Strafrecht
Hoorcollege week 4.1 – Beginselen van het strafrecht
Doel van het strafrecht: waarom straffen we verdachten?
1. Vergelding: genoegdoening, door middel van straf, voor de hele maatschappij
2. Generale preventie
- Normbevestiging: we hebben met z’n allen afspraken gemaakt over wat wel en
wat niet mag
3. Speciale preventie
- Resocialisatie
- Herhaling voorkomen
- Afschrikken
- Beschermen van de samenleving
- Strafsoort draagt bij aan doel
Ultimum remedium: strafrecht is altijd als laatste aan zet. Als op een andere manier
kan worden gedaan, moet dat worden gedaan
Van strafbaar feit naar vonnis
1. Er wordt strafbaar feit gepleegd
2. Aangifte of constatering ervan
3. Opsporingsonderzoek:
- Politie gaat onderzoeken wat er is gebeurd;
aangifte opnemen, opzoek naar
getuigen/camerabeelden/sporen, daar komt
een proces-verbaal uit. Het proces-verbaal
wordt aan het OM voorgelegd
4. Zaak wordt afgerond en gaat naar het OM
- Verdachte vrij of vast
5. OvJ neemt een besluit
- (voorwaardelijk) sepot
o Technisch: er is iets aan de hand in de
kern. Te weinig overtuigend bewijs,
strafuitsluitingsgrond
o Beleidssepot: we kunnen het wel
bewijzen dat je het hebt gedaan, maar
gezien de nodige omstandigheden gaan
we je op dit moment of helemaal geen
straf opleggen
- OMSB = strafbeschikking (geldboete,
taakstraf)
- Dagvaarding (dv): vanaf hier is
gevangenisstraf mogelijk
o Hierbij is deels voorwaardelijke straf
mogelijk
o Vonnis (eventueel hoger beroep)
- Executie van de straf
,Taken/bevoegdheden
Driehoek (art. 41 en 13 politiewet)
- Burgemeester (BM): openbare orde
- OvJ: rechtsorde handhaven
- Politie
Verhouding strafrecht/bestuursrecht: zowel BM als OvJ geven sturing op politie
Bevoegdheden en taken OvJ art. 148 Sv e.v.:
- Leiding geven aan de politie bij het opsporen van strafbare feiten en samenstellen
van processtukken
- Strafbare feiten vervolgen en verdachten voor de rechter brengen
- Afdoen van strafbare feiten zonder tussenkomst van een rechter (art. 257a Sv)
(feiten met een strafbedreiging van max. 6 jaar)
Overtredingen en misdrijven; verschil tussen overtredingen en misdrijven?
Boek 2 = misdrijven Boek 3 = overtredingen
- Bij overtredingen is er nooit sprake van opzet
- Geen gevangenisstraf bij overtredingen, wel hechtenis
- Poging tot een overtreding is niet mogelijk. Alleen poging tot een misdrijf is
mogelijk
- Formele en materiële delicten
o Formeel: bepaald handelen is strafbaar gesteld (winkeldiefstal)
o Materieel: bepaald gevolg is strafbaar gesteld (doodslag)
Strafbaar als overtreding (bijv. art. 429, 435d, 458 en 460 Sr)
Bestanddelen vs. Elementen; wat is het verschil tussen bestanddelen en
elementen?
Elementen: ongeschreven voorwaarden om iemand te kunnen straffen
- Wederrechtelijkheid en schuld
- Wederrechtelijkheid = in strijd met het recht
Bestanddelen: de onderdelen, waaruit een delictsomschrijving bestaat
- Wederrechtelijkheid = zonder toestemming van de rechthebbende / zonder eigen
recht
De elementen wederrechtelijkheid en schuld kunnen soms als bestanddelen in de
delictsomschrijving worden opgenomen dan Culpa (vb. art. 350 Sr)
Voorwaarden strafbaar feit
Het moet gaan om:
- Menselijke gedraging
- Valt binnen de delictsomschrijving
(bestanddelen)
- Wederrechtelijkheid (element)
- Aan schuld te wijten (element)
,Materiële vragen van art. 350 Sv:
- Kan het ten laste gelegde bewezen worden?
- Is het bewezen ten laste gelegde feit strafbaar?
- Is de dader strafbaar?
- Welke straf of maatregel moet aan de verdachte worden opgelegd?
