DE THERAPEUT
WIE IS DE THERAPEUT?
Als je aan een leek moet uitleggen wat een therapeut is, hoe een therapeut een cliënt helpt etc.,
welke metafoor zou je dan gebruiken?
MEDISCHE METAFOOR
Vaak vergelijken we ons met medisch beroep
à heeft zijn voor- en nadelen
Laatste tijd steeds meer de vraag of we medisch model moeten loslaten aangezien we niet altijd
kunnen ‘genezen’ zoals een arts
“Soort dokter, maar dan voor de geest in plaats van het lichaam”
à vb. tegen een kind; associatie met medicatie, onderzoek, hospitalisatie etc.
METAFOOR VAN BERGGIDS
Een berggids helpt je de berg te beklimmen, maar je moet het meeste werk nog altijd zelf doen! Zal
je niet de berg opdragen, maar wel de berg op begeleiden
Geeft je aan wanneer je moet oppassen, hoe je met bepaalde obstakels kan omgaan etc.
à legt de oplossing niet in handen van iemand anders maar bij jezelf
BASISMODEL: SCIENTIST-PRACTITIONER
De klinische psycholoog gaat zoals een wetenschapper te werk en baseert zich op wetenschappelijke
evidentie wanneer hij/zij professionele keuzes maakt
MAAR:
• Waar in de praktijk over gesproken wordt niet altijd over geschreven
• Wanneer enkel evidence based werken à in de praktijk zou bijna niemand geholpen kunnen
worden want er bestaat geen wetenschappelijk onderzoek over
– Vb. eetstoornissen en comorbiditeit à vaak comorbide depressie maar in literatuur
gaat het enkel over eetstoornis zelf
• Te veel nadruk op diagnose i.p.v. behandelingsmodel!
• Scientists zijn zelf geen practicioners!
METAFOOR VAN KUNSTENAAR
Creativiteit kunnen toepassen in therapie is heel belangrijk! à iedere therapie is anders!
,DE EFFECTIEVE THERAPEUT
ER BESTAAN GOEDE THERAPEUTEN
Onderzoek gedaan naar wat maakt een goede therapeut?
Onderzoek o.b.v. RCT
à nadeel: medisch model
à alle andere factoren proberen te controleren
Therapeut krijgt een manual die gevolgd moet worden tijdens therapiesessie
à wanneer niet gevolgd à uitgesloten van studie
Wat blijkt: ondanks de manuals toch veel therapeutvariabiliteit
• Slechts 20% kan toegeschreven worden
aan de therapeut! ( = specific factors)
• Rode balk = therapeutische relatie à
enorm belangrijk!
• Paarse balken: therapeut op zich heeft
een effect, groter dan de behandeling
en zelfs bijna even groot als de alliantie!
è Effect van therapeut op zich is heel lang
onderschat geweest!
THERAPEUT VARIABILITEIT
Er is nauwelijks verschil in effectiviteit tussen modellen/protocollen, maar veel verschil tussen
therapeuten!
Meeste therapeuten zitten in het midden
Nieuwe onderzoeksvraag: Wat maakt dat die
effectieve therapeuten zo goed zijn? Wat zijn de
kenmerken van effectieve therapeuten?
KENMERKEN VAN EFFECTIEVE THERAPEUTEN
TRAIT STATE
Opleiding van de therapeut,
OBSERVABLE Geslacht, leeftijd, cultuur, …
professionele ervaring, …
Emotioneel welzijn van de Therapeutisch model,
INFERRED
therapeut, persoonlijkheid, … therapeutische relatie, …
,OPLEIDING
Er is GEEN correlatie tussen de vooropleiding en de outcome van de therapeut
Bij traumatische ervaringen kunnen opgeleide therapeuten meer afstand nemen dan een leek
à vb. wanneer een kind een traumatische ervaring meemaakt is het soms beter om ze goed te laten
opvangen door familiale omgeving en natuurlijke genezingsprocessen te laten werken
PROFESSIONELE ERVARING
Verwachting: meer ervaring à meer efficiënt
Maar is niet zo! Er is geen curve te zien maar globaal rechte lijn!
Rechte lijn verbergt wel 2 trends:
à licht stijgende trend
à licht dalende trend
Stijgende groep: bestuderen eigen therapieën, vragen feedback aan cliënten, overleggen met
supervisor, etc.
Dalende groep: denken weinig na over eigen therapieën, vragen geen feedback, overleggen weinig
met collega’s en supervisor, etc.
INTERACTIE TUSSEN FACTOREN
Belangrijkste interactie: therapeut is effectiever als hij/zich aanpast aan de cliënt
BRUCE WAMPOLD: WHAT MAKES A GOOD THERAPIST?
