Samenvatting Filosofie, Ethiek en Media................................................................................................1
17 februari – Les 1..............................................................................................................................6
Inleiding: de actualiteit van media-ethiek......................................................................................6
24 februari – Les 2..............................................................................................................................7
Wat is ethiek?.................................................................................................................................7
Terminologie: moraal – moraliteit – ethiek................................................................................7
Normatieve versus niet-normatieve ethiek................................................................................8
3 maart – Les 3...................................................................................................................................8
Wat is ethiek?.................................................................................................................................8
Meta-ethiek................................................................................................................................8
Normatieve ethiek......................................................................................................................9
Ethiek........................................................................................................................................10
10 maart – Les 4...............................................................................................................................11
Wat is ethiek?...............................................................................................................................11
Verschillen tussen ethiek en recht............................................................................................11
Drie vormen van (algemene) normatieve ethiek......................................................................11
Consequentiële of resultaatsethiek......................................................................................11
17 maart – Les 5...............................................................................................................................13
Wat is ethiek?...............................................................................................................................13
Drie vormen van (algemene) normatieve ethiek......................................................................13
Deontologische of plichtsethiek............................................................................................13
24 maart – Les 6...............................................................................................................................15
Wat is ethiek?...............................................................................................................................15
Drie vormen van (algemene) normatieve ethiek......................................................................15
Deugdenethiek.....................................................................................................................15
Smalle en brede opvatting van ethiek.......................................................................................16
Brede opvatting van ethiek...................................................................................................16
Smalle opvatting van ethiek..................................................................................................16
31 maart – Les 7...............................................................................................................................17
Filosofie en ethiek van media.......................................................................................................17
Wat is technologie?..................................................................................................................17
McLuhan...................................................................................................................................17
Klassieke perspectieven............................................................................................................17
Instrumentalisme..................................................................................................................17
1|Pagina
, Determinisme.......................................................................................................................18
Hedendaagse filosofie van de technologie...............................................................................18
Nieuwe perspectieven..............................................................................................................18
Fenomenologisch perspectief...............................................................................................18
21 april – Les 8..................................................................................................................................20
Filosofie en ethiek van media.......................................................................................................20
Nieuwe perspectieven..............................................................................................................20
Historisch perspectief...........................................................................................................20
Politiek-economisch perspectief...........................................................................................20
McLuhan en media-ecologie.........................................................................................................21
Media als extensies...................................................................................................................21
The medium is the message.....................................................................................................22
‘Hot’ versus ‘cool’ media..........................................................................................................22
Global village............................................................................................................................23
Was McLuhan een determinist?...............................................................................................23
28 april – Les 9..................................................................................................................................23
Nieuwe media...............................................................................................................................23
Inleiding....................................................................................................................................23
Een terugblik. Walter Ong en “de technologie van het schrift”................................................23
McLuhan en “het nieuwe elektronische tijdperk”....................................................................24
‘Virtual Social Media’: voorbij het gesproken en geschreven woord........................................25
Virtuele media, scheppende werelden.....................................................................................25
5 mei – Les 10...................................................................................................................................26
Artificiële Intelligentie..................................................................................................................26
Sciencefiction............................................................................................................................26
Wat is Artificiële Intelligentie (AI)?...........................................................................................26
AI in het alledaagse leven.........................................................................................................26
AI-hype en AI-vrees...................................................................................................................27
Geschiedenis van AI..................................................................................................................27
12 mei – Les 11.................................................................................................................................29
Artificiële Intelligentie..................................................................................................................29
Geschiedenis van AI..................................................................................................................29
Filosofische kwesties.................................................................................................................30
Verschil en overeenkomst tussen AI en menselijke I............................................................31
Is Artificial General Intelligence (AGI) nabij?.........................................................................31
Ethische kwesties......................................................................................................................31