Opzet en schuld
Boos opzet: willens en wetens strafwet overtreden
- Verdachte weet dat hij doet strafbaar is
Kleurloos opzet: willens en wetens gehandeld
- Lichter dan boos opzet
- Hoeft niet te weten dat wat hij deed strafbaar is
o = uitgangspunt wetgever
o Enkel kijken naar handeling
Vormen van opzet
In hoeverre heeft de verdachte iets gewild of geweten?
- Opzet als bedoeling (oogmerk/boos opzet): verdachte heeft een bepaalde
bedoeling en pleegt daarom het strafbare feit hij wil dat en bepaald gevolg
intreedt en daarom handelt hij gaat om het doel
- Opzet als zekerheidsbewustzijn: gevolg waar de wil van de verdachte niet op
gericht is, maar er is wel een bepaalde zekerheid dat het gaat gebeuren. als
gevolg van de handeling is een ongewild gevolg ingetreden. De verdachte wist
wel dat het gevolg zou gebeuren (casus Molotovcocktail)
- Opzet als waarschijnlijkheidsbewustzijn: er is een kans dat het gaat gebeuren en
dat accepteer je (casus Molotovcocktail)
- Voorwaardelijk opzet: het willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaarden
dat een bepaald gevolg intreedt en dat je die kans op de koop hebt toegenomen
(Porsche-arrest; inhaalactie die niet kon)
, Vraag over diefstal: vrouw gaat boodschappen doen in Coronatijd. Er mogen geen
mandjes mee worden genomen. De vrouw blijkt meer boodschappen nodig te
hebben dan ze van te voren had gedacht en stopt een aantal spullen in haar tas. Een
medewerker ziet dit, spreekt haar hierop aan en geeft haar een mandje mee. De
spullen haalt zij uit haar tas. Bij het afrekenen wordt de vrouw niet helemaal
vertrouwd en wordt haar tas gecontroleerd. Het blijkt dat er toch nog wat in de tas is
blijven zitten.
Is er hierbij sprake van het oogmerk wederrechtelijk toe-eigenen? nee, het kan
niet worden vastgesteld dat het echt haar doel was. Op het moment dat de vrouw
wordt aangesproken haalt ze alles uit haar tas, maar dit is blijven zitten.
Voorwaardelijk opzet
- ‘zich willens en wetens heeft blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat een
bepaald gevolg intreedt en dat gevolg op de koop heeft toegenomen’
- ‘Ronde Klip’ en ‘Porsche’ arrest
o Ronde Klip = wel voorwaardelijk opzet
o Porsche = geen voorwaardelijk opzet. De verdachte heeft de kans niet op de
koop toegenomen. Hij heeft zijn inhaalmanoeuvre een aantal keer afgeblazen
- Heeft de verdachte niet bewust door dat er een aanmerkelijke kans is OF wel
bewust van de kans maar de kans wordt verwaarloosbaar klein geacht. Waar is
dan sprake van?
Arrest met jongen die Thunder King gooit: wel voorwaardelijk opzet. Dit komt doordat
de jongen dit vuurwerk vaker heeft afgestoken. Door het weggooien van het
vuurwerk heeft hij de aanmerkelijke kans op de koop toegenomen dat het vuurwerk
weg zou schieten in de richting van de winkelstraat
Schuld (culpa)
- Als schuldig aan… (art. 287 Sr)
- Element: verwijtbaarheid? Schulduitsluitingsgronden
- Bestanddeel: aanmerkelijke mate van verwijtbare onvoorzichtigheid (art. 6
Wvw94)
Aanmerkelijke mate van verwijtbare onvoorzichtigheid
- Onvoorzichtigheid: enkel onvoorzichtig zijn is onvoldoende. Het wordt getoetst
aan de norm die in de maatschappij heerst; wat zou een normaal persoon doen?
o Zorgvuldigheidseisen
o Specifieke kennis/deskundigheid (Garantstellung)
- Verwijtbaarheid (schulduitsluitingsgronden): het moet de verdachte kunnen
worden toegerekend
- Aanmerkelijke mate: grote mate van verwijtbare onvoorzichtigheid
Bewuste schuld en onbewuste schuld
Bewuste schuld (grenst aan voorwaardelijk opzet)
- Bewust van een bepaald risico
- Verschil: bij voorwaardelijk opzet neem je het risico op de koop toe. Bij bewuste
schuld heb je en verkeerde inschatting gemaakt
Hoorcollege week 4.1 – Beginselen van het strafrecht
Doel van het strafrecht: waarom straffen we verdachten?