1. Facilitatieve interpersoonlijke vaardigheden;
– Verbaal vloeiend zijn
– Vaardigheden hebben om emoties van client te lezen en er constructief mee om te
gaan
– Responsief zijn
– Goed allianties kunnen aangaan, ook met moeilijke cliënten
– Focussen op wat cliënt als probleem ervaart
– Een warme en constructieve kijk op de cliënt hebben
2. Op een geloofwaardige wijze een behandeling aanbieden die de hoop op verandering van de
cliënt ondersteunt
– Kunnen vertellen waar het lijden van de cliënt vandaan komt en wat we kunnen
doen om het aan te pakken
3. Professioneel zichzelf in vraag durven stellen binnen een algemene houding van rustig
zelfvertrouwen
– Kritisch nadenken over zichzelf, maar niet op zelf-destructieve manier!
, – Vb. “Deze vraag was niet zo goed om te stellen, volgende keer stel ik beter deze
vraag”
4. De therapeut moet begrijpen hoe moeilijk therapie in praktijk is, daarom onderzoeken wat
het effect is van wat je als therapeut doet
– Feedback vragen aan cliënt!
DE BEHULPZAME THERAPEUT
MENSEN HELPEN
Complexiteit van de beroepskeuze à veel mensen die hulpverlenend beroep kiezen hebben meestal
zelf ook geleden
Willen voorkomen dat anderen meemaken wat jij hebt meegemaakt
PARENTIFICATIE
Definitie: “Een kind neemt taken in het gezin op zich om tegemoet te komen aan instrumentele of
emotionele noden bij (een van) de ouders”
Onderzoek naar gedaan: % van parentificatie veel hoger in groep psychologie studenten dan bij
ingenieur studenten
Heel veel hulpverlenende beroepen hebben verleden van parentificatie!
Het hebben van talenten is belangrijk!
• Parentificatie bij talent à voordelen
• Parentificatie bij iemand die geen talent heeft à psychiatrie
VOORDELEN
• Toegewijde empathie
• Menselijkheid
• Vindingrijkheid
• Draagkracht
– Hebben vaak veel en moeilijkere cliënten
NADELEN
• Compulsief geven
– Geparentificeerde kinderen cijferen zichzelf weg à leggen focus meer op iemand
anders
• Narcistisch kwetsbaar
– Gevoelig voor erkenning
• Grensoverschrijdingen
WIE IS DE THERAPEUT?
Als je aan een leek moet uitleggen wat een therapeut is, hoe een therapeut een cliënt helpt etc.,
welke metafoor zou je dan gebruiken?
MEDISCHE METAFOOR
Vaak vergelijken we ons met medisch beroep
à heeft zijn voor- en nadelen
Laatste tijd steeds meer de vraag of we medisch model moeten loslaten aangezien we niet altijd
kunnen ‘genezen’ zoals een arts
“Soort dokter, maar dan voor de geest in plaats van het lichaam”
à vb. tegen een kind; associatie met medicatie, onderzoek, hospitalisatie etc.
METAFOOR VAN BERGGIDS
Een berggids helpt je de berg te beklimmen, maar je moet het meeste werk nog altijd zelf doen! Zal
je niet de berg opdragen, maar wel de berg op begeleiden
Geeft je aan wanneer je moet oppassen, hoe je met bepaalde obstakels kan omgaan etc.
à legt de oplossing niet in handen van iemand anders maar bij jezelf
BASISMODEL: SCIENTIST-PRACTITIONER
De klinische psycholoog gaat zoals een wetenschapper te werk en baseert zich op wetenschappelijke
evidentie wanneer hij/zij professionele keuzes maakt
MAAR:
• Waar in de praktijk over gesproken wordt niet altijd over geschreven
• Wanneer enkel evidence based werken à in de praktijk zou bijna niemand geholpen kunnen
worden want er bestaat geen wetenschappelijk onderzoek over
– Vb. eetstoornissen en comorbiditeit à vaak comorbide depressie maar in literatuur
gaat het enkel over eetstoornis zelf
• Te veel nadruk op diagnose i.p.v. behandelingsmodel!
• Scientists zijn zelf geen practicioners!
METAFOOR VAN KUNSTENAAR
Creativiteit kunnen toepassen in therapie is heel belangrijk! à iedere therapie is anders!
,DE EFFECTIEVE THERAPEUT
ER BESTAAN GOEDE THERAPEUTEN
Onderzoek gedaan naar wat maakt een goede therapeut?