2|Pagina
, Oplossingen..........................................................................................................................32
Privacy..........................................................................................................................................32
Autonomie................................................................................................................................33
Geheimhouding........................................................................................................................34
Door digitale media heeft er een verschuiving plaatsgevonden van lokale privacy naar
informationele privacy. Het niet-vluchtige karakter van het internet zorgt ervoor dat je gaat
nadenken wat je wel of niet online zet. Het internet vergeet namelijk niets...............................34
16 mei – Les 12.................................................................................................................................34
Over Cassandravoorspellers en Panglossianen.............................................................................34
McLuhan...................................................................................................................................34
Baudrillard................................................................................................................................35
Bauman.....................................................................................................................................35
Vier kenmerken voor nieuwe (virtuele) media en ethische gevolgen...........................................35
Traagheid versus snelheid........................................................................................................35
Privé versus openbaar..............................................................................................................35
Autoriteit versus idolatrie.........................................................................................................36
Evenement versus beleid..........................................................................................................36
Teksten.............................................................................................................................................36
Filosofie, media en ethiek: Cursustekst........................................................................................36
Inleiding....................................................................................................................................36
Wat is ethiek?...........................................................................................................................37
Terminologie.........................................................................................................................37
Normatieve vs. niet-normatieve ethiek................................................................................38
Niet-normatieve ethiek.....................................................................................................38
Normatieve ethiek............................................................................................................39
Drie vormen van normatieve ethiek.........................................................................................41
Consequentiële of resultaatsethiek......................................................................................41
Deontologische ethiek (plichtsethiek)..................................................................................42
Deugdenethiek.....................................................................................................................44
Besluit: een smalle en brede opvatting van ethiek...................................................................45
‘Nieuwe nieuwe media’ en de technologisering van het woord (De maakbare moraal, Hoofdstuk
8)..................................................................................................................................................46
Een terugblik. Walter Ong en ‘de technologie van het schrift’.................................................46
Marshall McLuhan en ‘het nieuwe elektronische informatietijdperk’......................................47
‘Virtual Social Media’: voorbij het gesproken en geschreven woord........................................49
Virtuele media, scheppende werelden.....................................................................................50
3|Pagina
, Besluit.......................................................................................................................................51
Moraliteit van nature. Zygmunt Bauman over ethiek in de vloeibare moderniteit (De maakbare
moraal, Hoofdstuk 6)....................................................................................................................52
Maatschappij en moraal...........................................................................................................52
Vermeende superioriteit..........................................................................................................52
Natuur en cultuur.....................................................................................................................53
Nabijheid..................................................................................................................................53
Postmoderne ethiek.................................................................................................................54
Fundamenten...........................................................................................................................54
Scepsis......................................................................................................................................55
Moraliteit zonder regels...........................................................................................................55
Ontvankelijkheid.......................................................................................................................56
Een andere universaliteit..........................................................................................................56
Het gelaat van de ander............................................................................................................56
Ambivalence revisited...............................................................................................................57
Lichamelijkheid.........................................................................................................................58
Moreel van nature....................................................................................................................58
Vreemde ontmoetingen...........................................................................................................59
Transhumanisme. De convergentie van evolutie, humanisme en informatietechnologie (Filosofie
in cyberspace, Hoofdstuk 13).......................................................................................................60
Inleiding....................................................................................................................................60
Transhumanisme......................................................................................................................60
Evolutionair toeval, versnelling en technologie........................................................................62
Lastige vragen voor humanisten...............................................................................................64
Artikel: Zoals op TV.......................................................................................................................66
Snelheid vs. traagheid...............................................................................................................67
Privé vs. openbaar....................................................................................................................68
Autoriteit vs. idolatrie...............................................................................................................69
Evenement vs. beleid................................................................................................................70
Privacy. Orwell en Kafka (Ethiek van de digitale media, Hoofdstuk 2)..........................................71
Inleiding....................................................................................................................................71
Privacy een recht?....................................................................................................................71
Privacy als autonomie...............................................................................................................72
Profilering en identiteit op de vrije markt.............................................................................73
Databesitas bij de overheid..................................................................................................74
Niet Orwell, maar Kafka........................................................................................................74
4|Pagina