1. Vergelding: genoegdoening, door middel van straf, voor de hele maatschappij
2. Generale preventie
- Normbevestiging: we hebben met z’n allen afspraken gemaakt over wat wel en
wat niet mag
3. Speciale preventie
- Resocialisatie
- Herhaling voorkomen
- Afschrikken
- Beschermen van de samenleving
- Strafsoort draagt bij aan doel
Ultimum remedium: strafrecht is altijd als laatste aan zet. Als op een andere manier
kan worden gedaan, moet dat worden gedaan
Van strafbaar feit naar vonnis
1. Er wordt strafbaar feit gepleegd
2. Aangifte of constatering ervan
3. Opsporingsonderzoek:
- Politie gaat onderzoeken wat er is gebeurd;
aangifte opnemen, opzoek naar
getuigen/camerabeelden/sporen, daar komt
een proces-verbaal uit. Het proces-verbaal
wordt aan het OM voorgelegd
4. Zaak wordt afgerond en gaat naar het OM
- Verdachte vrij of vast
5. OvJ neemt een besluit
- (voorwaardelijk) sepot
o Technisch: er is iets aan de hand in de
kern. Te weinig overtuigend bewijs,
strafuitsluitingsgrond
o Beleidssepot: we kunnen het wel
bewijzen dat je het hebt gedaan, maar
gezien de nodige omstandigheden gaan
we je op dit moment of helemaal geen
straf opleggen
- OMSB = strafbeschikking (geldboete,
taakstraf)
- Dagvaarding (dv): vanaf hier is
gevangenisstraf mogelijk
o Hierbij is deels voorwaardelijke straf
mogelijk
o Vonnis (eventueel hoger beroep)
- Executie van de straf
,Taken/bevoegdheden
Driehoek (art. 41 en 13 politiewet)
- Burgemeester (BM): openbare orde
- OvJ: rechtsorde handhaven
- Politie
Verhouding strafrecht/bestuursrecht: zowel BM als OvJ geven sturing op politie
Bevoegdheden en taken OvJ art. 148 Sv e.v.:
- Leiding geven aan de politie bij het opsporen van strafbare feiten en samenstellen
van processtukken
- Strafbare feiten vervolgen en verdachten voor de rechter brengen
- Afdoen van strafbare feiten zonder tussenkomst van een rechter (art. 257a Sv)
(feiten met een strafbedreiging van max. 6 jaar)
Overtredingen en misdrijven; verschil tussen overtredingen en misdrijven?
Boek 2 = misdrijven Boek 3 = overtredingen
- Bij overtredingen is er nooit sprake van opzet
- Geen gevangenisstraf bij overtredingen, wel hechtenis
- Poging tot een overtreding is niet mogelijk. Alleen poging tot een misdrijf is
mogelijk
- Formele en materiële delicten
o Formeel: bepaald handelen is strafbaar gesteld (winkeldiefstal)
o Materieel: bepaald gevolg is strafbaar gesteld (doodslag)
Strafbaar als overtreding (bijv. art. 429, 435d, 458 en 460 Sr)
Bestanddelen vs. Elementen; wat is het verschil tussen bestanddelen en
elementen?
Elementen: ongeschreven voorwaarden om iemand te kunnen straffen
- Wederrechtelijkheid en schuld
- Wederrechtelijkheid = in strijd met het recht
Bestanddelen: de onderdelen, waaruit een delictsomschrijving bestaat
- Wederrechtelijkheid = zonder toestemming van de rechthebbende / zonder eigen
recht
De elementen wederrechtelijkheid en schuld kunnen soms als bestanddelen in de
delictsomschrijving worden opgenomen dan Culpa (vb. art. 350 Sr)
Voorwaarden strafbaar feit
Het moet gaan om:
- Menselijke gedraging
- Valt binnen de delictsomschrijving
(bestanddelen)
- Wederrechtelijkheid (element)
- Aan schuld te wijten (element)
,Materiële vragen van art. 350 Sv:
- Kan het ten laste gelegde bewezen worden?
- Is het bewezen ten laste gelegde feit strafbaar?
- Is de dader strafbaar?
- Welke straf of maatregel moet aan de verdachte worden opgelegd?