Onderzoek o.b.v. RCT
à nadeel: medisch model
à alle andere factoren proberen te controleren
Therapeut krijgt een manual die gevolgd moet worden tijdens therapiesessie
à wanneer niet gevolgd à uitgesloten van studie
Wat blijkt: ondanks de manuals toch veel therapeutvariabiliteit
• Slechts 20% kan toegeschreven worden
aan de therapeut! ( = specific factors)
• Rode balk = therapeutische relatie à
enorm belangrijk!
• Paarse balken: therapeut op zich heeft
een effect, groter dan de behandeling
en zelfs bijna even groot als de alliantie!
è Effect van therapeut op zich is heel lang
onderschat geweest!
THERAPEUT VARIABILITEIT
Er is nauwelijks verschil in effectiviteit tussen modellen/protocollen, maar veel verschil tussen
therapeuten!
Meeste therapeuten zitten in het midden
Nieuwe onderzoeksvraag: Wat maakt dat die
effectieve therapeuten zo goed zijn? Wat zijn de
kenmerken van effectieve therapeuten?
KENMERKEN VAN EFFECTIEVE THERAPEUTEN
TRAIT STATE
Opleiding van de therapeut,
OBSERVABLE Geslacht, leeftijd, cultuur, …
professionele ervaring, …
Emotioneel welzijn van de Therapeutisch model,
INFERRED
therapeut, persoonlijkheid, … therapeutische relatie, …
,OPLEIDING
Er is GEEN correlatie tussen de vooropleiding en de outcome van de therapeut
Bij traumatische ervaringen kunnen opgeleide therapeuten meer afstand nemen dan een leek
à vb. wanneer een kind een traumatische ervaring meemaakt is het soms beter om ze goed te laten
opvangen door familiale omgeving en natuurlijke genezingsprocessen te laten werken
PROFESSIONELE ERVARING
Verwachting: meer ervaring à meer efficiënt
Maar is niet zo! Er is geen curve te zien maar globaal rechte lijn!
Rechte lijn verbergt wel 2 trends:
à licht stijgende trend
à licht dalende trend
Stijgende groep: bestuderen eigen therapieën, vragen feedback aan cliënten, overleggen met
supervisor, etc.
Dalende groep: denken weinig na over eigen therapieën, vragen geen feedback, overleggen weinig
met collega’s en supervisor, etc.
INTERACTIE TUSSEN FACTOREN
Belangrijkste interactie: therapeut is effectiever als hij/zich aanpast aan de cliënt
BRUCE WAMPOLD: WHAT MAKES A GOOD THERAPIST?
1. Facilitatieve interpersoonlijke vaardigheden;
– Verbaal vloeiend zijn
– Vaardigheden hebben om emoties van client te lezen en er constructief mee om te
gaan
– Responsief zijn
– Goed allianties kunnen aangaan, ook met moeilijke cliënten
– Focussen op wat cliënt als probleem ervaart
– Een warme en constructieve kijk op de cliënt hebben
2. Op een geloofwaardige wijze een behandeling aanbieden die de hoop op verandering van de
cliënt ondersteunt
– Kunnen vertellen waar het lijden van de cliënt vandaan komt en wat we kunnen
doen om het aan te pakken
3. Professioneel zichzelf in vraag durven stellen binnen een algemene houding van rustig
zelfvertrouwen
– Kritisch nadenken over zichzelf, maar niet op zelf-destructieve manier!
, – Vb. “Deze vraag was niet zo goed om te stellen, volgende keer stel ik beter deze
vraag”
4. De therapeut moet begrijpen hoe moeilijk therapie in praktijk is, daarom onderzoeken wat
het effect is van wat je als therapeut doet
– Feedback vragen aan cliënt!
DE BEHULPZAME THERAPEUT
MENSEN HELPEN
Complexiteit van de beroepskeuze à veel mensen die hulpverlenend beroep kiezen hebben meestal
zelf ook geleden
Willen voorkomen dat anderen meemaken wat jij hebt meegemaakt
PARENTIFICATIE
Definitie: “Een kind neemt taken in het gezin op zich om tegemoet te komen aan instrumentele of
emotionele noden bij (een van) de ouders”
Onderzoek naar gedaan: % van parentificatie veel hoger in groep psychologie studenten dan bij
ingenieur studenten
Heel veel hulpverlenende beroepen hebben verleden van parentificatie!
Het hebben van talenten is belangrijk!
• Parentificatie bij talent à voordelen
• Parentificatie bij iemand die geen talent heeft à psychiatrie
VOORDELEN
• Toegewijde empathie
• Menselijkheid
• Vindingrijkheid
• Draagkracht
– Hebben vaak veel en moeilijkere cliënten
NADELEN
• Compulsief geven
– Geparentificeerde kinderen cijferen zichzelf weg à leggen focus meer op iemand
anders
• Narcistisch kwetsbaar
– Gevoelig voor erkenning
• Grensoverschrijdingen
