............................................................................................................................................................. 11
1.4.2 Relatie – sociale verbondenheid (P34 & 35) .................................................................................................................... 11
1.4.3 Competentie (P35) .......................................................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 4 Schoolniveau (P95-125) ............................................................................................................................... 12
4.1 De leerkracht als feedbackgever (P96-101) ................................................................................................................................ 12
4.2 Kernvragen van feedback (P101 & 102) ..................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 5: Begeleiden van de ontwikkeling en zelfsturing (P127-141) ................................................................................... 16
5.1 Definitie en belang van zelfsturing (P128 & 129) ....................................................................................................................... 16
5.2 Strategieën voor zelfsturing (P130-135) ..................................................................................................................................... 16
5.3 Feedback op de ontwikkeling van zelfsturing (P135-139) .......................................................................................................... 17
5.4 Valkuilen vermijden (P139 & 140) .............................................................................................................................................. 18
5.5 Samenvatting (P141) .............................................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Hoofdstuk 6 Begeleiden van samenwerking (P143-162) .................................................................................................. 19
6.1 Definitie en het belang van de ontwikkeling van samenwerkingsvaardigheden (P144-149)...................................................... 19
6.2 Stimuleren van samenwerking (P149) & (P149-157) .................................................................................................................. 20
6.2.1 Samenwerkingsvaardigheden (P149-151) ....................................................................................................................... 20
6.2.2 Individuele- en groepsverantwoordelijkheid (P151 & 152) ............................................................................................. 20
6.2.3 Positieve wederzijdse afhankelijkheid (P152-154) .......................................................................................................... 20
6.2.4 Directe interactie (P55) ................................................................................................................................................... 21
6.2.5 Evaluatie van het groepsproces (P155-157) .................................................................................................................... 21
6.3 Feedback op samenwerking (P157-160) ............................................................................................................................... 21
6.4 Valkuilen vermeiden (P160 & 161)........................................................................................................................................ 21
1
, Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs
2.4.4 Bronfenbrenner en de ecologie van de menselijke ontwikkeling (P72-74)
Urie Bronfenbrenner (1917-2005) is de grondlegger van de ecologische pedagogiek. Hij stelt dat
mensen andere mensen om zich heen nodig hebben, dat de mens het idee heeft dat het deel uitmaakt
van een gemeenschap. “De menselijke ontwikkeling is geen geïsoleerd biologisch proces”. Volgens
hem wordt de ontwikkeling niet bepaald door aangeboren eigenschappen, maar dat het wordt bepaald
door de manier waarop mensen met de omgeving omgaan. De omgevingsfactoren noemt hij “het
systeem”. Er wordt onderscheidt gemaakt in 5 ‘systemen’.
1. Mesosysteem:
Het gezinsleven wordt beïnvloed door wat kinderen buiten het gezin beleven. (Kind
heeft een nare dag op school gehad, kind is niet vrolijk thuis – school is mesosysteem)
2. Exosysteem:
Alle invloeden van buitenaf die invloed hebben op de ouders (werk, vrienden). Alle
plekken die een positieve/negatieve bijdragen leveren binnen het gezin.
3. Chronosysteem:
Veranderingen in levensomstandigheden die sporen nalaten (scheiding, verhuizen).
4. Macrosysteem:
Religie, politiek, cultuur, media.
5. Microsysteem:
Het gezin zelf.
In zijn onderzoek ziet hij het verschil tussen de Russische opvoedingsstijl en de Amerikaanse
opvoedingsstijl. In Rusland werd het kind meer opgevoed door de moeder en de rest van de familie. In
Amerika worden kinderen meer opgevoed door de TV. Hij ziet dat kinderen later agressiever zijn.
Kanttekeningen van critici
Volgens critici heeft Bronfenbrenner te weinig gekeken naar
de slechte kanten van het totalitaire opvoedingssysteem.
Bronfenbrenner vindt de interactie met de omgeving erg
belangrijk. Volgens Bronfenbrenner moeten opvoeders op
deze dingen letten om de ontwikkeling te bevorderen:
• De activiteit van het kind
• De interacties van het kind
• De rol van het zich ontwikkelende kind in interacties
(zich in andere kunnen verplaatsen)
Conclusies
Volgens Bronfenbrenner komt het erop neer om directe
interacties vorm te geven dat deze maximaal aansluit bij de
ontwikkelingsmogelijkheden van het kind. Hoe intenser,
sensitiever, directe de interactie, des te effectiever.
Wanneer kinderen voor langere tijd in een rijke omgeving met
veel ontwikkelingsbronnen verkeren en aangemoedigd
worden om interactie te hebben met anderen, zal hun aanleg
vollediger zijn. Vooral de aandacht van opvoeders is
belangrijk.
2