Opzet en schuld
Boos opzet: willens en wetens strafwet overtreden
- Verdachte weet dat hij doet strafbaar is
Kleurloos opzet: willens en wetens gehandeld
- Lichter dan boos opzet
- Hoeft niet te weten dat wat hij deed strafbaar is
o = uitgangspunt wetgever
o Enkel kijken naar handeling
Vormen van opzet
In hoeverre heeft de verdachte iets gewild of geweten?
- Opzet als bedoeling (oogmerk/boos opzet): verdachte heeft een bepaalde
bedoeling en pleegt daarom het strafbare feit hij wil dat en bepaald gevolg
intreedt en daarom handelt hij gaat om het doel
- Opzet als zekerheidsbewustzijn: gevolg waar de wil van de verdachte niet op
gericht is, maar er is wel een bepaalde zekerheid dat het gaat gebeuren. als
gevolg van de handeling is een ongewild gevolg ingetreden. De verdachte wist
wel dat het gevolg zou gebeuren (casus Molotovcocktail)
- Opzet als waarschijnlijkheidsbewustzijn: er is een kans dat het gaat gebeuren en
dat accepteer je (casus Molotovcocktail)
- Voorwaardelijk opzet: het willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaarden
dat een bepaald gevolg intreedt en dat je die kans op de koop hebt toegenomen
(Porsche-arrest; inhaalactie die niet kon)
, Vraag over diefstal: vrouw gaat boodschappen doen in Coronatijd. Er mogen geen
mandjes mee worden genomen. De vrouw blijkt meer boodschappen nodig te
hebben dan ze van te voren had gedacht en stopt een aantal spullen in haar tas. Een
medewerker ziet dit, spreekt haar hierop aan en geeft haar een mandje mee. De
spullen haalt zij uit haar tas. Bij het afrekenen wordt de vrouw niet helemaal
vertrouwd en wordt haar tas gecontroleerd. Het blijkt dat er toch nog wat in de tas is
blijven zitten.
Is er hierbij sprake van het oogmerk wederrechtelijk toe-eigenen? nee, het kan
niet worden vastgesteld dat het echt haar doel was. Op het moment dat de vrouw
wordt aangesproken haalt ze alles uit haar tas, maar dit is blijven zitten.
Voorwaardelijk opzet
- ‘zich willens en wetens heeft blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat een
bepaald gevolg intreedt en dat gevolg op de koop heeft toegenomen’
- ‘Ronde Klip’ en ‘Porsche’ arrest
o Ronde Klip = wel voorwaardelijk opzet
o Porsche = geen voorwaardelijk opzet. De verdachte heeft de kans niet op de
koop toegenomen. Hij heeft zijn inhaalmanoeuvre een aantal keer afgeblazen
- Heeft de verdachte niet bewust door dat er een aanmerkelijke kans is OF wel
bewust van de kans maar de kans wordt verwaarloosbaar klein geacht. Waar is
dan sprake van?
Arrest met jongen die Thunder King gooit: wel voorwaardelijk opzet. Dit komt doordat
de jongen dit vuurwerk vaker heeft afgestoken. Door het weggooien van het
vuurwerk heeft hij de aanmerkelijke kans op de koop toegenomen dat het vuurwerk
weg zou schieten in de richting van de winkelstraat
Schuld (culpa)
- Als schuldig aan… (art. 287 Sr)
- Element: verwijtbaarheid? Schulduitsluitingsgronden
- Bestanddeel: aanmerkelijke mate van verwijtbare onvoorzichtigheid (art. 6
Wvw94)
Aanmerkelijke mate van verwijtbare onvoorzichtigheid
- Onvoorzichtigheid: enkel onvoorzichtig zijn is onvoldoende. Het wordt getoetst
aan de norm die in de maatschappij heerst; wat zou een normaal persoon doen?
o Zorgvuldigheidseisen
o Specifieke kennis/deskundigheid (Garantstellung)
- Verwijtbaarheid (schulduitsluitingsgronden): het moet de verdachte kunnen
worden toegerekend
- Aanmerkelijke mate: grote mate van verwijtbare onvoorzichtigheid
Bewuste schuld en onbewuste schuld
Bewuste schuld (grenst aan voorwaardelijk opzet)
- Bewust van een bepaald risico
- Verschil: bij voorwaardelijk opzet neem je het risico op de koop toe. Bij bewuste
schuld heb je en verkeerde inschatting gemaakt
